Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Zostałeś zwolniony lub twoja umowa o pracę wygasła? To znaczy, że pracodawca przestał wpłacać do ZUS składkę na twoje ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz że straciłeś prawo do świadczeń zdrowotnych. Zastanawiasz się, co zrobić? Nie zwlekaj - ubezpiecz się dobrowolnie.

Prawo do dobrowolnych ubezpieczeń (emerytalnego i rentowego) przysługuje między innymi tym, którzy:
- stracili pracę i chcą samodzielnie płacić składki na poczet przyszłej emerytury lub renty,
- nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, bo sprawują opiekę nad członkiem rodziny. Ale pod warunkiem, że osoba, nad którą sprawowana jest opieka, spełnia warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego,
- studentom oraz doktorantom, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom z innego tytułu.

Załatw formalności

Osoba uprawniona do dobrowolnego ubezpieczenia musi pójść do oddziału ZUS właściwego ze względu na miejsce zamieszkania i tam złożyć wypełniony wniosek o objęcie ubezpieczeniami (na formularzu ZUS ZUA). Można też przesłać ten formularz pocztą.

Dane identyfikacyjne należy wpisać w polu płatnika składek oraz w polu osoby zgłaszanej do ubezpieczeń. Na formularzu należy wpisać odpowiedni kod tytułu ubezpieczenia. Otrzymasz go w swoim oddziale ZUS. We wniosku należy podać dzień, od którego osoba, której przysługuje prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, będzie im podlegać. Datę wcześniejszą niż data złożenia wniosku mogą wpisać osoby kontynuujące ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jeśli więc ktoś był zatrudniony na podstawie umowy o pracę np. do 5 października, powinien wskazać we wniosku datę 6 października.

Uwaga!
Jeśli w twoim przypadku ma to być kontynuacja ubezpieczenia, wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym należy zgłosić do ZUS w terminie 30 dni od ustania obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, czyli np. od dnia rozwiązania umowy o pracę.

Prawo do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego nie przysługuje:
- osobom bezrobotnym mającym prawo do zasiłku,
- osobom, które wykonują pracę na podstawie umowy-zlecenia,
- osobom, które rozpoczynają działalność gospodarczą

Wymienione osoby podlegają ubezpieczeniom - emerytalnemu i rentowemu - obowiązkowo. Nie są jednak objęte ubezpieczeniem chorobowym i wypadkowym.

Wysokość składki

Podstawę wymiaru twojej składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie stanowić zadeklarowana przez ciebie kwota. Najniższa podstawa, jaką możesz zadeklarować, to 1317 zł brutto. Tyle bowiem wynosi obecnie kwota minimalnego miesięcznego wynagrodzenia.

Jeśli zadeklarujesz minimalną kwotę, kwota, którą co miesiąc będziesz wpłacał do ZUS, wyniesie 336,10 zł.

Termin płatności

Składka na ubezpieczenia za dany miesiąc powinna być płacona do 10. dnia następnego miesiąca.

Uwaga!
Jeżeli zdarzy się, że nie opłacisz składek na czas, możesz wystąpić do ZUS z wnioskiem o przywrócenie terminu opłacania składek. W wypadku zgody musisz niezwłocznie uregulować należność wraz z odsetkami za zwłokę. Wtedy zostanie ci przywrócone prawo do dobrowolnych ubezpieczeń. Jeżeli zaś otrzymasz odmowę, prawo do ubezpieczeń ustanie od pierwszego dnia miesiąca, za który dokonano wpłaty po terminie.

W takim wypadku (pod warunkiem że nie podlegasz ubezpieczeniom z tytułu kontynuowania ubezpieczeń) możesz ponownie złożyć wniosek o objęcie ubezpieczeniami (formularz ZUS ZUA).

Rozliczenie składek ubezpieczeń

Osoba płacąca składki na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe musi złożyć deklarację rozliczeniową ZUS DRA, w której wykazuje się kwotę wpłaconych składek. Można ją pobrać w każdej placówce ZUS. Deklaracja rozliczeniowa powinna być składana w ZUS za każdy miesiąc.

Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustają:
- od dnia, który wskażesz we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń (formularz ZUS ZWUA),
- od dnia powstania tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń (np. podpisanie umowy o pracę),
- od pierwszego dnia miesiąca, za który składki na te ubezpieczenia zostały opłacone po terminie lub w niepełnej wysokości.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne

Osoba nieubezpieczona może zawrzeć umowę dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Wtedy będzie miała prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej na takich samych zasadach, jak osoba ubezpieczona w NFZ. Jeśli nie chcesz ryzykować ponoszenia wysokich kosztów opieki zdrowotnej np. w razie choroby, ubezpiecz się.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia może zawrzeć między innymi:
- osoba niepodlegająca obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz niepodlegająca ubezpieczeniu z tytułu członka rodziny,
- pracownik na urlopie bezpłatnym,
- osoba, która zawiesza wykonywanie działalności gospodarczej.

Jak ubezpieczyć się dobrowolnie w NFZ

W celu zawarcia umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, musisz zgłosić się do oddziału NFZ właściwego dla miejsca zamieszkania. Tam trzeba wypełnić i złożyć "wniosek o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia", dołączając do niego dokument potwierdzający ostatni okres objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym. Może to być np. zaświadczenie z ostatniego miejsca pracy, potwierdzenie wpłaty ostatniej składki, zaświadczenie z urzędu pracy. Składając wniosek, trzeba przedstawić dowód tożsamości. Do zawarcia umowy ubezpieczenia potrzebny będzie numer PESEL i NIP. Studenci powinni pokazać zaświadczenie z uczelni potwierdzające odbywanie nauki. W ciągu 7 dni od podpisania umowy w NFZ należy udać się do swojego oddziału ZUS i dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZZA.

Zawierając umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, należy zgłosić do ubezpieczenia członków rodziny, którzy nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu (zgłasza się ich także we wniosku z NFZ). Tym razem zgłoszenia dokonuje się na druku ZUS ZCNA. Z tytułu zgłoszenia członków rodziny nie odprowadza się dodatkowej składki.

Członkami rodziny są:
- dziecko (własne, przysposobione, drugiego małżonka, wnuk, dziecko, dla którego ustanowiono opiekę albo dziecko w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez dziecko 18 lat, a jeżeli kształci się dalej - do ukończenia 26 lat, ewentualnie, jeśli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności - bez ograniczenia wieku),
- małżonek,
- wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie).

Po co ubezpieczenia

Z dniem określonym w umowie zyskasz prawo do świadczeń zdrowotnych. Twoim dowodem ubezpieczenia przy korzystaniu ze służby zdrowia jest umowa ubezpieczenia (razem z drukiem zgłoszenia umowy do ZUS) i dowód opłacenia składki za ostatni miesiąc.

Ile będziesz płacił

W 2010 roku składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składki. Podstawa zaś to kwota deklarowanego miesięcznego dochodu. Takie kwoty, co kwartał ogłasza Prezes GUS w Dzienniku Urzędowym GUS. Dziś minimalna składka wynosi 306,18 zł. Składkę na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne należy wpłacać na konto ZUS.

Uwaga!
Jeśli ubezpieczyłeś się dobrowolnie, mając przerwę w ubezpieczeniu zdrowotnym, musisz zapłacić jednorazową opłatę za okres nieskładkowy. Jej wysokość zależy od długości tego okresu. Na przykład dla osób, których przerwa w ubezpieczeniu jest dłuższa od 3 miesięcy, ale krótsza niż rok, wysokość opłaty stanowi 20 proc. podstawy wymiaru składki. Jeśli nie byłeś ubezpieczony dłużej niż 10 lat, musisz zapłacić 200 proc. podstawy wymiaru składki.

Termin płacenia składek

Składki na ubezpieczenie zdrowotne płaci się za miesiąc poprzedni do 15. dnia następnego miesiąca. Np. składkę za wrzesień - do 15 października.

Jak rozwiązać umowę

Umowę dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego możesz rozwiązać, informując pisemnie oddział NFZ o swojej rezygnacji. Do rozwiązania umowy dojdzie także, gdy zostaniesz objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym lub jeśli zamieszkasz za granicą.