Jak mieć wyższą emeryturę? [PORADNIK]

Sposób pierwszy – poszukaj brakujących dokumentów

Warto rozejrzeć się, czy w wykazie zarobków, który przedłożyłeś do wniosku o emeryturę zostały podane rzeczywiście te najlepsze, jakimi dysponował zakład pracy. Sprawdź, czy nie możesz wykazać zarobków, których nie dołączyłeś starając się o emeryturę. Dostarczyłeś np. tylko te dokumenty, które były łatwe do zdobycia. Tymczasem każdy odnaleziony dowód uwzględniony przez ZUS, to szansa na wyższe świadczenie. Sprawdź u byłych pracodawców i w archiwach czy nie ma gdzieś dokumentów, które mogłyby podwyższyć podwyższyć twoje świadczenie. Powstają nowe archiwa gromadzące dokumentację pracowniczą, z każdym rokiem powiększa się także wykaz zlikwidowanych i przekształconych firm opracowany przez ZUS. Część informacji można znaleźć nie wychodząc z domu – przeglądając strony internetowe www.zus.pl.

Warto więc sprawdzić, czy nie ma gdzieś dokumentacji, która podniesie wysokość świadczenia:

* dokumentacji potwierdzającej staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) - np.. świadectwa pracy, wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczenie z uczelni). Liczy się każdy dzień, im jest ich więcej i, tym więcej uzbiera się pieniędzy,

* dokumentów płacowych - np. druk Rp-7 wystawiony przez pracodawcę lub jego następcę prawnego, kopie list płac, zaświadczenia wydane przez archiwa lub inne placówki przechowujące dokumentację płacową, legitymacje ubezpieczeniowe zawierające wpisy o zarobkach).

Jeśli udało ci się zdobyć zaświadczenia o zarobkach, które uzyskiwałeś przed przyznaniem emerytury, a których nie przedstawiłeś składając wniosek o emeryturę, mogą one podnieść twoje świadczenie. ZUS przeliczy ci emeryturę, jeśli okaże się, że nowe zarobki podwyższą podstawę wymiaru. Kwota bazowa będzie wprawdzie ta sama, jednak wyższy wskaźnik zagwarantuje wyższe świadczenie.

Jeśli nie uda ci się odkryć żadnych nowych dokumentów potwierdzających twoje zatrudnienie, możesz poszukać świadków, którzy potwierdzą, że pracowałeś w danej firmie. Świadkowie mogą potwierdzić np. rodzaj pracy, jaka wykonywałeś, jak długo byłeś zatrudniony, czy była to praca na cały etat, czy byłeś ubezpieczony itp. Możliwość udowodnienia zatrudnienia przy pomocy świadków dotyczy tylko dokumentów, które zaginęły przed 15 listopada 1999 r.

Sposób drugi – znalazłeś zarobki

Dotarłeś do zarobków, które uzyskiwałeś przed przyznaniem emerytury, a których nie przedłożyłeś ubiegając się o emeryturę? Przynieś do ZUS zaświadczenie, a pracownicy sprawdzą, czy przyjęcie zarobków z tego zaświadczenia do podstawy wymiaru będzie korzystne. Jeśli przechodziłeś na emeryturę dawno, jeszcze przed 1999 r., może korzystniejsze będą zarobki z innych lat niż te, od których obliczono ci emeryturę. A może korzystniejsze będą zarobki z 10 kolejnych lat, czy nawet z 20 lat wybranych ze wszystkich lat pracy? A może pracodawca wypłacił ci jakieś zaległe wynagrodzenie, za które były opłacone składki na ubezpieczenia społeczne, a które pochodzi z okresu, z którego obliczono podstawę wymiaru emerytury. Warto sprawdzić! Pamiętaj jednak, że warunkiem takiego przeliczenia emerytury jest na ogół wyższy wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia. Kwota bazowa będzie wprawdzie ta sama, jednak wyższy wskaźnik wymiaru podstawy zagwarantuje ci wyższe świadczenie.

Sposób trzeci – dolicz staż

Znalazłeś nieuwzględnione przy składaniu wniosku o emeryturę dokumenty potwierdzające staż pracy. W każdej chwili możesz wystąpić do ZUS z wnioskiem o doliczenie nieuwzględnionych okresów składkowych i nieskładkowych, które dotyczą okresu przed przyznaniem prawa do świadczenia. Wówczas twoja emerytura zostanie ponownie obliczona. Przeliczenie będzie polegało na doliczeniu do ustalonej kwoty świadczenia:

* po 1,3 proc. podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji za każdy rok okresów składkowych,

* po 0,7 proc. podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji za każdy rok okresów nieskładkowych.

Doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych nie spowoduje jednak zmiany kwoty bazowej przyjętej do obliczenia wysokości świadczenia. Będzie to ta sama kwota bazowa, jaka była przyjęta do obliczenia świadczenia przed doliczeniem tych okresów (zarówno w części socjalnej, jak i w podstawie wymiaru). Jednak powiększy się twój staż pracy i tym samym wysokość przyznanego świadczenia.

Mając przyznaną emeryturę możesz dodatkowo pracować. Liczy się każdy przepracowany miesiąc, czyli staż pracy - pod warunkiem, że odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne. Dlatego co najmniej raz na kwartał, powinieneś składać wniosek do ZUS o doliczenie przepracowanych miesięcy (składkowych i nieskładkowych) do stażu pracy. Wtedy co trzy miesiące możesz liczyć na wyższą kwotę emerytury. Wielkość tej podwyżki będzie oczywiście zależała od wysokości już przyznanego ci świadczenia. Dlatego nie spodziewaj się dużej podwyżki, jeśli wyliczona ci przez ZUS emerytura jest niewysoka, ale przecież ważna jest każda złotówka. Poza tym kolejne podwyżki będą już liczone od wyższej kwoty świadczenia.

Sposób czwarty –wniosek o wyliczenie lub ponowne wyliczenie kapitału początkowego

Do 2009 roku ZUS odmawiał wyliczania kapitału początkowego osobom, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r., a do 1 stycznia 1999 r. nie przepracowały co najmniej sześć miesięcy i jeden dzień. Po zmianie przepisów zyskujesz, przy obliczaniu kapitału początkowego staż będzie liczony w dniach, a nie w pełnych latach. Jeśli więc wcześniej ZUS nie wyliczył ci kapitału, bo przed 1999 r. pracowałeś krócej niż 6 miesięcy i 1 dzień, możesz ponownie złożyć wniosek. Są też inne korzystne zmiany. Pierwsza - 10 lat kolejnych lat do wyliczenia kapitału początkowego możesz wybrać z całego okresu zatrudnienia przed 1999 r.., a nie tylko od 1980 r. Druga – jeśli nie przepracowałeś całego roku, twoje średnie wynagrodzenie będzie porównywane z przeciętnym wynagrodzeniem za okres, w którym rzeczywiście pracowałeś, a nie do średniego wynagrodzenia w całym roku (jak było wcześniej).

Sposób piąty - minimalne wynagrodzenie zamiast lat zerowych

Niektórzy seniorzy z różnych powodów, przeważnie nie z własnej winy – (bo np. ich firmy zostały zlikwidowane albo dokumentacja osobowo-płacowa została zniszczona)– składając wnioski o przyznanie emerytury nie mogli przedstawić zaświadczeń o zarobkach w niektórych latach (dotyczy to tylko lat, które zostały przyjęte do wyliczenia świadczenia).

Jeśli i tobie w chwili składania wniosku o przyznanie emerytury nie udało się udowodnić wysokości uzyskiwanych zarobków w niektórych latach w okresie wskazanym do obliczenia podstawy wymiaru, powinieneś złożyć do ZUS wniosek o przeliczenie przyznanego wcześniej świadczenia. Możesz na tym zyskać nawet kilkadziesiąt złotych miesięcznie. W jaki sposób? Przed 2009 r. ZUS nie miał dokumentów potwierdzających, ile zarabiałeś, uznawał, że w danych latach nie miałeś żadnych dochodów i te liczył lata jako tzw. lata zerowe. Czyli traktował cię tak jakbyś w tym okresie nie zarobił ani złotówki. Obecnie ZUS przyjmuje do wyliczeń, zamiast wynagrodzenia zerowego, obowiązującą w tamtych latach wysokość płacy minimalnej (zasada ta dotyczy osób, które były zatrudnione na umowę o pracę). Jeśli więc do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia ZUS przyjął twoje zarobki z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych, a mogłeś udokumentować ich wysokość tylko z 7 lat, wówczas w miejsce tych brakujących 3 lat zostanie przyjęte obowiązujące wówczas minimalne, a nie zerowe wynagrodzenie.

