Jak połączyć emeryturę z rentą rodzinną? Kompletny przewodnik po nowych przepisach

Spis treści

1. Nowe zasady od 2025 roku
2. Co to jest renta wdowia
3. Limit renty wdowiej
4. Kto ma prawo do renty wdowiej
5. Renta wdowia - warunki uprawniające do świadczenia
6. Procedura i terminy w rencie wdowiej
7. Wysokość świadczenia
8. Renta wdowia: ZUS oraz KRUS
9. Kalkulator renty wdowiej
10. Jak korzystać z kalkulatora?
11. Kiedy renta wdowia się nie opłaca?
12. Przykład 1
13. Przykład 2

Renta wdowia została wprowadzona na mocy ustawy z 26 lipca 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 1728). Zgodnie z zapowiedziami prezesa ZUS, od 13 czerwca 2025 r. ZUS rozpocznie automatyczne wydawanie decyzji administracyjnych w sprawie przyznania tego świadczenia. Decyzje mają być dostarczane przede wszystkim drogą pocztową, co przyspieszy cały proces.

Tysiące osób czeka na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie renty wdowiej. Od stycznia do ZUS wpłynęło niemal 700 tysięcy wniosków. Osoby, które złożyły je w pierwszym półroczu, mogą liczyć na rozpatrzenie i wydanie decyzji najpóźniej do 31 lipca 2025 roku. Dla wielu seniorów może to oznaczać realne wsparcie finansowe – szczególnie dla osób samotnych lub wychowujących wnuki.

Nowe zasady od 2025 roku

Od 2025 roku wdowy i wdowcy, mający prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, w tym renty rodzinnej po zmarłym małżonku, mogą wybrać jeden z dwóch wariantów:

• otrzymywanie całej renty rodzinnej i 15 proc. własnego świadczenia,
• otrzymywanie całego świadczenia własnego i 15 proc. renty rodzinnej.

Taki wybór mają także osoby uprawnione do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz renty szkoleniowej.

Co to jest renta wdowia

Od lipca 2025 roku do końca 2026 roku renta wdowia będzie polegać na wypłacaniu wdowie lub wdowcowi:

• 15 proc. świadczenia emerytalno-rentowego po zmarłym małżonku (15 proc. renty rodzinnej), LUB
• 15 proc. własnego świadczenia (jeśli wdowa lub wdowiec wybierze świadczenie zmarłego małżonka jako główne).

Renta wdowia jest więc częścią świadczenia emerytalno-rentowego po zmarłym małżonku albo - jeżeli jest to korzystniejsze dla wdowy lub wdowca - częścią świadczenia własnego przy zachowaniu całości świadczenia po małżonku.

Oznacza to, że jako wdowa lub wdowiec będziemy mogli pobierać świadczenie przysługujące nam z własnego ubezpieczenia emerytalno-rentowego oraz część świadczenia po naszym małżonku (początkowo 15 proc., a w przyszłości 20 proc.).

Limit renty wdowiej

Z renty wdowiej możemy skorzystać, jeśli suma obu świadczeń (naszego świadczenia głównego oraz 15 proc. drugiego świadczenia - naszego lub małżonka) nie przekracza trzykrotności aktualnej emerytury minimalnej. Jeżeli nasze świadczenie główne razem z rentą wdowią przekroczyłyby tę kwotę, nasza należność zostanie pomniejszona o wartość przekroczenia.

Najniższa emerytura od 1 marca 2025 r. do 28 lutego 2026 r. wynosi 1878,91 zł brutto, więc jej trzykrotność w tym okresie to 5636,73 zł.

W przypadku przekroczenia kwoty trzykrotności najniższej emerytury, świadczenia będą pomniejszane w następującej kolejności:

1. Świadczenia finansowane z budżetu państwa, czyli:
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej
2. Świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
3. Świadczenia finansowane z Funduszu Pracy
4. Świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych
5. Świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Ważne! W przypadku, gdy wszystkie świadczenia bądź jedno z nich przekracza 5636,73 zł, prawo do połączonych świadczeń z rentą rodzinną nie przysługuje, a ZUS w odpowiedzi na wniosek o rentę wdowią wyda decyzję odmowną.

Kto ma prawo do renty wdowiej

Według ZUS, prawo do renty wdowiej ma wdowa lub wdowiec, o ile mają oni prawo do:

• renty rodzinnej
• a ponadto własnego świadczenia, takiego jak:
• emerytura (w tym emerytury rolnicze, wojskowe, policyjne)
• zasiłek lub świadczenie przedemerytalne
• emerytura pomostowa
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
• renta z tytułu niezdolności do pracy (w tym renta szkoleniowa)
• renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy
• wojskowa lub policyjna renta inwalidzka

Ważne! ZUS na równi z rentą rodzinną, którą wypłaca, traktuje rentę rodzinną wypłacaną przez inne organy emerytalno-rentowe, czyli rentę rodzinną dla rolników, wojskową rentę rodzinną oraz policyjną rentę rodzinną.

