Milicjanci i złodzieje. Wielkie napady na kasę PRL-u!

Spis treści

1. Napad stulecia na bank w Wołowie
2. Zuchwała kradzież w PRL
3. Krwawy napad na bank przy Jasnej
4. Sprawcy zastrzeleni bez osądzenia?
5. Napad, przez który Gomułkę szlag trafił 

Napady żądzy pieniądza wśród obywateli PRL trafiały się często, mieliśmy więc i inne głośne skoki na banknoty w sejfach i worach taszczonych przez strażników. Bank Polski w warszawskiej kamienicy Pod Orłami został obrobiony drapieżnie i bez skrupułów. Polała się krew. Jeden ze strażników, trafiony z pistoletu, umarł w tych samych drzwiach, przez które wchodzi się dzisiaj do innego banku umiejscowionego w tym budynku. Niektórzy klienci wiedzą, co się tam stało, inni pozostają nieświadomi. Napady na banki to sprawy poważne i czasem trudne do rozwikłania. W latach 60. XX w. nie było paralizatorów, dzięki którym można by oszczędzić życie strażników, tylko ich unieszkodliwiając, natomiast śledczy nie mogli korzystać z badań DNA, bo wtedy jeszcze nie śniło się o nich najbystrzejszym milicyjnym umysłom.

Napad stulecia na bank w Wołowie

W 1962 r. z oddziału NBP w podwrocławskim Wołowie włamywacze wynieśli ponad 12,5 mln zł i niezwłocznie odjechali autem. Milicja jednak nie mogła zidentyfikować pojazdu po śladach opon. Postanowiła więc namierzyć zuchwałych, żeby nie powiedzieć bezczelnych sprawców, po numerach skradzionych banknotów. Śledczy na podstawie modus operandi (sposobu działania) uznali, że napadu dokonali zawodowcy. Dostali się do pomieszczenia z sejfem przez otwór wykuty w podłodze, rozpruli kasę na pół i zabrali wszystko oprócz bilonu. Czyli ogromny majątek, równowartość prawie 8 tys. ówczesnych przeciętnych pensji (1600 zł). Śledztwo skupiło się na znanych bandytach, którzy nie siedzieli. A zatem na większości spośród nich, ponieważ – jak głośno komentował wtedy Wołów – „Największa swołocz chodzi na wolności”. Tym razem jednak nieznanymi jeszcze sprawcami okażą się amatorzy.

Przy rynku w Wołowie działali drobni przedsiębiorcy. Wykonywali zawody dzisiaj rzadkie, wtedy jeszcze pożyteczne. Ich usługi miały popyt. Jeden naprawiał telewizory, radioodbiorniki, suszarki do włosów i wszystko, co wymagało prądu. Drugi był rymarzem. Robił wytłaczane ozdobne siodła oraz skomplikowane akcesoria ze skóry, służące do trzymania na wodzy pegeerowskie rumaki.

Traf chciał, że pierwszego z nich, 38-letniego Mieczysława F., wezwano do miejscowego banku, żeby naprawił alarm przy sejfie. Zobaczył wtedy górę pieniędzy, jaką widywał tylko w gangsterskich filmach amerykańskich. W ogóle obu kolegom nieźle się powodziło, jak na warunki PRL zarabiali dobrze, potem przed sądem mózg włamu powiedział nawet: „pieniądze te w ogóle nie były mi potrzebne”. A jednak to właśnie ów Mietek namówił Józia (35-letniego rymarza Józefa S.) na przygodę życia.

Widok sterty banknotów o wysokich nominałach nie dawał mu bowiem spokoju. Maniacko fantazjował o napadzie. Wiedział, w którym miejscu znajduje się bankowy sejf. To było jednak za mało, żeby włamać się i uciec. Obaj fachowcy mieli w mieście wielu kolegów, których nie trzeba było przekonywać do zgarnięcia fortuny. Byli między nimi niezbędny podczas skoku posiadacz taksówki, klepiący biedę kasjer oraz drogowiec od prucia asfaltu. Minęły tygodnie, zanim zmowa wołowian doszła do skutku. Rozpracowali plan banku, godziny obchodu i drogę ucieczki. Na koniec wtajemniczyli w swoje plany jeszcze kilku „Mieciów”. Między nimi był „MacGyver”, który z lewarka zmajstrował urządzenie do robienia dziur w suficie.

Zuchwała kradzież w PRL

Przez otwór wspięli się na parter, gdzie wywiercili kluczową dziurę – w kasie pancernej. Do luki włożyli łomy i dzięki zasadzie dźwigni dwustronnej rozwarli wrota sezamu. Ich wspólnicy, ukryci w toalecie, do której za dnia weszli całkiem legalnie, rozbroili i spętali strażników. Po opróżnieniu sejfu rozlali olej napędowy. Żartowali, że psy tropiące zaprowadzą milicję na stację paliw. Rabusiów było sześciu, każdy zarzucił na plecy worek, wyszli, jak weszli, i odjechali warszawą z „taksiarzem” – siódmym wspólnikiem.

