10 SPOSOBÓW, by mieć WYŻSZĄ EMERYTURĘ - dzięki nam podwyższysz swoją emeryturę

ZUS przyznał ci emeryturę w określonej wysokości, ale to wcale nie oznacza, że nie możesz jej podwyższyć. Oczywiście co roku należy ci się od państwa waloryzacja, ale sam też możesz zadbać o wyższe świadczenie. Podpowiadamy ci, jak to zrobić.

Masz prawo starać się o przeliczenie swojej emerytury i dostawać więcej. ZUS ma obowiązek przeliczyć ci świadczenie, gdy wystąpisz z wnioskiem i spełnisz warunki do przeliczenia. Ale muszą zaistnieć okoliczności uzasadniające to przeliczenie, np. po przyznaniu emerytury nadal pracujesz, znalazłeś nowe dokumenty poświadczające staż lub zarobki.

Warto zgłosić do ZUS wniosek o przeliczenie świadczenia, bo niczym nie ryzykujesz. Jeśli okazałoby się, że nowa kwota jest niższa od poprzedniej, ZUS wypłaci emeryturę w dotychczasowej wysokości.

Sposób pierwszy - poszukaj brakujących dokumentów

Warto rozejrzeć się, czy w wykazie zarobków, który przedłożyłeś do wniosku o emeryturę, wskazano rzeczywiście te najlepsze, jakie otrzymywałeś. Sprawdzić również, czy nie miałeś zarobków, których nie udokumentowałeś, starając się o emeryturę.

Dostarczyłeś np. tylko te dokumenty, które były łatwe do zdobycia. Tymczasem każdy na nowo wskazany dowód to szansa na wyższe świadczenie. Powstają nowe archiwa gromadzące dokumentację pracowniczą, z każdym rokiem powiększa się także wykaz zlikwidowanych i przekształconych firm opracowany przez ZUS. Część informacji można znaleźć, nie wychodząc z domu - przeglądając strony internetowe www.zus.pl.

Warto więc sprawdzić, czy nie ma gdzieś dokumentacji, która podniesie wysokość świadczenia:

* dokumentacji potwierdzającej staż. Liczy się każdy dzień. Co prawda ustawa emerytalna pozwala płacić tylko za lata i miesiące. Może jednak zdarzyć się tak, że udokumentowałeś np. 30 lat pracy, 10 miesięcy i 29 dni. Do ustalenia prawa do emerytury ZUS uwzględnił cały ten okres, jednak przy jej obliczaniu przyjął tylko pełne lata i miesiące. Gdyby znalazł się 1 dzień, będziesz mieć pełny miesiąc, który zostanie doliczony. Im więcej takich sytuacji, tym więcej uzbiera się pieniędzy,
* dokumentów, które potwierdzają okresy składkowe i nieskładkowe - to np. świadectwa pracy, legitymacja ubezpieczeniowa, zaświadczenie uczelni potwierdzające ukończenie studiów oraz programowy tok ich trwania,
* dokumentów płacowych (np. druk Rp-7 wystawiony przez pracodawcę lub jego następcę prawnego, kopie list płac, zaświadczenia wydane przez archiwa lub inne placówki przechowujące dokumentację płacową, legitymacje ubezpieczeniowe zawierające wpisy o zarobkach).

Sposób drugi - dorabiaj

Do emerytury możesz dorabiać. Bez żadnych ograniczeń, jeśli skończyłaś 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna).

Jeśli natomiast jesteś tzw. wcześniejszym emerytem, obowiązują ograniczenia. W zależności od tego, jak dużo dorabiasz, emerytura będzie wypłacana w całości, zmniejszona lub zawieszona. Przy czym nie ma znaczenia wysokość pobieranej emerytury. Aktualnie (od 1 czerwca do 30 września 2011 r.) bez żadnych konsekwencji możesz dorobić miesięcznie do 2426,50 zł brutto (70 proc. przeciętnego wynagrodzenia). ZUS zawiesi wypłatę świadczenia, jeśli twoje zarobki przekroczą 4506,03 zł brutto (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia). Emerytura zostanie natomiast zmniejszona, jeśli dodatkowe przychody znajdą się w przedziale od 2426,50 zł do 4506,03 zł miesięcznie (od 70 do 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia).

Sposób trzeci - dorabiaj i przelicz

Warto pracować po przyznaniu emerytury, bo liczy się to podwójnie. Po pierwsze, zarabiasz pieniądze, po drugie dodatkowo przepracowany okres oraz ewentualnie osiągnięte zarobki podwyższą wysokość świadczenia. Liczy się każdy przepracowany miesiąc po przyznaniu emerytury, czyli staż pracy - pod warunkiem, że odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne. Natomiast uzyskane za ten czas zarobki podwyższą podstawę wymiaru emerytury na ogół tylko wtedy, jeśli są wyższe od wskazanych we wniosku o emeryturę. Żeby wiedzieć, czy dodatkowe zarobki podwyższą podstawę wymiaru, trzeba porównać je z przeciętnymi zarobkami z tego okresu.