Renta wdowia - warunki uprawniające do świadczenia

Warunki konieczne, by móc korzystać z renty wdowiej:

1. Status wdowy/wdowca – bycie wdową lub wdowcem mającą/mającym prawo do co najmniej dwóch świadczeń emerytalno-rentowych, w tym renty rodzinnej po zmarłym małżonku
2. Wiek emerytalny – osiągnięcie ustawowego wieku emerytalnego, tj. 60 lat w przypadku kobiet oraz 65 lat w przypadku mężczyzn
3. Wspólność małżeńska – pozostawanie we wspólności małżeńskiej oraz prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego aż do dnia śmierci jednego z małżonków
4. Termin nabycia prawa do renty rodzinnej – nabycie prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego
5. Stan cywilny – niepozostawanie aktualnie w związku małżeńskim

Procedura i terminy w rencie wdowiej

Osoby spełniające powyższe warunki do wypłaty renty wdowiej mogą od początku roku składać wnioski o ustalenie zbiegu świadczeń. Jeśli wniosek zostanie złożony do 30 czerwca 2025 r., prawo do wypłaty świadczeń w tym zbiegu powstanie 1 lipca 2025 r.

Wysokość świadczenia

Drugie świadczenie (czyli tzw. renta wdowia) będzie wypłacane:

od 1 lipca 2025 roku do 31 grudnia 2026 roku w wysokości 15 proc.od 1 stycznia 2027 roku w wysokości 25 proc.

Ważne! Gdy osoba uprawniona do renty wdowiej zdecyduje się zawrzeć nowy związek małżeński, wypłata renty wdowiej ustanie z dniem poprzedzającym dzień zawarcia tego związku.

Renta wdowia: ZUS oraz KRUS

Warunki do otrzymania renty wdowiej są takie same dla każdego emeryta lub rencisty, bez względu na to, czy otrzymuje świadczenie z:

• Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)
• Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
• innego organu rentowego

Wnioski o przyznanie świadczeń w zbiegu, czyli tzw. rentę wdowią, od początku roku przyjmują zarówno KRUS, jak i ZUS.

Jeśli mamy prawo do renty rodzinnej po mężu (lub po żonie) w KRUS i pobieramy emeryturę z ZUS, wniosek o wypłatę świadczeń w zbiegu (czyli o rentę wdowią) możemy złożyć w dowolnej instytucji, w której mamy ustalone prawo do:

• renty rodzinnej lub
• własnego świadczenia

Oznacza to, że wniosek można złożyć w KRUS-ie albo w ZUS-ie.

Kalkulator renty wdowiej

Na stronie ZUS-u (https://www.zus.pl/swiadczenia/renty/kalkulator-renty-wdowiej) znajduje się kalkulator renty wdowiej, czyli kalkulator łączenia świadczeń z rentą rodzinną.

Jak korzystać z kalkulatora?

1. Najpierw wybieramy instytucję, która ustaliła nam prawo do świadczenia:
• ZUS
• KRUS
• WBE
• ZER MSWiA
• BESW
2. Jeśli poza świadczeniami polskimi pobieramy świadczenie zagraniczne, dodajemy je we wskazanym miejscu.
3. Następnie wybieramy przycisk „oblicz”.

Ważne! Wynik, który otrzymamy po skorzystaniu z tego narzędzia jest jedynie orientacyjny i nie może być podstawą do jakichkolwiek roszczeń.

Kiedy renta wdowia się nie opłaca?

Renta wdowia przede wszystkim nie opłaca się wtedy, gdy po przeliczeniu okazuje się, że łączna kwota świadczeń przekroczy limit 3-krotności najniższej emerytury, co skutkuje obniżeniem wypłacanych świadczeń.

Przykład 1

Pan Maciej, owdowiały przed paroma miesiącami, ma 68 lat, a pobierana przez niego emerytura to 6000 zł brutto miesięcznie. Renta rodzinna po żonie pana Macieja wynosi 3200 zł. Pan Maciej, który ukończył 65 lat i nie zawarł ponownego małżeństwa, spełnia także pozostałe warunki, aby otrzymać rentę rodzinną po zmarłej małżonce.

Rozważając połączenie własnej emerytury z rentą rodzinną, pan Maciej przeprowadził następujące obliczenia:

• Opcja 1: 100 proc. renty rodzinnej i 15 proc. własnej emerytury: 3200 zł + 900 zł = 4100 zł
• Opcja 2: 100 proc. własnej emerytury i 15 proc. renty rodzinnej: 6000 zł + 480 zł = 6480 zł

Zgodnie z przepisami, suma łącznych świadczeń nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury, czyli obecnie kwoty 5636,73 zł. W pierwszym przypadku limit nie został przekroczony, w drugim został przekroczony o 843,27 zł. ZUS zastosowałby więc ograniczenie, wypłacając tylko kwotę 5636,73 zł.

Wniosek: Mając 6000 zł emerytury, pan Maciej nie powinien składać wniosku o rentę wdowią, ponieważ otrzymałby świadczenie pomniejszone o kwotę przekroczenia limitu.

Przykład 2

Pani Zofia ma 61 lat i jest wdową z emeryturą 3000 zł brutto miesięcznie. Jej renta rodzinna po mężu to 3800 zł. Pani Zofia ukończyła 60 lat i nie zawarła ponownego małżeństwa, a poza tym spełnia pozostałe warunki konieczne, aby otrzymać rentę rodzinną po zmarłym mężu.

Rozważając połączenie własnej emerytury z rentą rodzinną, pani Zofia przeprowadziła następujące obliczenia:

• Opcja 1: 100 proc. renty rodzinnej i 15 proc. własnej emerytury: 3800 zł + 450 zł = 4250 zł
• Opcja 2: 100 proc. własnej emerytury i 15 proc. renty rodzinnej: 3000 zł + 570 zł = 3570 zł

W żadnej z opcji nie doszło w tym przypadku do przekroczenia kwoty 5636,73 zł, a pani Zofia wyraźnie skorzysta finansowo, składając wniosek o rentę wdowią.