MRPiPS szykuje zmiany w DPS-ach. Będzie rozdzielenie pomocy dla dzieci i dorosłych

Resort rodziny planuje zmiany w pomocy społecznej

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) przygotowuje gruntowną nowelizację przepisów dotyczących domów pomocy społecznej (DPS). Nowelizacja, choć nie jest określana mianem "wielkiej reformy", ma wprowadzić istotne zmiany w funkcjonowaniu DPS-ów. Jak podkreśliła wiceminister rodziny Katarzyna Nowakowska w Sejmie, celem jest zwiększenie dostępności usług dla obywateli i dostosowanie systemu do aktualnych potrzeb. 

Jednym z głównych założeń jest deinstytucjonalizacja, czyli odejście od modelu opartego wyłącznie na placówkach stacjonarnych. MRPiPS chce zaangażować samorządy w szersze wykorzystywanie alternatywnych form wsparcia, zanim dana osoba trafi do DPS-u. Chodzi o to, by osoby potrzebujące opieki mogły jak najdłużej pozostać w swoim środowisku, korzystając z pomocy w miejscu zamieszkania.

Rozdzielenie DPS-ów dla dzieci i dorosłych

Kolejną ważną zmianą jest rozdzielenie domów pomocy społecznej, w których przebywają dzieci, od tych przeznaczonych dla dorosłych. Wiceminister Nowakowska podkreśliła, że specjalistyczne placówki opiekuńczo-wychowawcze są bardziej odpowiednie do sprawowania opieki nad dziećmi z niepełnosprawnościami, a DPS-y nie są placówkami specjalistycznymi skierowanymi do dzieci.

Nowelizacja przewiduje również zmiany w systemie opłatności za pobyt w DPS. Planowane jest obligatoryjne zwolnienie z odpłatności członka rodziny, co obecnie wymaga długiej procedury. Ponadto, w przypadku osób ubezwłasnowolnionych, właściwość osoby odpowiedzialnej za opłaty zostanie przeniesiona na gminę. Ministerstwo podkreśla, że zmiany te nie uwzględniają prac nad zniesieniem instytucji ubezwłasnowolnienia, prowadzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Katalog osób, które mogą być pociągnięte do odpowiedzialności finansowej za pobyt w DPS, zostanie rozszerzony o osoby związane z podopiecznymi umową dożywocia. Jak wyjaśniła Nowakowska, ma to zabezpieczyć interesy osób, które trafiają do DPS-ów w wyniku oszustw. Dodatkowo, ustawa ma umożliwić korzystanie z danych z Centralnego Repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych.

- To jest przede wszystkim zabezpieczenie interesów osób, które do domu pomocy społecznej trafiają w wyniku choćby czasem oszustwa - bo to też się zdarza i musimy tutaj zabezpieczyć prawa tych osób – podkreśliła Katarzyna Nowakowska.

Wzmocnienie kontroli wojewody

Projekt ustawy zakłada również rozszerzenie uprawnień kontrolnych wojewody w domach pomocy społecznej. Kontrola ma obejmować nie tylko kwestie organizacyjno-formalne, ale także przestrzeganie praw osób przebywających w DPS-ach oraz jakość świadczonych usług. "W tym momencie ta kontrola raczej dotyczy kwestii organizacyjno-formalnych i chcemy poszerzyć, żeby rzeczywiście ona dotyczyła również jakości usług (...), ale również przestrzegania praw osób - by nie było wątpliwości, że takie uprawnienia wojewoda również ma" - wyjaśniła minister.

Podczas posiedzenia komisji zaprezentowano dane dotyczące domów pomocy społecznej w Polsce. Pod koniec 2024 roku funkcjonowało 824 DPS-y, z czego najwięcej (175) dedykowanych było osobom przewlekle chorym psychicznie, a najmniej (jeden) osobom uzależnionym od alkoholu. Łącznie w DPS-ach przebywało prawie 80 tys. osób, z czego blisko 17 tys. trafiło tam jeszcze przed 2004 rokiem.