Wniosek o przyznanie emerytury możesz złożyć sam albo ZUS, po osiągnięciu wydłużonego wieku emerytalnego, przyzna ci emeryturę z urzędu. Warto dobrze się zastanowić, zanim zdecydujesz się, w jaki sposób przejdziesz z renty na emeryturę. Od tego oraz od daty urodzenia będzie bowiem zależał sposób wyliczenia twego przyszłego świadczenia. Jeszcze tylko do końca 2014 roku możesz przejść z renty na tzw. emeryturę mieszaną, korzystniejszą od tej wyliczanej na nowych zasadach.
Gdy renta kończy się przed emeryturą
Rentę z tytułu niezdolności do pracy możesz mieć przyznaną do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego albo na czas określony - np. do lipca 2014 roku. W tym pierwszym przypadku nie musisz się martwić - pobierasz rentę aż do emerytury. Ale co się dzieje, jeśli czas, na który przyznano ci rentę, kończy się na kilka miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego? Wtedy okres pobierania renty może być wydłużony do czasu, gdy ukończysz wydłużony wiek emerytalny (w zależności od daty urodzenia), ale pod jednym warunkiem - jeśli przez okres ostatnich co najmniej 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje ci mniej niż 5 lat do osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego, lekarz orzecznik orzeka niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. ZUS powinien ci wysłać powiadomienie o zachowaniu uprawnień do świadczenia do dnia osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego. Dodatkowym warunkiem uzyskania emerytury w miejsce renty jest obowiązek podlegania przez rencistę ubezpieczeniu. Musisz udowodnić jakikolwiek okres ubezpieczenia (może to być nawet jeden dzień) i nie ma tu znaczenia, przez ile lat płaciłeś składki ubezpieczeniowe.
Tylko do końca 2014 roku
Jeśli ZUS przyznał ci rentę do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, jeszcze tylko do końca 2014 roku masz dwie możliwości przejścia na świadczenie emerytalne:
* możesz dostać emeryturę z urzędu - wtedy będzie wyliczona wyłącznie na nowych zasadach - albo
* wystąpić z wnioskiem o emeryturę - wtedy możesz dostać tzw. emeryturę mieszaną.
Prawo wyboru mają tylko kobiety urodzone do 30 czerwca 1954 roku i mężczyźni urodzeni do 30 czerwca 1949 roku, którzy złożą wniosek o przyznanie emerytury.
Jeśli w 2014 roku pobierasz rentę, a spełniasz warunek dotyczący daty urodzenia i wystąpisz z wnioskiem o emeryturę, świadczenie będzie wyliczone jako tzw. emerytura mieszana. To oznacza, że
20 proc. emerytury będzie obliczone według starych zasad, a 80 proc. według nowych.
Jak ZUS wyliczy część emerytury według
starych zasad?
Emerytura stanowi sumę trzech składników:
* 24 proc. kwoty bazowej (tzw. części socjalnej świadczenia),
* po 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych,
* po 0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych.
Do obliczenia podstawy wymiaru emerytury możesz wskazać zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych, wybranych z 20 lat poprzedzających rok zgłoszenia wniosku o emeryturę, lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o emeryturę.
Jak ZUS wyliczy część emerytury według nowych zasad?
Inaczej ZUS oblicza emeryturę przyznaną według nowych zasad. Ustalając wysokość świadczenia, dzieli podstawę wymiaru (wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek zgromadzonych na twoim indywidualnym koncie w ZUS począwszy od
1 stycznia 1999 r.) przez średnie dalsze trwanie życia dla wieku, w którym przechodzisz na emeryturę.
Gdy emerytura niższa od renty
Żeby ZUS wyliczył ci emeryturę mieszaną, musisz złożyć wniosek na
30 dni przed ukończeniem wieku emerytalnego. Zwykle emerytura mieszana jest korzystniejsza niż wyliczona tylko na nowych zasadach. Jest jednak pewne ryzyko. Ponieważ rencista nie musi mieć wymaganego stażu pracy, może się zdarzyć, że wysokość emerytury z urzędu wyliczonej po przejściu będzie niska. Nowe świadczenie może okazać się niższe od pobieranej dotychczas renty. Co wówczas? Jeśli po wyliczeniu okaże się, że wysokość emerytury jest niższa od dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, ZUS i tak przyzna ci emeryturę zamiast renty. I nie ma znaczenia, że jest ona niższa od renty! Składając wniosek o emeryturę, nie masz więc gwarancji, że zachowasz prawo do wypłaty dotychczasowej renty. A jeśli pobierasz rentę od wielu lat, istnieje spore prawdopodobieństwo, że okaże się wyższa od wyliczonej w ten sposób emerytury.