Ważne!

ZUS może zastąpić najniższym wynagrodzeniem tylko te lata z zerowymi zarobkami, które zostały przyjęte wcześniej do obliczenia wysokości emerytury.

Takie rozwiązanie jest korzystne dla osób, które nie są w stanie przedłożyć brakującej dokumentacji płacowej i tym samym są pozbawione możliwości uzyskania wyższej emerytury. Podwyżka zależy od tego ile lat z zerowymi zarobkami ZUS przyjął wcześniej do wyliczeń. Im więcej takich zerowych lat i im dłuższy staż pracy, tym więcej możesz zyskać. Jeśli do tej pory nie zgłosiłeś wniosku o „zamianę” wynagrodzenia zerowego na minimalne, możesz to zrobić w każdym czasie. Jednak przeliczenie nastąpi tylko na twój wniosek, a nie z urzędu! ZUS nie zrobi tego automatycznie,

Uwaga!

O przeliczenie emerytury lub renty z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego mogą wystąpić tylko osoby, które były zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Jeśli jednak pracowałeś na pół etatu, ZUS zaliczy ci tylko pół obowiązującej wówczas pensji minimalnej. Możliwość zastąpienia lat zerowych płacą minimalną nie dotyczy osób prowadzących działalność na własny rachunek.

Krok po kroku

1. Najpierw powinieneś sprawdzić, czy otrzymujesz emeryturę, do której wyliczenia przyjęto za jakikolwiek okres pracy dochód zerowy (miałeś potwierdzenie zatrudnienia, ale ze względu na brak dokumentów płacowych nie udało się udowodnić wysokości zarobków).

2. Wyższej emerytury czy renty nie dostaniesz automatycznie, Musisz złożyć wniosek o przeliczenie świadczenia, w którym napiszesz: W związku z nowelizacją ustawy emerytalnej z dnia 4 września 2008 r. proszę o przeliczenie mojej emerytury (renty) z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia za okresy dotychczas uwzględniane jako zerowe. Wniosek składasz w tej jednostce ZUS, z której otrzymujesz świadczenie.

Pamiętaj: przeliczenie nastąpi tylko na wniosek, a nie z urzędu!

3. Wypłata przeliczonej emerytury lub renty nastąpi w najbliższym terminie płatności tego świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli między datą wpływu wniosku a najbliższym terminem płatności jest mniej niż 30 dni.

Sposób szósty – zacznij dorabiać

Jeśli otrzymujesz emeryturę, możesz sobie do świadczenia dorobić. Ile – to zależy od tego czy jesteś wcześniejszym emerytem, czy też osiągnąłeś tzw. powszechny wiek emerytalny. Jeśli skończyłeś 65 lat lu 60 lat (-aś) ustawowy wiek emerytalny, jesteś w lepszej sytuacji – możesz dorabiać bez ograniczeń. Gdy natomiast jesteś na wcześniejszej emeryturze, musisz dokładnie liczyć swoje dochody, bo obowiązują cię limity dorabiania. W zależności od tego ile zarobisz, dostaniesz emeryturę w całości, zmniejszoną albo nawet ZUS zawiesi ci wypłatę. Progi zarobkowe zmieniają się co kwartał. Przy czym nie ma znaczenia wysokość pobieranej emerytury. Aktualnie (od 1grudnia 2018 r. do 28 lutego 2019 r.) bez żadnych konsekwencji możesz dorobić miesięcznie do zł brutto (70 proc. przeciętnego wynagrodzenia). ZUS zawiesi wypłatę świadczenia, jeśli twoje zarobki przekroczą zł brutto (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia). Emerytura zostanie natomiast zmniejszona, jeśli dodatkowe przychody znajdą się w przedziale od zł do zł miesięcznie (od 70 do 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia).

