Dodatki i zasiłki dla osób starszych wymagających opieki

Spis treści

1. Zasiłek pielęgnacyjny a dodatek pielęgnacyjny
2. Zasiłek pielęgnacyjny
3. Dodatek pielęgnacyjny
4. 500 plus dla seniora
5. Specjalny zasiłek opiekuńczy

Zasiłek pielęgnacyjny a dodatek pielęgnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny często są mylone. To ważne aby je odróżniać, bo nie dość, że są odmiennymi świadczeniami, to wypłacają je inne instytucje.

Czym różni się zasiłek pielęgnacyjny od dodatku pielęgnacyjnego? Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego, nie można więc pobierać takiego dodatku i zasiłku jednocześnie. Te świadczenia mają nawet inne podstawy prawne:

• Zasiłek pielęgnacyjny to jedno z pielęgnacyjnych świadczeń rodzinnych. Przyznaje się go na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.
• Dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest na podstawie przepisów regulujących przyznawanie świadczeń emerytalnych i rentowych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zasiłek pielęgnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny, który w 2023 r. wynosi 215,84 zł miesięcznie, przyznaje się na częściowe pokrycie wydatków związanych z ich pielęgnacją

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:

• niepełnosprawnemu dziecku,
• osobie mającej ponad 16 lat, pod warunkiem, że ma ona orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osobie niepełnosprawnej mającej ponad 16 lat, mającej orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a ta niepełnosprawność powstała zanim skończyła 21 lat,
• osobie, która ma ponad 75 lat.

Wypłaca go wójt, burmistrz lub prezydent. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje niezależnie od dochodów. Nie ma tu kryterium dochodowego. 

Zasiłek pielęgnacyjny przyznawany jest na wniosek osoby zainteresowanej.  Żeby otrzymać zasiłek pielęgnacyjny, należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania (albo w ośrodku pomocy społecznej lub w innej jednostce organizacyjnej gminy, jeżeli to właśnie im przekazana została realizacja świadczeń rodzinnych w danej gminie).

Zasiłek pielęgnacyjny przestaje przysługiwać jeśli ktoś, kto dostawał zasiłek pielęgnacyjny znajdzie się w instytucji, która zapewnia swoim podopiecznym całodobowe utrzymanie.

Na jak długo przyznawany jest zasiłek pielęgnacyjny?

• na stałe może być przyznany osobom, które mają orzeczenie o niepełnosprawności wydane na czas nieokreślony oraz osobom powyżej 75. roku życia.
• w pozostałych przypadkach wypłacany jest do końca ważności orzeczenia o niepełnosprawności. 

Uwaga! Instytucją odpowiedzialną za wydawanie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności jest Powiatowy lub Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności i tam trzeba złożyć wniosek w tej sprawie. 

Dodatek pielęgnacyjny

Od 1 marca 2023 roku dodatek pielęgnacyjny wynosi 294,39 zł. Świadczenie przysługuje m.in. osobie po ukończeniu 75 roku życia i jest on wypłacany do emerytury albo renty przez ZUS. Dodatek pielęgnacyjny jest waloryzowany co roku, dzięki czemu jego wysokość wzrasta. Dodatek ten jest zwolniony z opłacania podatku dochodowego, nie podlega również egzekucji administracyjnej i sądowej.

Pozostałym osobom, poza osobami które ukończyły 75 rok życia i otrzymują dodatek z urzędu, dodatek pielęgnacyjny jest przyznawany na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W orzeczeniu lekarz stwierdza całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji.

• Osobą całkowicie niezdolną do pracy jest taka, która utraciła zdolność do jakiejkolwiek pracy.
• Niezdolność do samodzielnej egzystencji ma miejsce w przypadku takiego naruszenia sprawności organizmu człowieka, które powoduje konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu jego podstawowych potrzeb życiowych.

Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje:

• osobie uprawnionej do emerytury lub renty, która przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym powyżej 2 tygodni w miesiącu. Jeżeli czas przebywania w tych miejscach jest krótszy niż 2 tygodnie, uzyskanie dodatku będzie możliwe.
• osobie uprawnionej do zasiłku pielęgnacyjnego.

Dodatek pielęgnacyjny - jakich dokumentów wymaga ZUS? 