Bank miał numery banknotów, więc żeby nie wpaść, przez dłuższy czas nie należało wydawać zrabowanej kasy. Z biegiem czasu ten i ów jednak nie wytrzymał i kilku przepuściło z dala od miasta nieco ponad 100 tys. zł. Potem powiedzieli „dość”, bo w telewizorze powtarzali na okrągło, że każdy sklep w Polsce ma listę numerów trefnych banknotów, więc żaden numer nie przejdzie. Przyczaili się zatem, część łupu spalili, a resztę pochowali w domowych bieliźniarkach i nic się nie działo, dopóki żona Mieczysława po cichu nie wzięła pięćsetki i nie poszła na zakupy. Nabyła nowe firanki i kapę na łóżko, po czym została aresztowana przez milicję wezwaną przez ekspedientkę. Głupie firanki, bez których Szwedzi i Norwegowie obywali się od wieków, wsadziły jej męża do więzienia, pozostawiając ją bez nowych „gardinek”, kapy oraz środków do życia.

Sprawcy najzuchwalszego napadu w PRL dostali dożywocie, zamienione potem na 25 lat. Nie wszyscy doczekali wolności, a dzisiaj nie żyje już żaden z tych, którzy w Wołowie zagrał va banque.

Krwawy napad na bank przy Jasnej

Dom Pod orłami w stylu późnej secesji i art deco był w 1964 r. siedzibą Narodowego Banku Polskiego i mieścił się przy ulicy Jasnej. 22 grudnia wieczorem z ogromnym przedświątecznym utargiem z Cedetu (Centralny Dom Towarowy) ruszyła spod sklepu do „Enbepu” osobowa Warszawa pełniąca rolę bankowozu. Poza kierowcą w samochodzie znajdowali się kasjerka Jadwiga Michałowska i dwóch konwojentów: Stanisław Piętka i Zdzisław Skoczek. Obaj mieli przed sobą tylko 500 m życia, bo taki dystans dzielił Cedet od NBP. Wór, który głównym wejściem banku wnosił Stanisław Piętka, ważył 8 kg i zawierał 1 355 000 zł.

Zanim konwojent z pieniędzmi zdążył wejść do środka, zza rogu wybiegł bandyta i zaczął strzelać. Kolejny zaatakował z drugiej strony, trafiając Zdzisława Skoczka. Obaj konwojenci zginęli na miejscu. Warszawiacy zapamiętali, że do rana spłukiwano wodą plamy krwi przed wejściem do gmachu. Najwięcej było jej między drzwiami, bo tam upadł i skonał jeden z konwojentów.

Sprawcy zastrzeleni bez osądzenia?

Kierowca bankowozu, skulony pod kierownicą, przez cały czas trzymał rękę na klaksonie. Bandyci ostrzelali auto, ale to nadal wyło na alarm. Chwycili więc łup i uciekli. Zdarzenie obserwował skamieniały ze strachu tłumek. Potem liczni świadkowie pomogli milicyjnemu rysownikowi sporządzić portrety pamięciowe bandziorów. Obaj rabusie wyszli na nich jak żywi. Choć podobno niedługo, bo w 1965 r. złapano ich i zastrzelono. Taką informację na podstawie listu, który przyszedł do redakcji, podała jedna z gazet. Kolejne wieści ujawniły, że sprawcami napadu na Jasnej okazali się oficerowie MO. Nie można było podać do publicznej wiadomości, że milicja kradnie i zabija. Tym bardziej że duża cześć obywateli i tak już była tego zdania. Polską Kronikę Filmową od jakiegoś czasu rozpoczynał apel: „Żądamy zwiększenia kontroli kapitalistycznych podżegaczy inspirujących bandytów, którzy wyciągają swoje brudne łapy po zdobycze socjalizmu”. O warszawskim napadzie szybko zrobiło się głośno. Oficjalnie jego sprawców nie wykryto.

„Napad na bank to przestępstwo  z gruntu kapitalistyczne, obce socjalistycznej moralności!” – krzyczał Gomułka. „Degeneraci rabują owoce pracy polskich robotników!”.

Napad, przez który Gomułkę szlag trafił 

Dziki kraj, można by pomyśleć. I w tym dzikim kraju dwa lata po napadzie na bank przy ulicy Jasnej (1966) dwóch „degeneratów” zastawiło się w Poznaniu na konwój przewożący 700 tys. zł do urzędu pocztowego. Nie mieli szczęścia ani planu, mieli za to broń palną. Gdy samochód z pieniędzmi zatrzymał się na światłach, ruszyli. Doszło do szarpaniny, padły strzały, ranny został konwojent. Wtedy napastnicy zaczęli uciekać. Jednemu z nich jakiś nastolatek podstawił haka i rabuś padł jak długi. Jego wspólnika powalił celny rzut obywatelskim kamieniem. Leżących dopadła milicja.

Okazało się, że ich inspiracją o dziwo nie był serial „Gang Olsena”, ale film „Liga dżentelmenów”, na którym niedawno byli w kinie, „gdyż nie mieli co robić”. Zafascynowani precyzyjnie zaplanowanym atakiem na konwój, który w filmie przeprowadzili uzbrojeni wojskowi, na serio weszli w ich role. Jeden z rodzimych „prawdziwych dżentelmenów” wykonał w zakładowym warsztacie sprawny pistolet, co stało się największą sensacją śledztwa. „Taki zdolny, a taki głupi” – komentowali obywatele zza rozłożonych gazet. „Gomułkę szlag trafia” – zacierali ręce – „bo mamy u nas Amerykę”.