Sposób siódmy – przelicz świadczenie

Warto pracować po przyznaniu emerytury, bo liczy się to podwójnie. Po pierwsze, zarabiasz dodatkowe pieniądze, po drugie - przepracowany okres oraz osiągnięte zarobki podwyższą wysokość świadczenia. Jeśli będąc na emeryturze nadal pracujesz, możesz wystąpić do ZUS nie tylko z wnioskiem o doliczenie stażu pracy, ale też z wnioskiem o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem nowych zarobków przypadających (w całości lub choć w części) po przyznaniu emerytury. Jednak uzyskane w tym czasie zarobki podniosą podstawę wymiaru emerytury na ogół tylko wtedy, jeśli są wyższe od wskazanych we wniosku o emeryturę. Żeby wiedzieć, czy dodatkowe zarobki zwiększą podstawę wymiaru, musisz je porównać z przeciętnymi zarobkami z tego okresu (znajdziesz je stronie www. zus.pl). Jeśli okaże się, że nowy wskaźnik podstawy wymiaru emerytury jest wyższy, do przeliczenia świadczenia zastosowana zostanie nowa kwota bazowa obowiązująca w dacie zgłoszenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury. Tak wyliczone świadczenie (a więc z wyższym wskaźnikiem) i obliczone od nowej kwoty bazowej z pewnością będzie korzystniejsze.

Uwaga!

Wyższy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru niż ustalony poprzednio, nie dotyczy emerytów, którzy od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury (od przeliczonej podstawy wymiaru) nie pobrali świadczenia, ponieważ je zawiesili. Także emeryci, którzy do ustalenia podstawy wymiaru wskażą zarobki z okresu przypadającego w całości po przyznaniu emerytury (chodzi o 10 kolejnych lub 20 lat kalendarzowych), nie muszą mieć wyższego wskaźnika niż ostatnio, jednak pod warunkiem, że nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi co najmniej 130 proc. Wówczas podstawa emerytury zostanie obliczona od nowego wskaźnika i nowej kwoty bazowej.

Jeśli masz emeryturę liczoną według nowych zasad i nadal pracujesz, też przysługuje ci prawo do ponownego obliczenia jej wysokości. Twoje świadczenie zostanie powiększone o kwotę wynikającą z podzielenia składek (odpowiednio zwaloryzowanych) zewidencjonowanych (od dnia ustalenia prawa do emerytury) na twoim koncie przez średnie dalsze trwanie życia (wyrażone w miesiącach). Chodzi tu o składki zewidencjonowane od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, a jeśli emerytura była już przeliczana – od miesiąca, w którym nastąpiło to przeliczenie - do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Możesz wystąpić o ponowne ustalenie wysokości emerytury nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego albo po ustaniu ubezpieczeń emerytalnych i rentowych.

Sposób ósmy – z wcześniejszej na zwykłą

Zamiana emerytury wcześniejszej na tzw. emeryturę powszechną też może przynieść korzyści. Warunek - opłacanie składek emerytalno – rentowych co najmniej przez 30 miesięcy po przejściu na wcześniejszą emeryturę (jeśli jednak w tym czasie odprowadzane były tylko składki zdrowotne, nie możesz liczyć na wyższe świadczenie). Twoja nowa emerytura będzie wyższa dzięki temu, że część socjalna emerytury (wynosząca 24 proc. kwoty bazowej) będzie ustalona według wyższej kwoty bazowej obowiązującej w dniu przyznania nowej emerytury. Pozostałą część emerytury ZUS oblicza od dotychczasowej kwoty bazowej, a następnie waloryzuje. Gdyby jednak okazało się, że ustalona nowa emerytura jest niższa od poprzedniej, dostaniesz świadczenie dotychczasowe.

Uwaga!

Na przeliczenie wcześniejszej emerytury na zwykłą po przepracowaniu co najmniej 30 miesięcy mają szansę tylko osoby urodzone przed 1949 r. Te, które urodziły się po 1 stycznia 1949 r. też mogą zgłosić wniosek o emeryturę powszechną, ale zostanie ona wyliczona według nowych zasad, czyli na podstawie zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym.

Sposób dziewiąty – z renty na emeryturę

Gdy jesteś na rencie i zarabiasz, powinieneś przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego zgłosić do ZUS wniosek o przyznanie emerytury (wraz z dokumentami od pracodawcy potwierdzającymi pracę). Większy staż pracy i większe zarobki, to wyższa emerytura. Korzyści może być tu więcej, ale to już zależy m.in. od tego, czy zarobki przyjęte do obliczenia podstawy wymiaru renty lub też dodatkowo udokumentowane umożliwiają obliczenie podstawy wymiaru emerytury na nowo, a więc z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej.