Komu emerytura z urzędu
Inaczej sprawa wygląda, jeśli pobierasz rentę, a nie złożysz wniosku o emeryturę, Wówczas twoja renta, po osiągnięciu wieku emerytalnego, zostanie zamieniona na emeryturę z urzędu, ZUS sam ci ją przyzna. Jednak zostanie wyliczona wyłącznie na tzw. nowych zasadach. Wysokość emerytury z urzędu to suma zwaloryzowanego kapitału początkowego (czyli twoich składek emerytalnych uzbieranych do 1 stycznia 1999 roku) oraz składek emerytalnych zgromadzonych na twoim indywidualnym koncie w ZUS (z uwzględnieniem ich waloryzacji), podzielona przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w wieku przejścia na emeryturę. Emerytura z urzędu dla wszystkich kobiet urodzonych po 30 czerwca 1954 roku i wszystkich mężczyzn urodzonych po 30 czerwca 1949 roku, pobierających rentę, którzy nie złożą wniosku o emeryturę, zostanie zatem wyliczona według tych zasad. Jeśli ZUS, po osiągnięciu przez ciebie wieku emerytalnego, przyzna ci emeryturę z urzędu, masz gwarancję, że emerytura będzie wypłacana w kwocie dotychczasowej renty, nawet jeśli po wyliczeniu okaże się, że jest od niej niższa.
Ważne !
Wysokość emerytury z urzędu nie może być niższa od wysokości dotychczas pobieranej renty. Jeśli po wyliczeniu okaże się, że emerytura jest mniejsza niż pobierana renta, zachowujesz prawo do dotychczasowego świadczenia.
Ważne!
Od 1 stycznia 2015 roku emerytura z urzędu będzie wyliczana wyłącznie na tzw. nowych zasadach.
Zobacz też: Seniorzy żądają wyższych emerytur. 1200 zł wystarczy?
Komu nie przysługuje emerytura z urzędu
Pomimo ukończenia wieku emerytalnego, ZUS nie przyznaje z urzędu emerytury osobom:
* pobierającym rentę wypadkową z tytułu niezdolności do pracy przysługującą na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych lub na podstawie przepisów o świadczeniach z ubezpieczenia wypadkowego obowiązujących przed wejściem w życie tej ustawy,
* pobierającym rentę wypadkową z tytułu niezdolności do pracy przyznaną na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r.o zaopatrzeniu z tytułu wypadków przy pracy powstałych w szczególnych okolicznościach,
* osobom, które najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca, w którym ukończyły powszechny wiek emerytalny (nawet po dniu osiągnięcia tego wieku), zgłosiły wniosek o przyznanie emerytury.
Gdy stracisz prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, a nie masz szans na zatrudnienie lub emeryturę, nie zostaniesz bez środków do życia. W takiej sytuacji możesz przejść na świadczenie przedemerytalne. Aby się o nie starać, musisz jednak spełniać określone warunki. Sprawdź, co musisz zrobić, żeby skorzystać z takiej możliwości.
Rentę z tytułu niezdolności do pracy możesz stracić z różnych powodów. Może to nastąpić, ponieważ upłynął okres, na który została przyznana, a ty nie zgłosiłeś wniosku o ustalenie prawa do tego świadczenia na dalszy okres. Możesz też zostać pozbawiony prawa do renty na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o zdolności do pracy. W takiej sytuacji nie zostaniesz bez środków do życia. Po ustaniu prawa do renty możesz przejść na świadczenie przedemerytalne albo na emeryturę.
Pamiętaj o terminach
Za dzień ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uważa się pierwszy dzień miesiąca przypadający po miesiącu, do którego przysługiwała renta okresowa, lub też dzień określony w decyzji ZUS, jeżeli przyczyna ustania tego prawa jest inna niż upływ okresu, na jaki przyznano rentę. Określenie tej daty ma niezmiernie istotne znaczenie, ponieważ jednym z warunków przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego jest zarejestrowanie się w powiatowym urzędzie pracy po upływie 30 dni, licząc od następnego dnia po ustaniu prawa do renty.