Co jeszcze trzeba zrobić? Złożyć wniosek do oddziału ZUS wraz z dokumentami o doliczenie stażu z tytułu wypracowania nowego okresu, a także o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury z tytułu uzyskania nowych zarobków, przy czym przynajmniej część z nich musi być uzyskana po przejściu na emeryturę. Dołączasz zaświadczenie o okresie pracy oraz o wysokości zarobków wystawione przez pracodawcę (formularz ZUS Rp - 7).

Jeśli okaże się, że nowy wskaźnik podstawy wymiaru emerytury jest wyższy, do przeliczenia świadczenia zastosowana zostanie kwota bazowa obowiązująca w dacie zgłoszenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury. Tak wyliczone świadczenie (a więc z wyższym wskaźnikiem) i obliczone od nowej kwoty bazowej z pewnością będzie korzystniejsze.

Ale nie tylko. Może się okazać, że wskaźnik będzie niższy, ale emerytura obliczona od nowej kwoty bazowej - wyższa. Z możliwości wskazania niższego wskaźnika możesz skorzystać, jeśli nie pobrałeś ani jednej emerytury, a do przeliczenia wskażesz zarobki choćby częściowo uzyskane po jej przyznaniu.

Może się zdarzyć i tak, że osoba, która przeszła na emeryturę, cały czas pracuje i płaci składki co najmniej 10 lat. Jeśli do obliczenia podstawy wymiaru emerytury wskaże zarobki w całości uzyskane po jej przyznaniu (z 10 kolejnych lat kalendarzowych), a wskaźnik wyniesie co najmniej 130 proc. - podstawa emerytury zostanie obliczona od nowego wskaźnika i nowej kwoty bazowej. Dla wielu osób takie obliczenie może się okazać bardzo korzystne. Również i w tym przypadku emerytura obliczana jest od nowej kwoty bazowej, co - nawet przy niższym wskaźniku - może okazać się korzystniejsze.

Sposób czwarty - znalazłeś zarobki

Skorzystałeś z informacji wskazanych przy omawianiu sposobu pierwszego i dotarłeś do zarobków, które uzyskiwałeś przed przyznaniem emerytury, a których nie przedłożyłeś, ubiegając się o emeryturę. Przynieś do ZUS zaświadczenie, a pracownicy Zakładu sprawdzą, czy przyjęcie zarobków z tego zaświadczenia do podstawy wymiaru będzie korzystne. Jeśli przechodziłeś na emeryturę dawno, jeszcze przed 1999 r., może korzystniejsze będą zarobki z innych lat niż te, od których obliczono ci emeryturę. A może korzystniejsze będą zarobki z 10 kolejnych lat czy nawet z 20 lat wybranych ze wszystkich lat pracy? Warto sprawdzić. Pamiętaj jednak, że warunkiem takiego przeliczenia emerytury jest wyższy wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia. Kwota bazowa będzie wprawdzie ta sama, jednak wyższy wskaźnik zagwarantuje ci wyższe świadczenie.

A może pracodawca wypłacił ci jakieś zaległe wynagrodzenie, za które opłacono składki na ubezpieczenia społeczne, a które pochodzi z okresu, z którego obliczono podstawę wymiaru emerytury. Nie zapomnij dostarczyć zaświadczenia - ZUS obliczy ponownie wysokość emerytury, od wyższej podstawy wymiaru.

Sposób piąty - zamiana

Zamiana emerytury wcześniejszej na emeryturę po osiągnięciu podstawowego wieku emerytalnego też może przynieść korzyści. Kto może otrzymać nową emeryturę? Każdy, kto jest na wcześniejszej emeryturze (nieważne, kiedy na nią przeszedł) i osiągnął wiek emerytalny (60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna). Ale najważniejszy warunek to podleganie ubezpieczeniu co najmniej przez 30 miesięcy po przejściu na wcześniejszą emeryturę (liczy się każde zajęcie, z tytułu którego odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne lub emerytalno-rentowe).

Niestety, jeśli płaciłeś tylko składki zdrowotne, możesz wprawdzie uzyskać emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna) i ponownie obliczyć emeryturę, ale będzie ona taka sama jak ta wcześniejsza (nie zwiększyły się składki emerytalno-rentowe).

Zysk z obliczenia nowej emerytury, przyznanej z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, obliczonej według dotychczasowych zasad, wynika z ustalenia części socjalnej emerytury wynoszącej 24 proc. według kwoty bazowej obowiązującej w dniu przyznania nowej emerytury (a więc wyższej). Pozostałą część emerytury, uzależnioną od podstawy wymiaru i przebytych okresów, ustala się od dotychczasowej kwoty bazowej, a następnie waloryzuje.

Ile możesz zyskać na zamianie emerytury? Każdy przypadek jest inny, wyliczany indywidualnie.

Gdyby jednak okazało się, że ustalona nowa emerytura jest niższa od poprzedniej, dostaniesz świadczenie dotychczasowe.

