Jakie obowiązki ma bezrobotny?

Wizyta w urzędzie w wyznaczonym terminie

Bezrobotny musi zgłaszać się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie, aby potwierdzić tzw. gotowość do podjęcia zatrudnienia – np. przyjęcia oferty pracy, propozycji stażu czy szkolenia lub innej pomocy Zazwyczaj termin wyznaczany przez urząd pracy wynosi około 30 dni (bezrobotny, który jest dłużnikiem alimentacyjnym ma na to nie więcej niż 90 dni).

Jeżeli bezrobotny nie stawi się w urzędzie w określony dzień, ma 7 dni na powiadomienie o tym urzędnika i podanie przyczyny. Jeśli tego nie zrobi, traci status bezrobotnego, najczęściej na 3 miesiące (okres karencji zależy od tego czy nie stawił się pierwszy raz czy kolejny i wynosi 120, 180 lub 270 dni).

Przyjęcie oferty odpowiedniej pracy

Osoba bezrobotna ma obowiązek przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy, czyli takiej, z którą wiąże się obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, a pensja jest co najmniej w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Poza tym odpowiednia praca to taka, do której bezrobotny ma wystarczające kwalifikacje (lub może je wykonywać po wcześniejszym szkoleniu), jeżeli jego stan zdrowia pozwala mu na jej wykonywanie, a czas przejazdu nie przekracza 3 godzin. Bezrobotny ma też obowiązek przyjąć propozycję udziału w szkoleniu, stażu lub przyuczeniu zawodowym. Nieuzasadniona odmowa oznacza pozbawienie statusu bezrobotnego na okres 90, 120 lub 270 dni. Natomiast usprawiedliwieniem nieobecności mogą być takie okoliczności jak np. choroba poświadczona zwolnieniem lekarskim czy rozmowa kwalifikacyjna potwierdzona zaświadczeniem od pracodawcy.

Badania lekarskie

Bezrobotny musi obowiązkowo przejść badania lekarskie lub psychologiczne, które pozwolą stwierdzić jego zdolność do wykonywania pracy, odbywania stażu czy przygotowania zawodowego. Badania są przeprowadzane na wniosek urzędu pracy, a ich koszt pokrywa Fundusz Pracy.

Zawiadomienie o podjęciu pracy lub szkolenia

Bezrobotny, który znajdzie zatrudnienie (umowa o pracę, zlecenie, umowa o dzieło) - bez względu na wysokość wynagrodzenia - lub złoży wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, powinien poinformować o tym, urząd pracy w ciągu 7 dni. Jeśli tego nie zgłosi, naraża się na karę grzywny - minimum 500 zł. Jeśli bezrobotny ma zamiar uczestniczyć w szkoleniach organizowanych przez inne niż urząd pracy instytucje, na 7 dni przed rozpoczęciem zajęć powinien zawiadomić o tym urząd pracy.

Bezrobotny musi także informować urząd o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń

Jeśli bezrobotny nie dopełni obowiązku poinformowania o rozpoczęciu pracy, urząd potraktuje to jako pobieranie nienależnych świadczeń pieniężnych. Musi wówczas w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji zwrócić otrzymane pieniądze razem z zaliczką na podatek dochodowy oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne.

Nienależnie pobrane świadczenia to:

•  wypłacone mimo okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania;

• wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów;

• zasiłek, dodatek szkoleniowy, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy, wypłacone za okres, w którym bezrobotny nabył prawo do emerytury lub renty (jeżeli ZUS nie pomniejszył jego świadczenia);

Kwoty nienależnie pobranych świadczeń są ściągane w postępowaniu egzekucyjnym.

Obowiązkowy zwrot kosztów

Bezrobotny musi zwrócić pieniądze otrzymane na:

• finansowanie studiów podyplomowych, szkoleń, przygotowania zawodowego dorosłych, jeżeli nie ukończył ich z własnej winy, z wyjątkiem sytuacji, gdy przyczyną nieukończenia było podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej

Informowanie o dochodach

Osoba bez pracy ma też obowiązek przekazywania do urzędu pracy pisemnego oświadczenia o przychodach oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia uprawnień do świadczeń dla bezrobotnych w terminie 7 dni od dnia uzyskania przychodów.

Uwaga!

Jeśli bezrobotny zostanie wolontariuszem lub podpisze umowę o praktyki absolwenckie, również powinien to zgłosić. Umowy te nie powodują jednak utraty statusu, chyba że zarobki na praktykach przekracza 200 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę lub przy prawie do zasiłku - połowy minimalnego wynagrodzenia.

Poinformować urząd pracy należy również o dodatkowych przychodach - np. z tytułu wynajmu mieszkania lub wygranej. Jeśli przekraczają one połowę minimalnego wynagrodzenia, osoba bezrobotna zostanie wyrejestrowana.

Ważne!

Osoba bezrobotna zarejestrowana w urzędzie pracy nie ma prawa wykonywać żadnej pracy zarobkowej, także na podstawie zlecenia czy umowy o dzieło

Informowanie o wyjeździe za granicę

Zarejestrowany bezrobotny powinien być gotowy do podjęcia pracy zaproponowanej przez urząd. Urząd wyznacza mu termin kolejnej wizyty, ale to nie oznacza, że wcześniej nie może skontaktować się z bezrobotnym. Pracownik urzędu może zadzwonić lub wysłać wiadomość z informacją o wcześniejszym terminie wizyty – np. z propozycją oferty pracy czy szkolenia. Dlatego przed wyjazdem za granicę lub w innej sytuacji, która uniemożliwia natychmiastowe podjęcie zaoferowanej pracy np. wyjazd poza teren działania urzędu pracy), bezrobotny powinien zgłosić to do urzędu – inaczej straci swój status. Przy czym - całkowity okres pobytu za granicą oraz braku gotowości do pracy z innego powodu nie może przekroczyć łącznie 10 dni w jednym roku kalendarzowym.

Zawiadomienie o chorobie

Jeśli bezrobotny zachoruje, powinien zawiadomić o tym urząd pracy w terminie 2 dni od daty wystawienia zaświadczenia lekarskiego, a także dostarczyć to zaświadczenie na druku ZUS ZLA w ciągu 7 dni od dnia jego – inaczej zostanie pozbawiony statusu bezrobotnego

Zmiana danych podanych przy rejestracji

Bezrobotny ma też obowiązek najpóźniej w ciągu 7 dni poinformować urząd pracy o jakichkolwiek zmianach w danych przekazanych podczas rejestracji. Musi zawiadamiać  o każdej zmianie miejsca zameldowania lub pobytu podając aktualne miejsce zameldowania lub pobytu i zgłaszać się do powiatowego urzędu pracy w nowym miejsca w terminie 14 dni od dnia zmiany miejsca zameldowania. Wtedy będzie korzystał ze wsparcia urzędu znajdującego się w obrębie nowego miejsca zamieszkania.