Sposób dziesiąty – renta plus emerytura lub odwrotnie

Gdy nabędziesz prawo do emerytury, a masz przyznaną rentę z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo z tytułu wypadku w drodze d pracy lub pracy, który miał miejsce przed 1.01.2003 r. bądź rentę inwalidy wojennego czy wojskowego z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą wojskową, albo rentę dla kombatantów lub osób represjonowanych, oprócz renty możesz pobierać emeryturę. Ale musisz wybrać - dostaniesz emeryturę powiększoną o połowę renty lub rentę powiększoną o połowę emerytury.

Jak udowodnić okresy składkowe

Podstawowym dokumentem potwierdzającym wysokość twojego wynagrodzenia jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę na druku Rp.7. Możesz również przedstawić ZUS legitymację ubezpieczeniową jako dowód świadczący o twoich zarobkach. Jeśli prowadziłeś działalność gospodarczą, wystarczy podać NKP (numer konta płatnika) - ZUS ma twoje dokumenty. Tak samo, gdy pracowałeś w firmie zatrudniającej do 20 osób, a twój pracodawca opłacał składki.

Okresy pracy zarobkowej (m.in. umowy o pracę, umowy agencyjnej lub zlecenia, pracy nakładczej, pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych) możesz udowodnić przedstawiając następujące dokumenty:

* zaświadczenie wystawione przez pracodawcę na druku ZUS Rp-7,
* legitymacja ubezpieczeniowa z wpisanymi okresami zatrudnienia oraz wysokością zarobków, w tym datę rozpoczęcia i zakończenia pracy, rodzaj wykonywanej pracy, kwotę wynagrodzenia oraz rok, w którym to wynagrodzenie zostało osiągnięte, a także podpis pracodawcy lub upoważnionego pracownika i jego pieczątkę służbową. Jednak brak takiej imiennej pieczątki (nie była wymagana w legitymacjach starego typu) nie przeszkadza w uznaniu przez ZUS za dowód wpisów o wysokości zarobków pod warunkiem, że legitymacja nie budzi zastrzeżeń co do jej autentyczności.

Uwaga!

Legitymacja zawierająca powyższe informacje jest samoistnym dowodem, pracodawca nie powinien więc wystawiać odrębnego zaświadczenia o zarobkach na jej podstawie.
Jeśli masz odpis notarialny lub poświadczoną przez notariusza kserokopię legitymacji, będzie ona traktowana przez ZUS jak oryginał i dopuszczona jako dowód.

* świadectwa pracy (tylko wtedy, gdy jest informacja o zmieniających się zarobkach, a nie tylko wysokość wynagrodzenia na ostatnio zajmowanym stanowisku),
* zaświadczenie lub odpis o wysokości zarobków wystawione i poświadczone przez placówkę przechowującą dokumenty po nieistniejącym zakładzie pracy,
* umowy o pracę, wpisy w dowodzie osobistym, legitymacje służbowe, legitymacje związków zawodowych, pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (np. o powołaniu, mianowaniu, zmianie angażu, przyznaniu nagrody, udzieleniu urlopu), jeżeli na ich podstawie można ustalić okres zatrudnienia,
* na podstawie dokumentacji posiadanej przez ZUS
- jeśli nie masz świadectwa pracy, a pracowałeś w firmie zatrudniającej do 20 osób
- jeśli prowadziłeś działalność gospodarczą na własny rachunek (lub byłeś osobą współpracującą) albo wykonywałeś działalność twórczą lub artystyczną,
* zeznaniami świadków (byłych współpracowników) - jeśli zakład pracy został zlikwidowany lub dokumentacja uległa zniszczeniu wskutek klęsk żywiołowych lub gdy pracodawca nie może potwierdzić okresów zatrudnienia młodocianych pracowników (przed 1 stycznia 1975 r).

Uwaga!

Jeśli nie uda ci się odnaleźć dokumentów płacowych, za ten okres ZUS może ci policzyć minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku.

Okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych - zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy.
Okresy pobierania stałych zasiłków z opieki społecznej, od których opłacone zostały składki na ubezpieczenie społeczne - zaświadczenie z ośrodka pomocy społecznej.
Okresy służby: Policji (Milicji Obywatelskiej), w Urzędzie Ochrony Państwa (organach bezpieczeństwa publicznego), w Straży Granicznej, w Służbie Więziennej, w Państwowej Straży Pożarnej.