Uwaga! O przyznanie nowej emerytury trzeba wystąpić samodzielnie. Wszystko załatwia się w oddziale albo inspektoracie ZUS. Składasz:
* wniosek na piśmie;
* dokumenty poświadczające okresy zatrudnienia po przyznaniu wcześniejszej emerytury.

Sposób szósty - z renty na emeryturę

Gdy jesteś na rencie, a osiągniesz wiek emerytalny podstawowy (dla kobiety to 60 lat, mężczyzny 65 lat, ale może być niższy np. z tytułu pracy w szczególnych warunkach czy szczególnym charakterze), z renty przechodzisz na emeryturę. Przysługuje ci wówczas tzw. emerytura z urzędu, co znaczy że ZUS sam przyznaje emeryturę tym rencistom, którzy osiągnęli wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn.

Co się wtedy zyskuje? Jeżeli jesteś na rencie i zarabiasz, powinieneś przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego zgłosić do ZUS wniosek o przyznanie emerytury wraz z dokumentami od pracodawcy potwierdzającymi pracę na etacie lub na zlecenie (jeśli płacona była składka na ubezpieczenia emerytalno-rentowe). Większy staż pracy i większe zarobki to wyższa emerytura. Korzyści może być tu więcej, ale to już zależy od indywidualnych uwarunkowań każdego rencisty, np. od tego, czy zarobki przyjęte do obliczenia podstawy wymiaru renty lub też dodatkowo udokumentowane umożliwiają obliczenie podstawy wymiaru emerytury na nowo, a więc z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej. Jeśli tak - ZUS obliczy emeryturę przyznaną na wniosek, jak również przyznaną z urzędu od nowej kwoty bazowej, obowiązującej w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego.

Sposób siódmy - bieg świadczeń

Gdy nabędziesz prawo do emerytury, a masz przyznaną rentę z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy, który miał miejsce przed 1.01.2003 r., bądź rentę inwalidy wojennego czy wojskowego z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą wojskową albo rentę dla kombatantów lub osób represjonowanych, oprócz renty możesz pobierać emeryturę. Ale uwaga! Nie możesz brać pełnych świadczeń, tylko musisz wybrać - dostaniesz emeryturę powiększoną o połowę renty lub rentę powiększoną o połowę emerytury.

Sposób ósmy - dodatki

Gdy emeryt ukończy 75 lat, ma prawo do dodatku pielęgnacyjnego w miesięcznej wysokości wynoszącej od 1 marca 2011 r. 186,71 zł. Wypłacany jest bez potrzeby składania wniosku. Podstawę do przyznania dodatku pielęgnacyjnego przed osiągnięciem tego wieku stanowi orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej uznające emeryta za niezdolnego do samodzielnej egzystencji.

Sposób dziewiąty - waloryzacja

Podwyżka emerytur to waloryzacja. O jej wysokości decyduje tzw. wskaźnik waloryzacji. Przy jego wyliczaniu bierze się pod uwagę dwa czynniki - inflację, czyli średnioroczny wzrost cen towarów i usług w gospodarstwach emeryckich oraz co najmniej 20 proc. realnego wzrostu wynagrodzeń w poprzednim roku kalendarzowym. Waloryzacja odbywa się każdego roku w marcu i jest przeprowadzana z urzędu. Oznacza to, że ZUS sam oblicza nowe, wyższe świadczenie, nie trzeba składać wniosku. Ostatnia waloryzacja miała miejsce w marcu 2011 r. Emerytury i renty przyznane przed 1 marca 2010 r. zwaloryzowano wskaźnikiem 104,62 proc.

Kolejna waloryzacja emerytur i rent nastąpi od 1 marca 2012 r.

Sposób dziesiąty - minimalne wynagrodzenie zamiast lat zerowych

Jeśli do wyliczania emerytury nie udało ci się udowodnić wysokości uzyskiwanych zarobków w niektórych latach w okresie wskazanym do obliczenia podstawy wymiaru, to te lata uwzględniono jako tzw. lata zerowe. Od stycznia 2009 r. dzięki zmianie przepisów można przyjmować do wyliczeń zamiast zera, obowiązującą w tamtych latach wysokość płacy minimalnej (zasada ta dotyczy osób, które były zatrudnione na umowę o pracę). ZUS nie zrobi tego automatycznie, musisz złożyć wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia.

Liczę, że moja emerytura wzrośnie o 100-200 zł

- Przeszłam na wcześniejszą emeryturę w wieku 55 lat. Złożyłam do ZUS odpowiednie dokumenty i wyliczono mi świadczenie. Niestety, nie były to duże pieniądze i aby jako tako żyć, podjęłam pracę. Dorabiałam przez ostatnie pięć lat, odprowadzałam przez ten czas składki na ubezpieczenie społeczne. Teraz osiągnęłam powszechny wiek emerytalny, czyli 60 lat, i złożyłam wniosek o wyliczenie emerytury na nowo. Mam nadzieję, że miesięcznie będę dostawała 100-200 złotych więcej niż dotychczas - mówi Czesława Kowal (60 l.) z Koszalina.