O sukcesie zadecyduje wybór kierunku rozwoju kraju

Rozmowa z Krzysztofem Pietraszkiewiczem, prezesem Związku Banków Polskich

–  Jak zmieniająca się dynamicznie rzeczywistość, w tym pandemia, wpływa na kondycję Polaków i krajowej gospodarki?

– Polskie społeczeństwo i gospodarka, podobnie jak w innych krajach, stopniowo przystosowuje się do przemian w życiu społecznym i gospodarczym będących następstwem pandemii, zmian klimatu, „galopującego” postępu technologicznego oraz konieczności przeciwstawienia się dewastacji zasobów przyrodniczych. Biorąc pod uwagę skalę problemów, mam nadzieję, że pewna świadomość i wiedza społeczna w tym zakresie będzie dynamicznie wzrastała.

– Teraz żyjemy w rzeczywistości postcovidowej. Jednak każdy kryzys można wykorzystać jako trampolinę do rozwoju. Jakie działania należy podjąć, aby zapewnić rozwój ekonomiczny państwa i stworzyć odpowiednie warunki dla jego obywateli?

– O naszym sukcesie lub jego braku w kolejnych kilkunastu latach zadecyduje wiele czynników, a najważniejsze z nich, na które mamy wpływ, zawęziłbym do kilku obszarów. Pierwszy wiąże się ze strategiami długookresowymi, w tym związanymi z właściwym wyborem kierunków rozwoju kraju, regionów i firm, oraz działaniami na rzecz poszerzania współpracy międzynarodowej w realizacji cywilizacyjnych programów osłonowych i rozwojowych. W tym zakresie należy także wysiłek skierować na optymalne wykorzystanie dostępnych unijnych i krajowych środków finansowych przeznaczanych na usuwanie skutków pandemii, przeciwdziałania zmianom klimatu, przebudowy i modernizacji gospodarki z pełnym wykorzystaniem osiągnięć nauki i techniki w ramach polityki zielonego ładu, ale także nowoczesnych technologii ze szczególnym uwzględnieniem procesów automatyzacji i robotyzacji. Rozwój ekonomiczny powinien opierać się również na zrównoważonej polityce gospodarczej uwzględniającej zagrożenia i szanse wynikające z procesów zachodzących na rynkach globalnych, w tym tych w obszarze struktur europejskich. Polityka ta powinna oznaczać rozważną, raczej powściągliwą stymulację fiskalną i monetarną sprzyjającą przede wszystkim utrzymaniu miejsc pracy, restrukturyzacji firm oraz poprawie konkurencyjności i zaspokajaniu podstawowych potrzeb społecznych; mieszkanie, wyżywienie, ochrona zdrowia. Zaprezentowane kierunki z wyjątkową dbałością powinny uwzględniać potrzeby edukacyjne i kształcenie kompetentnej kadry, która w coraz większym stopniu musi uwzględniać zmieniające się potrzeby gospodarki, w tym wiedzę cyfrową oraz umiejętność działania w warunkach intensywnych zmian i podwyższonej niepewności. Trudny okres zmian wymagał będzie także konsekwentnego i rzetelnego  wypełniania obowiązków przez instytucje państwa odpowiedzialne za tworzenie właściwych warunków życia obywateli, realizacji ich aspiracji oraz sprzyjanie rozwojowi przedsiębiorczości.

– Jak rozpędzić polską gospodarkę?

– W tym kontekście osobną rolę odgrywa sprawny, stabilny i zdolny do finansowania rozwoju sektor bankowy efektywnie alokujący prywatne i publiczne zasoby finansowe. System bankowy powinien mieć szansę aktywnego wspierania procesów restrukturyzacji branż dotkniętych skutkami epidemii oraz stanowiących największe obciążenia gospodarcze i społeczne. Okres przemian był zawsze szczególnym czasem dla instytucji finansowych. Obecnie, aby polska gospodarka mogła dalej się rozwijać, w tempie notowanym w ostatnich dziesięcioleciach, należy nieustannie poszukiwać nowych kierunków wzrostu, ograniczając jednocześnie obszary ryzyka, które mogą przyczynić się do powstania kryzysów. Konieczna jest konsekwentna i profesjonalna transformacja cyfrowa, nowoczesna komunikacja elektroniczna, ekologiczny transport, dobrze zorganizowane usługi zdrowotne, robotyzacja i automatyzacja wielu branż. To wyzwanie nie tylko intelektualne, ale także finansowe. Obecnie rola rynków finansowych, ich stabilność i możliwości stymulowania i wspierania wzrostu ekonomicznego może okazać się czynnikiem kluczowym w procesie restrukturyzacji i modernizacji gospodarki. Swoisty łagodny charakter kryzysów gospodarczych w przeszłości w Polsce wiązał się właśnie ze stabilną pozycją polskiego sektora bankowego. Również dziś banki uczestniczą w realizacji programów rozwojowych i w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań osłonowych, w dystrybucji środków w ramach pomocowych programów publicznych. Musimy nadal liczyć się z możliwymi perturbacjami gospodarczymi w następstwie zdarzeń w gospodarce światowej.

– Jak wygląda zdolność banków do finansowania rozwoju gospodarczego kraju?

– Niestety, ogromne obciążenia nałożone na banki ograniczają zakres możliwego pozytywnego oddziaływania banków. Jeszcze przed okresem pandemii obciążenia podatkowe i parapodatkowe zdecydowanie ograniczyły możliwości finansowania gospodarki przez krajowe banki. Pandemia zwiększyła ryzyko kredytowe, a szybkie obniżenie poziomu stóp procentowych istotnie pogorszyło sytuację banków. Wszystkie te skumulowane czynniki oraz spowolnienie gospodarcze znacząco zredukowały zdolność banków do finansowania rozwoju. Wśród najważniejszych obciążeń w 2019 r. były opłaty na BFG (ok. 3 mld zł rocznie), podatek bankowy (ok. 4 mld zł rocznie) i CIT (ok. 4 mld zł rocznie). Banki są bezwzględnie największym podatnikiem spośród wszystkich przedsiębiorstw w kraju. Obecnie do tych obciążeń dochodzą problemy związanie z kosztami ryzyka gospodarczego w okresie pandemii. Według realizowanych długoterminowych analiz w perspektywie najbliższych lat sektor bankowy w Polsce będzie raczej zmniejszał swój potencjał, a inwestycje w banki mogą zostać znacząco ograniczone. W tym kontekście warto zadać pytanie o kierunek, jaki obiorą krajowa gospodarka i polskie przedsiębiorstwa w przyszłości przy braku dostatecznego finansowania kluczowych dla nich projektów.

– Jakie są perspektywy na najbliższą przyszłość?

– Środowisko bankowe jest otwarte na dialog, celem którego będzie wypracowanie optymalnego modelu wspierania i rozwijania gospodarki. Naszym obowiązkiem jest zapewnienie bezpieczeństwa oszczędności oraz efektywna alokacja zasobów finansowych. Liczę na to, że najbliższe lata będą okresem trafnych decyzji ekonomicznych, okresem budowania porozumienia w sprawach realizacji strategicznych programów rozwojowych i umacniania kapitału społecznego, przyczyniając się do podnoszenia poziomu życia Polaków oraz umacniania pozycji krajowej gospodarki na europejskim i światowym rynku.

MB