* świadectwo służby, zaświadczenie instytucji, w których zawodowo pełniona była służba
Okresy służby w Wojsku Polskim (okresy zasadniczej służby wojskowej lub zastępczych form tej służby, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, odbywania ćwiczeń wojskowych)
* kserokopia książeczki wojskowej poświadczona przez pracodawcę, u którego pracownik jest zatrudniony lub przez ZUS,
* zaświadczenie Wojskowej Komendy Uzupełnień
Okresy internowania (na podstawie art. 42 dekretu o stanie wojennym z 12 grudnia 1981 r.)
* zaświadczenie o internowaniu i o uchyleniu internowania wydane przez komendanta wojewódzkiego policji
Okresy zatrudnienia za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po 22 lipca 1944 r. i uzyskały status repatrianta.
* dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia za granicą oraz decyzja o uznaniu za repatrianta;
Okresy świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r.
* decyzja kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Jak udowodnić okresy nieskładkowe
Okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (wypłaconych po 14 listopada 1991 r. - chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego)
* potwierdza pracodawca (lub prawny następca) w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu albo w świadectwie pracy.
Okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy (po dniu28 lutego 1995 r. na podstawie art. 92 Kodeksu pracy ub innych przepisów)
* potwierdza pracodawca (lub prawny następca) w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu albo w świadectwie pracy.
Okresy urlopu wychowawczego
* potwierdza pracodawca (lub prawny następca) w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu albo w świadectwie pracy,
* odpis aktu urodzenia dziecka i oświadczenie o sprawowaniu nad nim osobistej opieki.

Okresy nauki w szkole wyższej
* poświadczona przez pracodawcę kserokopia dyplomu,
* zaświadczeniem z uczelni potwierdzającym programowy wymiar studiów, jeżeli nie wynika to z dyplomu.

Okresy niewykonywania pracy przed 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych (nie więcej niż 5 lat);
* decyzja kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Uwaga!
Przy obliczaniu kapitału początkowego okresy nieskładkowe uwzględniane są w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych.
Okresy składkowe i nieskładkowe mogą być uwzględnione także na podstawie orzeczenia sądu o uznaniu danego okresu.

Gdzie szukać dokumentów płacowych
Wyruszając na poszukiwanie dokumentów niezbędnych do wyliczenia kapitału początkowego, najpierw powinieneś sprawdzić jakich ci brakuje, z jakich lat, i z których zakładów pracy. Następnie zbadaj, czy twój były pracodawca jeszcze istnieje. Jeśli tak, będziesz mógł ustalić jego dane na podstawie posiadanych umów lub świadectw pracy albo innych zaświadczeń. Na pewno są w tych dokumentach pieczątki z adresami i telefonami. Jeśli firmy, w której pracowałeś już nie ma, trzeba zacząć od ustalenia, co się z nią stało - została zlikwidowana, przekształcona, a może sprywatyzowana. Od tego będą zależały dalsze poszukiwania.

Jeśli zakład pracy istnieje
Jeśli przez cały czas pracowałeś w jednym zakładzie pracy i nadal w nim pracujesz, bez trudu zgromadzisz kompletną dokumentację dotyczącą zarówno stażu pracy jak i uzyskiwanych zarobków - znajdziesz ją w swoim dziale kadr i płac. Twój pracodawca wypełni też stosowne druki potrzebne do wyliczenia kapitału początkowego i przekaże je do ZUS.

Jeśli zakład pracy został zlikwidowany
Twoje poszukiwania będą zależały od formy własności byłego zakładu pracy, rodzaju organu nadrzędnego lub założycielskiego oraz od tego w jaki sposób zakład uległ likwidacji.

Na państwowej posadzie
Przedsiębiorstwa państwowe (dawniej zdecydowana większość), które zostały sprywatyzowane najczęściej przekształcały się w spółki prawa cywilnego lub handlowego. Nowe firmy powinny przejąć wraz z majątkiem likwidowanych przedsiębiorstw również akta pracownicze. Informacje o nich znajdziesz w Sądzie Gospodarczym w wydziale rejestrowym (jeśli firma została zlikwidowana) lub upadłościowym (jeśli upadła).
Gdy przedsiębiorstwo państwowe zostało całkowicie zlikwidowane, dokumenty powinny być przekazane organowi założycielskiemu lub nadrzędnemu (najczęściej był nim wojewoda lub minister).