Warunek terminowego zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy zostanie spełniony także wówczas, gdy po utracie prawa do renty zarejestrujesz się w tym urzędzie w ciągu 30 dni od decyzji odmawiającej przyznania renty na dalszy okres.
Ważny wiek i staż
ZUS przyzna ci świadczenie przedemerytalne, jeśli masz odpowiedni wiek i staż pracy (czyli wymagany okres składkowy i nieskładkowy). Musisz mieć ukończone co najmniej 55 lat (kobieta) oraz co najmniej 60 lat (mężczyzna) oraz udowodnić 20-letni (kobieta) lub 25-letni (mężczyzna) staż pracy. Obydwa warunki muszą być spełnione do dnia, w którym ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Jest jeszcze jeden wymóg - wcześniej przez pięć lat bez przerwy musiałeś pobierać rentę z tytułu niezdolności do pracy. Przy ustalaniu pięcioletniego okresu pobierania renty ZUS wymaga, aby było to ostatnie pięć lat przed ubieganiem się o prawo do świadczenia przedemerytalnego. To nie koniec wymogów. Musisz jeszcze spełnić warunek dodatkowy - zarejestrować się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia, w którym straciłeś do prawo do renty.
Nie ma natomiast znaczenia, z jakiego powodu ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie przedemerytalne mogą więc uzyskać zarówno byli renciści, którym renta przestała przysługiwać ze względu na upływ okresu ważności orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS, jak również ci, którzy stracili uprawnienia z innych przyczyn.
Kiedy bez świadczenia
Niestety, jeśli zostałeś zwolniony z pracy lub ogłosiłeś upadłość swojej firmy, a jednocześnie masz prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie możesz ubiegać się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. Dlaczego? Bo nie spełniasz podstawowego wymogu - prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje jedynie osobom, które mają status osoby bezrobotnej i są zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy. Uzyskanie statusu bezrobotnego nie jest możliwe, gdy jesteś uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Złóż wniosek w terminie
ZUS przyzna ci świadczenie, jeśli zarejestrujesz się jako bezrobotny i przez co najmniej pół roku będziesz pobierał z urzędu pracy zasiłek dla bezrobotnych (w tym czasie nie mogłeś odmówić - chyba że z uzasadnionego powodu - podjęcia pracy zaproponowanej przez urząd, również w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych).
Jeśli spełniasz wszystkie warunki wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego, zgłaszasz się do oddziału ZUS w miejscu twojego zamieszkania (to znaczy - miejscu ostatniego zameldowania na pobyt stały) albo właściwego dla miejsca twojego zameldowania (np. jeśli mieszkasz na wsi, a ZUS znajduje się w mieście powiatowym) i składasz wniosek o przyznanie świadczenia.
Wniosek (druk ZUS Rp-26) musisz złożyć w ciągu 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy zaświadczenia potwierdzającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Musisz dotrzymać tego terminu, bo inaczej ZUS nie przyzna ci świadczenia (w wyjątkowych wypadkach na twój wniosek ZUS może przywrócić ten termin). Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy o dacie zarejestrowania się po utracie prawa do renty.
Kiedy ZUS odmówi
Jeśli spełniasz wszystkie warunki i złożyłeś wniosek w terminie, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia oraz podaje jego wysokość i termin wypłaty. Prawo do świadczenia przysługuje ci od następnego dnia po dniu złożenia wniosku. Jeśli jednak nie złożysz wniosku i wymaganych dokumentów w wyznaczonym terminie, ZUS wyda decyzję odmawiającą przyznania ci prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Od decyzji w sprawie świadczenia możesz się odwołać do sądu, ale za pośrednictwem ZUS. Masz na to miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie składasz na piśmie lub ustnie do protokołu. Jeśli ZUS uzna odwołanie za słuszne, musi zmienić lub uchylić decyzję nie później niż w ciągu 30 dni od wniesienia odwołania. Jeśli natomiast ZUS nie uwzględni twego odwołania, musi przekazać sprawę (wraz z uzasadnieniem) do sądu nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia odwołania. Odwołanie rozpatruje sąd pracy i ubezpieczeń społecznych w sądzie okręgowym właściwym ze względu na twoje miejsce zamieszkania.
ZAPISZ SIĘ: Codziennie wiadomości Super Expressu na e-mail
Podcasty
Playlisty tematyczne
