Dekada Gierka. Jak żyło się w PRL-u w latach 70-tych? [ZDJĘCIA]

No to jak towarzysze, pomożecie?

Po krwawym Grudniu 1970 i odejściu Władysława Gomułki I sekretarzem KC PZPR został Edward Gierek. Już w styczniu na spotkaniu z aktywem partyjnym w Gańsku wygłosił  przemówienie o odbudowaniu zaufania do partii i zadał słynne pytanie „Pomożecie?” Jednak wbrew oficjalnej propagandzie nie było głośnego „pomożemy”, sala odpowiedziała słabymi oklaskami. Mimo wysiłków Gierka, w połowie lutego objęły już cały kraj. W rezultacie władze odwołały ogłoszoną w grudniu podwyżkę na mięso.

Zjazd w kolorze

Próbny program telewizyjny  w kolorze przy użyciu francuskiego systemu SECAM pojawił się w marcu 1971, później kolorowe audycje nadawane były raz w tygodniu, a od 6 grudnia codziennie. Była to bezpośrednia  transmisja z otwarcia obrad VI zjazdu PZPR z Sali Kongresowej  w Warszawie. Zjazd obradował  pod hasłem „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. Jednak  mało kto mógł cieszyć się kolorową telewizją, odbiorniki były bardzo drogie i było ich mało. Radziecki „Rubin” kosztował tyle co średnia roczna pensja, ok. 25 tys. zł.

Otwarcie na świat

W październiku 1972 Edward Gierek wraz z małżonką składał wizytę we Francji. Po raz pierwszy w dziejach PRL przywódca partii komunistycznej w kraju kapitalistycznym był przyjmowany z honorami należnymi głowie państwa. Wcześniej, jako pierwszy urzędujący prezydent USA przyleciał do Polski Richard Nixon z małżonką. Ceremonię powitania transmitowała polska i amerykańska telewizja. Tłumy na ulicach Warszawy entuzjastycznie witały parę prezydencką. W 1971 r. otwarto granicę między Polską a NRD, można było ją przekraczać bez paszportu i wizy.

Coca-cola, Marlboro i banany

Coca-cola  do Polski  trafiła w 1972 roku dzięki umowie  z amerykańskim koncernem.  W tym samym czasie licencję uzyskała  też Pepsi Cola. Nastąpił podział Polski na strefy: Coca- Cola w Warszawie i na Śląsku, Pepsi – Wielkopolska, Małopolska i Pomorze.  Rok później w kioskach pojawiły się legendarne papierosy Marlboro.Coca-cola była początkowo rozlewana w Browarach Warszawskich. Co ciekawe, do Polski został sprowadzony nie tylko koncentrat, służący do przygotowania Coca-Coli, ale także 7 milionów  charakterystycznych butelek. Później ruszyła produkcja butelek Coca-Coli w hucie szkła w Wołominie.

Po raz pierwszy od czasów przedwojennych Polacy na Boże Narodzenie mogli zjeść egzotyczne owoce – banany i kubańskie pomarańcze.

Wielkie inwestycje i boom budowlany

Dzięki zachodnim kredytom powstało szereg wielkich inwestycji. Fabryki domów pozwoliły na budowę prawie 300 tys. mieszkań rocznie. Stąd czasami Gierka nazywa się największym developerem w historii.  Budynki z ''wielkiej płyty” stoją do dziś, mieszka w nich ok. 12 milionów Polaków.

Wybudowano Hutę Katowice, Fabrykę Fiata, Dworzec Centralny, Trasę Łazienkowską i Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, Port Północny i Rafinerię w Gdańsku oraz  słynną Gierkówkę z Warszawy do Katowic. W Piasecznie powstał zakład kineskopów kolorowych na licencji amerykańskiej,wtedy jedyny zakład w Europie produkujący tej klasy sprzęt.

Maluch

6 czerwca 1973 roku z fabryki Fiata w Bielsku-Białej wyjechał pierwszy Fiat-126, szybko nazwany przez Polaków maluchem. Był  nieduży, ale nowoczesny. Oficjalnie kosztował 69 tys., przy średniej pensji 3,5 tys. zł. Kiedy został pokazany na pl. Defilad w Warszawie, z całej Polski zjechały się autokary pełne ludzi pragnących go zobaczyć. Malucha można było kupić na talony przydzielane przez władzę, za dolary lub na giełdzie. Przez wiele lat pozostawał jednym z najczęściej spotykanych samochodów na polskich drogach.