W spółdzielni
Jeśli pracowałeś w spółdzielni, która została zlikwidowana lub przekształcona, jej likwidator powinien przekazać dokumentację związkowi rewizyjnemu, w którym spółdzielnia była wcześniej zrzeszona albo Krajowej Radzie Spółdzielczej w Warszawie (00-013 Warszawa, ul.Jasna1).

W spółce
Gdy byłeś pracownikiem spółki prawa cywilnego lub handlowego, która została zlikwidowana, szukaj pomocy u jej likwidatora lub syndyka masy upadłościowej.

W prywatnej firmie
Jeśli pracowałeś w firmie prywatnej, to na jej właścicielu spoczywał obowiązek zorganizowania przechowywania akt pracowniczych. Akta mogą być przechowywane przez niego samego, np. w mieszkaniu - wtedy musisz ustalić jego miejsce zamieszkania. Możesz też szukać śladu po zlikwidowanej firmie w sądzie gospodarczym.

Na własnym lub w małej firmie
Jeśli pracowałeś na własny rachunek lub w firmie zatrudniającej do 20 pracowników, jesteś w dużo lepszej niż inni sytuacji. ZUS na podstawie własnej dokumentacji (imiennych deklaracji i imiennego rozliczania składek) potwierdzi twój staż ubezpieczeniowy i osiągane zarobki. Aby ZUS mógł to potwierdzić, musisz podać: okres pracy, nazwę zakładu pracy lub nazwisko i imię pracodawcy, adres byłego miejsca pracy oraz NKP (Numer Konta Podatnika), jeśli go znasz, a jeśli pracowałeś w spółce cywilnej – nazwę spółki oraz imiona i nazwiska wspólników.

Pomoże ZUS
W każdej jednostce organizacyjnej ZUS możesz znaleźć wykaz zlikwidowanych bądź przekształconych firm i jest on na bieżąco aktualizowany.

Baza została opracowana na podstawie uzyskanych informacji z niektórych urzędów wojewódzkich, ministerstw, urzędów centralnych oraz archiwów państwowych, zawiera ułożone w porządku alfabetycznym informacje na temat zlikwidowanych bądź przekształconych zakładów pracy - zawiera m.in. informacje o miejscu przechowywania dokumentacji osobowej lub osobowej i płacowej pracowników tych zakładów. Znając nazwę zlikwidowanego zakładu pracy, możesz ustalić miejsce przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej.

Jeśli masz dostęp do Internetu, znajdziesz ten wykaz na stronie internetowej ZUS.

Co jest w archiwach
Archiwum Dokumentacji Osobowej i Płacowej w Milanówku przechowuje wyłącznie dokumentację pochodzącą ze zlikwidowanych zakładów pracy, przejętą od upadłych pracodawców i przechowawców. Dlatego, jeśli poszukujesz swojej dokumentacji przede wszystkim sprawdź, czy twój zakład pracy istnieje. Jeśli tak, wszystkie potrzebne dokumenty otrzymasz bezpłatnie od pracodawcy. Jeśli zakład się sprywatyzował, przekształcił, ale nadal istnieje, zwróć się do kadr, obecny pracodawca jako następca prawny wyda ci dokumenty. Jeśli zakład jest w trakcie likwidacji, także syndyk lub likwidator mają obowiązek wydać dokumenty. Pracodawca oraz następca prawny, syndyk lub likwidator mają prawo wystawić byłemu pracownikowi dokumenty, których brakuje w jego aktach osobowych, takie jak: druk RP7, zaświadczenie o pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

Pamiętaj!

Archiwa państwowe jak i prywatne firmy przechowujące dokumentację pracowników nie mają prawa wystawiania zaświadczeń według ustalonego wzoru (ZUS-Rp-7). Mają natomiast obowiązek wydawania odpisów, wypisów, wyciągów, kserokopii dokumentów, które muszą być jednak poświadczone przez szefa firmy. Można w nich znaleźć następujące dokumenty:
- indywidualne karty wynagrodzeń, karty zarobkowe,
- listy płac,
- świadectwa pracy, umowy o pracę.

Zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia wystawione przez archiwum ZUS weźmie pod uwagę pod warunkiem, że będą w nim wymienione poszczególne składniki wynagrodzenia. Zaświadczenie o okresie zatrudnienia wystawione przez archiwum musi zawierać informację o wymiarze czasu pracy.