W przyszłym roku najstarszych Polaków znowu czekają zmiany - powróci waloryzacja procentowa. Najbliższa marcowa podwyżka świadczeń będzie jednak nieco niższa niż wcześniej zapowiadano. W projekcie rozporządzenia Rady Ministrów przedstawionym w lipcu przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zapisano, że emerytury i renty wzrosną o 4,48 proc. Po zaplanowaniu budżetu okazało się jednak, że waloryzacja będzie mniejsza i wyniesie tylko 4,4 proc.
Podwyżka z urzędu
Od marca 2008 roku waloryzacja odbywa się co roku w marcu i jest przeprowadzana z urzędu. Oznacza to, że ZUS sam oblicza nowe, wyższe świadczenie, nie trzeba składać wniosku. O wysokości podwyżki decyduje tzw. wskaźnik waloryzacji. Przy jego wyliczaniu bierze się pod uwagę dwa czynniki - inflację, czyli średnioroczny wzrost cen towarów i usług w gospodarstwach emeryckich, oraz co najmniej 20 proc. realnego wzrostu wynagrodzeń w poprzednim roku kalendarzowym. Dokładny wskaźnik waloryzacji będzie znany w lutym 2013 roku, kiedy GUS ogłosi dane o inflacji i wzroście płac w 2012 roku.
Na kwotowej zyskali biedniejsi, stracili bogatsi
W 2012 roku po raz pierwszy wszyscy seniorzy otrzymali podwyżkę w jednakowej wysokości (71 zł brutto), bo rząd wprowadził waloryzację kwotową. Jednak od razu zapowiadano, że ten sposób podwyższania świadczeń będzie obowiązywał tylko przez rok. I tak się stanie, bo minister pracy już w czerwcu ogłosił powrót do waloryzacji procentowej. To oznacza, że w 2013 roku renty i emerytury znowu będą rosły wszystkim o jednakowy procent, ale nie o taką samą kwotę. Bo choć obowiązuje wskaźnik waloryzacji jednakowy dla wszystkich, to jest on wyliczany od różnych kwot już przyznanych świadczeń. Dlatego ci, którzy pobierają wysokie renty i emerytury, dostaną większą podwyżkę. Z wyliczeń rzecznika praw obywatelskich wynika, że na ponownym wprowadzeniu waloryzacji procentowej stracą najubożsi emeryci i renciści. Zyskają natomiast seniorzy, którzy teraz otrzymują renty lub emerytury wyższe niż ok. 1480 zł brutto. Im najbardziej opłaci się zmiana zasad waloryzacji. W tym roku, przy waloryzacji kwotowej, otrzymali bowiem podwyżkę mniejszą niż ta, która przysługiwałaby im przy procentowym sposobie podwyższania świadczeń.
Waloryzacja kwotowa w Trybunale
Waloryzacja kwotowa może być uznana za niezgodną z konstytucją, ponieważ prowadzi do tego, że sytuacja materialna jednej grupy (najbiedniejszych emerytów) poprawia się kosztem innej (seniorów otrzymujących wyższe świadczenia). Dlatego nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadzającą kwotową waloryzację emerytur i rent, zaskarżyła już do TK rzecznik praw obywatelskich prof. Irena Lipowicz. Zdaniem rzecznika waloryzacja kwotowa narusza prawo do zabezpieczenia społecznego oraz konstytucyjną zasadę równości i sprawiedliwości społecznej. Wcześniej prezydent Bronisław Komorowski ustawę o waloryzacji kwotowej wprawdzie podpisał, ale jednocześnie wysłał wniosek o zbadanie jej zgodności z konstytucją.
Będzie wyrównanie?
Wnioski prezydenta i RPO w tej sprawie mają być rozpatrywane przez Trybunał Konstytucyjny łącznie. Nie wiadomo, jakie orzeczenie wyda Trybunał, ale jeśli okaże się, że waloryzacja kwotowa zostanie uznana za niezgodną z prawem, to ci, którzy na waloryzacji stracili, będą mogli zwrócić się do ZUS o wyrównanie. Największe dostaną seniorzy otrzymujący najwyższe świadczenia. Trybunał zajmie się sprawą tzw. bazy, czyli kwoty, od której będzie liczona kolejna waloryzacja. Chodzi o to, że samo wyrównanie nie pokryje poniesionych strat.
Podcasty
Playlisty tematyczne