Wydarzenia w Ursusie i Radomiu

W czerwcu 1976 r. przeciw drastycznym podwyżkom cen zbuntowali się robotnicy Radomia i Ursusa. Protesty zostały brutalnie stłumione, wobec tysięcy strajkujących  i demonstrujących na ulicach  użyto gazów łzawiących i armatek wodnych. Milicja stosowała tzw. „ścieżki zdrowia”, polegające na  biciu pałkami  aresztanta biegnącego pomiędzy dwoma szeregami bijących. Gierkowska propaganda nazywała protestujących  chuliganami i warchołami. W konsekwencji tych wydarzeń we wrześniu powstał opozycyjny wobec władzy Komitet Obrony Robotników (KOR).

Kartki na cukier i luksusy z Pewexu

W 1976 roku Gierek po protestach robotników wycofał się z części podwyżek, za to wprowadził kartki na cukier. Każdemu obywatelowi przysługiwało 2 kg na miesiąc. Sprzedawano go też po tzw. cenach komercyjnych, ponad dwukrotnie wyższych. Oprócz cukru tak można było kupić mięso, wędliny czy sery. Jednocześnie za waluty obce i bony - w sklepach Pewexu były zagraniczne  luksusy- dżinsy, sprzęt  RTV i AGD,  markowe alkohole i  papierosy.

ABBA w Studio 2

Za Gierka TVP nadawała niezapomniane „Studio 2”, najpopularniejszy program lat 70. W 1976 roku autorzy „Studia 2” sprowadzili do Polski szwedzki zespół ABBA Zespół był światową gwiazdą, a jej pojawienie się w Polsce było  wydarzeniem porównywalnym z koncertem The Rolling Stones  dziewięć lat wcześniej.  Pierwsza emisja występu i kolejne powtórki  przyciągały przed telewizory miliony widzów.

Wybór Polaka papieża i pierwsza wizyta w PRL

Dla partyjnych władz wybór Karola Wojtyły na papieża (16.10.1978) był szokiem, natomiast Polaków ogarnęła euforia, wszyscy byli dumni, że rodak został wyniesiony tak wysoko. Historycznym wydarzeniem, którym żyła cała Polska, była pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny. W czerwcu 1979 r. wszędzie witały go niezliczone tłumy, Polacy byli szczęśliwi.Ponieważ była to wizyta oficjalna, papież spotkał się w Belwederze z Gierkiem i władzami państwowymi.

Zima stulecia

Atak zimy  na przełomie 1978/ 1979 dobił słabnącą polską gospodarkę.  Brakowało węgla, fabryki musiały ograniczać  produkcję. Ogromne opady śniegu  i  silny mróz, nawet  do minus 30 st. C, sparaliżowały cały kraj.  Nie działała  komunikacja miejska, popękały szyny kolejowe  i  rury grzewcze. Mieszkańcy zasypanych miast i wsi z pomocą wojska odśnieżali ulice i chodniki.

Orły Górskiego

Dekada Gierka to pasmo sportowych sukcesów. Największy to oczywiście  trzecie miejsce  Orłów Górskiego na MŚ w piłce nożnej w RFN (1974). Był   też złoty medal  Wojciecha Fortuny w skokach narciarskich na olimpiadzie w Sapporo (1972) i siatkarzy w Montrealu (1976), zdobycie Mount Everestu przez Wandę Rutkiewicz i i wspaniałe biegi Ireny  Szewińskiej, najlepszej w tym czasie  lekkoatletki świata.

Pierwszy Polak w kosmosie

27 czerwca 1978 roku radziecki pojazd kosmiczny Sojuz wystartował w 8-dniową podróż kosmiczną z  mjr Mirosławem Hermaszewskim na pokładzie. Wśród rzeczy, które Hermaszewski zabrał ze sobą na pokład Sojuza były m.in. portrety Gierka i Breżniewa. Po powrocie nasz jedyny kosmonauta stał się bohaterem narodowym.