Nie wymaga żadnych dokumentów od osób, które skończyły 75 lat.

Osoby, które mają stwierdzoną całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji oraz do pracy muszą dostarczyć:

1. Wniosek o przyznanie prawa do pobierania dodatku pielęgnacyjnego,
2. Zaświadczenie o aktualnym stanie zdrowia na druku OL-9,
3. Dokumentację medyczną,
4. Inne dokumenty istotne dla wydania orzeczenia na temat całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji.

Wszystkie dokumenty można złożyć w placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwej dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy, bądź korespondencyjnie.

ZUS ma 30 dni na wydanie decyzji o przyznaniu dodatku oraz poinformowanie o tym wnioskodawcy.

Jeśli ZUS odrzuci złożony wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, wnioskodawcy przysługuje prawo do złożenia odwołania od decyzji tego organu do Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie można złożyć za pośrednictwem placówki ZUS, która wydała daną decyzję.

500 plus dla seniora

500 plus dla seniora to świadczenie uzupełniające dla seniorów (i nie tylko), którzy nie są zdolni do samodzielnej egzystencji. Nazwa świadczenia jest myląca, ponieważ dotyczy ono nie tylko do osób starszych, ale i tych, którzy ze względu na swoją niepełnosprawność potrzebują stałej pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Świadczenie to wypłacane jest przez ZUS w kwocie 500 zł. 

• Jakie warunki trzeba jeszcze spełnić, aby dostać 500 plus dla seniora:
• Obowiązuje tu kryterium dochodowe. Nie może ono przekroczyć 2157,80 zł brutto. 
• Jeśli przekroczymy próg dochodowy, ale nasze świadczenie nie jest wyższe niż 2157,80 zł brutto zł brutto - stosowana jest zasada „złotówka za złotówkę”. Kwota, o jaką nasze dochody przekroczyły próg jest odejmowana od 500 zł.

Uwaga! Przy ustalaniu kryterium dochodowego nie jest brany pod uwagę zasiłek pielęgnacyjny, renta rodzinna, dodatek energetyczny oraz dodatek kombatancki. 

• Osoby mające więcej niż 18 lat muszą być niezdolne do samodzielnej egzystencji, co potwierdza np. orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Może być także orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.
• Osoby ubiegające się o świadczenie, nie mogą być uprawnione do emerytury ani renty, a także nie pobierają innego świadczenia finansowanego ze środków publicznych, np. zasiłku stałego lub okresowego,
• Wniosek o dodatkowe świadczenie 500 plus możemy złożyć w każdej placówce ZUS, przesłać pocztą lub wysłać elektronicznie poprzez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS). Druk w imieniu osoby uprawnionej może złożyć jej przedstawiciel ustawowy, pełnomocnik bądź opiekun faktyczny.

Świadczenie uzupełniające 500 plus dla seniora przyznawane jest od miesiąca, w którym spełnione zostaną wymagane warunki.

Specjalny zasiłek opiekuńczy

Specjalny zasiłek opiekuńczy jest świadczeniem pieniężnym, o które mogą ubiegać się małżonkowie osób niepełnosprawnych wymagających opieki, jeżeli rezygnują lub nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej właśnie z powodu sprawowania stałej opieki nad najbliższą osobą poważnie niepełnosprawną.

Obecnie wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego wynosi 620,00 zł miesięcznie.

Jest przyznawany bez względu na datę powstania niepełnosprawności. Warunkiem jest aby osoba wymagająca opieki legitymowała się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz w przypadku dziecka: konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Specjalny zasiłek opiekuńczy zależy od dochodu rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki. Należy spełniać kryterium dochodowe, które w okresie świadczeniowym trwającym od 01.11.2022 r. do 31.10.2023 r. nie może przekroczyć 764 zł na osobę.

W przypadku gdy łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki, w przeliczeniu na osobę, przekracza kwotę uprawniającą do specjalnego zasiłku opiekuńczego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym.

W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje.

Uwaga! Opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych mają możliwość ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne, które jest bardziej korzystne niż specjalny zasiłek opiekuńczy. 

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę:

• legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego,
• ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna.
• jeśli osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, w rodzinnym domu dziecka albo w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, z wyjątkiem zakładów opieki zdrowotnej.