Jedno zdrowie – mówimy o tym stanowczo za mało [ROZMOWA]

Już wkrótce poznamy rekomendacje uczestników 5. Kongresu „Zdrowie Polaków”, który odbywał się pod hasłem „One Health” (Jedno Zdrowie). Dlaczego koncepcja „One Health” jest tak ważna?Niestety, bardzo często nie zdajemy sobie sprawy z tego, co nas otacza i na co mamy wpływ – nie tylko pozytywny. Koncepcja One Health to zintegrowane, jednoczące podejście, którego celem jest zrównoważenie i optymalizacja zdrowia ludzi, zwierząt i ekosystemów. Mówiąc w skrócie jest to pogodzenie różnych interesów (zwierząt, roślin, ludzi, ekosystemów) - wszystkiego, co ma wpływ na nasze zdrowie.

Zdrowie jest pojęciem niezwykle szerokim i dotyczy nie tylko leczenia chorób, ale także sposobów odżywiania, pracy czy oddychania. To szerokie spojrzenie staje się wyzwaniem naszych czasów, bo w ten sposób możemy identyfikować coraz więcej obszarów zagrożeń. Mamy szansę zminimalizować straty, które ponosimy jako cała społeczność świata.

Kierując się założeniami One Health, należy opracować zintegrowane strategie osłabienia, a nawet kontrolowania zagrożeń. Aby koncepcja ta została uznana za punkt wyjścia w programie zmian w skali globalnej i stała się podstawą działań prozdrowotnych na świecie, musi uzyskać poparcie wielu środowisk w większości krajów na świecie. W Polsce o koncepcji One Health mówi się jeszcze za mało, zbyt rzadko też jest ona brana pod uwagę przy opracowywaniu programów profilaktyki zdrowotnej czy wytycznych w systemie ochrony zdrowia. Podczas Kongresu „Zdrowie Polaków” już o tym mówiliśmy i będziemy nadal podnosić to wyzwanie. Opracowaliśmy także rekomendacje, które mam nadzieję posłużą poprawie sytuacji. Jest to proces – nie zmienimy naszych nawyków z dnia na dzień. Jeśli jednak nie będziemy o tym mówić głośno i nie będziemy stosować się do tych zasad to sytuacja nie ulegnie poprawie i nie pokonamy zagrożenia dla naszej planety. Od tego zależy nasza przyszłość. Każda okazja jest dobra, żeby o tym przypomnieć.

Jak różne środowiska – od biznesowych, samorządowych, po naukowe – podchodzą do idei Jedno Zdrowie?

Koncepcja One Health jest promowana na świecie i wspierana przez wiele środowisk. Koncepcję wspiera m.in. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP). Mówią o tym przedstawiciele właściwie wszystkich - wydawałoby się odległych -środowisk, od lekarzy, naukowców po leśników i weterynarzy. To wskazuje, że te idee są niewątpliwie słuszne. Niestety, tempo wdrażania tych postulatów jest, na co zwraca uwagę wielu ekspertów, zbyt wolne, bo jest to proces skomplikowany i kosztowny. Ludzie bardzo łatwo przyzwyczajają się do wygody, do chodzenia na skróty. Tak jest prościej i szybciej, ale nie patrzyliśmy, jakim kosztem się to odbywa. Teraz ten koszt do nas wraca i uderza w nas wszystkich – w znacznie większym wymiarze niż potencjalne zyski.

One Health to koncepcja rozpatrująca kwestie zdrowotne w sposób holistyczny. Jak to przełożyć na placówkę zdrowotną? W jaki sposób zbudować placówkę zdrowia, która byłaby przyjazna pacjentowi?

Przed prawie 30 laty, kiedy zaproponowałem, żeby nasz instytut powstał nie w centrum Warszawy, ale kilkanaście kilometrów za miastem spotykało się to z ogromnym zdziwieniem. Wątpiono czy pacjenci tam dojadą. Dziś, jak się okazuje – niepotrzebnie, bo pacjenci, nie tylko dojeżdżają, ale mają zapewnione miejsca parkingowe, hotel i wiele innych udogodnień, o które trudno byłoby w Warszawie.

Wymarzyłem sobie, żeby to otoczenie było przyjazne, z parkiem, zwierzętami w mini zoo – jednym słowem miejsce przyjazne dla najmłodszych i niekoniecznie kojarzące się jedynie z procedurami medycznymi. Gdy mówimy o dłuższym procesie terapeutycznym, a takim jest rehabilitacja, to niezwykle ważne jest, by wracało do placówki z przyjemnością. Wiele procesów związanych z przywracaniem słuchu, z dobrą komunikacją z otoczeniem, to procesy wielomiesięczne, a nawet wieloletnie. Chcieliśmy więc stworzyć miejsce, które będzie sprzyjać powrotowi do zdrowia. Oczywiście szpital, nawet najlepiej zaplanowany, zawsze będzie placówką medyczną – warto jednak zadbać, by była przyjazna, szczególnie, jeśli leczymy w niej dzieci.