JASNO I EKOLOGICZNIE

Oświetlenie zewnętrzne miast pochłania ogromne ilości energii elektrycznej. By ją oszczędzać, można postawić na oświetlenie zużywające jej zdecydowanie mniej np. LED.

Świecące bursztyny

Ten rodzaj oświetlenia testuje już m.in. Gdańsk. Miasto przystąpiło do międzynarodowego projektu pn. Zwiększenie oszczędności energii poprzez przejście na oświetlenie LED w przestrzeni publicznej. Został on zrealizowany dzięki wsparciu z programu współpracy transgranicznej Południowy Bałtyk. Uczestnikami projektu było jedenastu partnerów ze Szwecji, Niemiec, Litwy i Polski. W Gdańsku oświetlenie LED pojawiło się w postaci instalacji „Krople Bursztynu" przy ul. Szopy. To fragment Galerii Zewnętrznej Miasta Gdańska, realizowanej od kilku lat staraniem Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia" na Dolnym Mieście. Instalację, która nadal zdobi Gdańsk, tworzy 49 „bursztynowych kropel" – są to żółte, przezroczyste, antypoślizgowe kamienie. Wykonano je z masy żywicznej z wbudowanym systemem energooszczędnego oświetlenia typu LED. Światło, zapalane po zmroku, jarzy się z różnym natężeniem, jakby w rytmie oddychającego człowieka. „Bursztyny" podłączone są do elektronicznego systemu sterowania oświetleniem.

Stawiamy na energooszczędność

Każde z miast uczestniczących w projekcie zrealizowało inny projekt. W Kalmarze (Szwecja) testowano oświetlenie ulic, w Wismarze (Niemcy) - oświetlenie boiska szkolnego, w Rostocku (Niemcy) - parku. Głównym celem projektu było propagowanie zastosowania technologii LED w miastach. Odbywały się też seminaria i szkolenia oraz wymiana najlepszych praktyk. Budżet projektu LED dla Gdańska wynosił ponad 112 tysięcy euro, z czego 85 proc. stanowiła unijna dotacja. Projekt został zakończony w maju 2012 roku. Jednak działania związane z jak najlepszym wykorzystywaniem energii przy oświetleniu ulicznym są kontynuowane w projekcie „EPC- -Streetlight", który prowadzi Bałtycka Agencja Poszanowania Energii. Ma on za zadanie zwiększyć zarówno popyt, jak i podaż projektów związanych z energooszczędnym oświetleniem miast.

Ważny efekt ekologiczny

Wszystkie województwa przewidują w swoich programach środki na projekty, które mają pomóc oszczędzać energię w miastach, m.in. przez modernizację oświetlenia zewnętrznego. Projekty będą mogły być realizowane przez lokalne samorządy, ale z udziałem kapitału prywatnego, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów. Dla przykładu, w ramach pomorskiego regionalnego programu przewidziano (jeszcze nie w tym roku) m.in. realizację projektów, dzięki którym oświetlenie zewnętrzne ma być zmodernizowane i zmienione na energooszczędne. Mogą być także zastosowane systemy zarządzania energią. Modernizacją będzie musiało być objęte co najmniej 25 proc. punktów świetlnych w systemie. Niezwykle ważny jest jak największy efekt ekologiczny, to znaczy, że dzięki inwestycji zmniejszy się emisja gazów cieplarnianych. Ma on jednak zostać osiągnięty przy stosunkowo niskich kosztach. Wnioskodawcy powinni także wykorzystywać innowacyjne rozwiązania technologiczne.

Jaki projekt ma szanse

Projekty przeznaczone do realizacji muszą tu zostać uzgodnione w ramach Zintegrowanych Przedsięwzięć Terytorialnych (ZIT), które stanowią element strategii rozwoju województwa. Zintegrowane Przedsięwzięcia Terytorialne to pewnego rodzaju umowa, którą zawierają miasta z otaczającymi je gminami, a następnie z zarządem województwa reprezentowanym przez marszałka. Umowa ta dotyczy inwestycji, jakie mają być realizowane terenie samorządów tworzących ZIT. Samorządy, które wystąpią o dotację z RPO, będą musiały mieć 15 proc. tzw. wkładu własnego, zaś 85 proc. będzie pochodziło z funduszy europejskich. Minimalna wartość projektu to 500 tys. zł.

Energooszczędność jest ważna

Skąd taki pomysł? W województwie pomorskim dokonano bilansu zużycia paliw pierwotnych i nośników energii. Okazuje się, że największy udział, podobnie zresztą jak w innych regionach kraju, ma tu węgiel. Niestety, spalanie węgla zanieczyszcza powietrze, a przez to nie można utrzymać standardów, które w województwie pomorskim obowiązują. Ponad to energia wyprodukowana tradycyjnymi metodami wcale nie jest najtańsza i kupowanie jej mocno nadweręża budżety gmin. Oświetlenie zewnętrzne wymaga więc szybkiej modernizacji, by można było ograniczyć wydatki i emisję zanieczyszczeń.

Innymi projektami realizowanymi w ramach Zintegrowanych Przedsięwzięć Terytorialnych na Pomorzu będą kompleksowe modernizacje i rozbudowy miejskich sieci ciepłowniczych oraz również kompleksowe modernizacje energetyczne budynków użyteczności publicznej, mieszkalnych komunalnych, spółdzielczych oraz wspólnot mieszkaniowych. Inny przykład to śląski program regionalny, który także umożliwia wsparcie wymiany istniejącego oświetlenia dróg i placów w gminach na oświetlenie o wyższej efektywności energetycznej. Budowa nowej infrastruktury oświetleniowej w miejscach, w których gminy nie mają obowiązku jej budować, będzie możliwa tylko w przypadku budowy instalacji wykorzystującej odnawialne źródła energii i bez podłączania do sieci.

ZALETY DIOD LED

Oświetlenie typu LED ma wiele zalet. Przy włączaniu nie ma tu tzw. uderzenia prądowego. Chodzi o to, ze żarówka kompaktowa w momencie włączania pobiera znacznie większa moc. Diody LED charakteryzuje bardzo długa żywotność, nawet do 100 tysięcy godzin. Poza tym dioda nie przestają świecić nagle, tylko stopniowo traci swoja jasność. Większość dobrych producentów podaje żywotność diody jako czas świecenia, po którym dioda straci 30 proc. swojej jasności. Po tym czasie nie trzeba jej wymieniać natychmiast, bo może świecić jeszcze wiele lat, tyle ze coraz słabiej. Na miasto nie spadną wiec ciemności i jest sporo czasu na wymianę oświetlenia. Diody LED są odporne na uszkodzenia mechaniczne, drgania, a także na wilgoć i niska temperaturę. Nie zawierają rtęci ani innych szkodliwych dla środowiska substancji, a dzięki ich długowieczności rzadko sie je wyrzuca. Dzięki temu sa ekologiczne.

WIĘCEJ INFORMACJI

Jeśli szukamy informacji na temat wsparcia z unijnych funduszy, zajrzyjmy na stronę internetową www.funduszeeuropejskie.gov.pl Informacji bezpłatnie udziela nam także specjaliści z Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich. Listę Punktów i ich adresy znajdziemy na www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty