Najczęściej zadawane pytania:
Mam 17 lat, chcę się zatrudnić na wakacje co powinienem wiedzieć czego unikać o co pytać ?
PYT. 1 w jakim zakładzie pracy mogę parcować? czy w każdym?
ODP. Młodociany pracownik może podjąć pracę u każdego pracodawcy, pod warunkiem, że umowa będzie dotyczyła wykonywania prac lekkich. Wykaz takich prac określa pracodawca, po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Przykłady prac lekkich: zbieranie owoców (ograniczenie dźwigania ciężarów), przenoszenie dokumentacji i sprzętu biurowego, biurowe prace pomocnicze, np. jako goniec, sprzątanie wnętrz i pomieszczeń, obsługa komputera (wyszukiwanie informacji z baz danych i internetu).
PYT. 2 czy mogę pracować na umowę inną niż umowa o pracę? np. na umowę cywilno-prawną jeżeli tak to w jakim sądzie dochodzę swoich praw?
ODP. Istnieje możliwość wykonywania pracy przez osoby małoletnie (w wieku 13 - 18 lat) w ramach umów cywilnoprawnych tj. umowy zlecenia lub umowy o dzieło. W takich przypadkach umowa cywilnoprawna może być zawarta z małoletnim pod warunkiem wyrażenia zgody przez rodziców lub opiekunów prawnych małoletniego.
Wszelkie roszczenia wynikające z umów cywlnoprawnych rozstrzygają sądy cywilne. Umowy cywilnoprawne podlegają przepisom Kodeksu Cywilnego, a nie Kodeksu Pracy. W praktyce oznacza to, że zleceniobiorcy nie przysługują m.in.:
- minimalne wynagrodzenie za pracę,
- płatny urlop wypoczynkowy,
- dodatki za pracę w nocy i wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,
- wynagrodzenie należne za czas przestoju,
- ochrona przed zwolnieniem z pracy.
Pyt. 4 Jakie zadania mogą wykonywać a których nie mogę w pracy ?
ODP. Jeśli młodociany zawarł umowę o pracę przy wykonywaniu lekkich prac wówczas mają do niego zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów prawa pracy. A więc zakaz zatrudniania przy pracach wzbronionych, ograniczenie dobowego wymiaru czasu pracy do maks. 7 godzin, zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej.
Natomiast w przypadku umowy cywilnoprawnej nie obowiązują wskazane wyżej ograniczenia. Dlatego też bardzo istotne jest, by rodzice lub opiekunowie małoletniego przed wyrażeniem zgody na zawarcie umowy cywilnoprawnej dokładnie wiedzieli, jakiego rodzaju pracę będzie wykonywać młoda osoba.
Zobacz też: Szukasz pierwszej pracy? 10 rzeczy, o których musisz pamiętać
Pyt. 5 Przez jaki czas mogę pracować ( ile godzin ) dziennie?
ODP. W przypadku zawarcia umowy o pracę (lekką) wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin. W przypadku umów cywilnoprawnych wskazane ograniczenia czasowe nie mają zastosowania.
Pyt. 6 Czy muszę mieć zgodę rodziców?
Przy zawieraniu umowy o pracę lekką nie jest wymagana zgoda rodziców. Przepisy Kodeksu pracy (art. 22 § 3 ) dopuszczają bowiem możliwość nawiązania stosunku pracy przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych (m. in. z powodu niepełnoletności).
Natomiast przy zawieraniu umowy cywilnoprawnej przez małoletniego zgoda rodziców (opiekunów prawnych) jest konieczna.
Pyt. 7 czy firma, która chce mnie zatrudnic musi mieć pozwolenie na zatrudnianie nieletnich?
ODP. Przepisy nie przewidują wydawania zezwoleń dla pracodawców na zatrudnianie nieletnich. Natomiast pracodawcy lub zleceniodawcy decydujący się na zatrudnianie młodocianych (małoletnich) muszą stosować się do przepisów Kodeksu pracy, a także przepisów Kodeksu cywilnego.
Pyt. 8 jakie przysługuje mi wynagrodzenie? czy mogę pracować bez wynagrodzenia? czy moim wynagrodzeniem może być tylko możliwość nauki w miejscu pracy?
ODP. Jedną z zasad prawa pracy jest to, że pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. W przypadku umowy o pracę przepisy nie przewidują możliwości zrzeczenia się przez pracownika prawa do wynagrodzenia. Wynagrodzenie w okresie pierwszego roku pracy dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, nie może być niższe niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dlatego też pracownikowi zatrudnionemu po raz pierwszy w 2014 r., przysługuje nie mniej niż 1 344 zł (80%z 1 680 zł). Natomiast w kolejnym roku zatrudnienia nie może on zarobić mniej niż pełne minimalne wynagrodzenie.
Pyt. 9 Czy mogę pracować w nocy?
W przypadku młodocianych zatrudnionych w ramach umowy o pracę istnieje bezwzględny zakaz pracy w porze nocnej. Zatrudnianie młodocianych w porze nocnej jest wykroczeniem przeciwko prawo pracownika młodocianego zagrożonym karą grzywny.
Pyt. 10 Jakie dokumenty powinienem pokazać pracodawcy skoro nie mam dowodu?
ODP. W przypadku zawierania umowy o pracę lub umowy zlecenia młodociany (małoletni) poiwnien okazać pracodawcy (zleceniodawcy) dokument ze zdjęciem potwierdzający odpowiednie dane. Przepisy nie precyzują tej kwestii.
Pyt. 11 Czy muszę mieć badania lekarskie? ( dwa warianty jeżeli podpiszę umowe o pracę i jeżeli nie podpiszę umowy o pracę)
ODP. W przypadku zawarcia umowy o pracę, przed dopuszczeniem do pracy młodociany powinien zostać skierowany na badania lekarskie, które wykonuje lekarz medycyny pracy. W skierowaniu pracodawca określa stanowisko pracy, na jakim będzie wykonywał pracę młodociany. Koszty badania ponosi pracodawca. Badania powinny być wykonywane w godzinach pracy.
W przypadku zawierania umowy cywilnoprawnej nie ma takich wymogów.
Pyt. 12 Czy pracodawca powinien mnie ubezpieczyć ( jeżli mam umowę o pracę i jeżeli mam umowę cywilno-prawną ) Jakich dodatkowych ubezpieczeń powinienem wymagać od pracodawcy?
ODP. Osoba, która wykonuje umowę zlecenie i jest to dla niej jedyny tytuł do ubezpieczeń, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom rentowym, emerytalnemu, wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowolne jest dla niej ubezpieczenie chorobowe.
Obowiązek ubezpieczeniowy powstaje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania umowy lub jej wygaśnięcia. Natomiast objęcie ubezpieczeniem chorobowym, które jest dobrowolne, następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, a ustaje od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia. Ubezpieczenie chorobowe ustaje również z dniem rozwiązania lub wygaśnięcia umowy zlecenia.
Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej zleceniobiorcy ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.
Składki zawsze odprowadza zleceniodawca. Choć nie zawsze jest to konieczne. Nie trzeba tego robić w przypadku uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych i studentów.
Płatnikiem składek jest zleceniodawca. Zleceniodawca – jako płatnik – jest zobowiązany obliczać, potrącać z dochodu zleceniobiorcy, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy trwania umowy-zlecenia. Ma też obowiązek złożyć za każdy miesiąc kalendarzowy komplet dokumentów rozliczeniowych.
Pyt. 13 czy pracodawca powinen mnie szkolić?
ODP. Jeśli pracodawca zawarł umowę o pracę z młodocianym, ciąży na nim obowiązek przeszkolenia pracownika w zakresie bhp, przed dopuszczeniem go do pracy. Koszty szkolenia ponosi pracodawca. Szkolenie odbywa się w godzinach pracy.
Natomiast nawiązanie współpracy na podstawie umowy cywilnoprawnej zwalnia przedsiębiorcę z wielu obowiązków, ale nie zwalnia z konieczności zapewnienia właściwych warunków pracy, zgodnych z przepisami bhp. W większości przypadków badania lekarskie zleceniobiorcy nie są konieczne. To pracodawca decyduje, czy wysłać go do lekarza lub przeszkolić w zakresie bhp. Wyjątkiem jednak jest praca w szkodliwych warunkach lub zajęcia, wiążące się z dużym ryzykiem wypadku. Wtedy badania i szkolenia bhp są konieczne niezależnie od rodzaju umowy.
Pyt. 14 Czy zatrudniając się na okres 1 miesiąca w wakacje przysługuje mi urlop?
ODP. W przypadku podjęcia pierwszej pracy w życiu zawodowym w ramach umowy o pracę, pracownikowi przysługuje prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego, już po miesiącu pracy. Wymiar tego urlopu wynosi 1/12 z 20 dni = 1,66 dnia. Przepisy Kodeksu pracy nie nakazaują pracodawcom zaokrąglania wymiaru tego urlopu. Jednakże większośc pracodawców zaokrągla wymiar tego urlopu do 2 dni.
W sytuacji, gdyby z pracownikiem, który przepracował miesiąc, pracodawca nie zawarł kolejnej umowy, pracownik nie traci tego urlopu, ale zamiast wykorzystać urlop w naturze, pracodawca wypłaca mu ekwiwalent pieniężny za urlop.
Pyt. 15 Czy przysługuje mi przerwa w pracy?
ODP. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocfianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca ma obowiązek wprowadzenia przerwy w pracy, trwającej nieprzerwanie 30 minut i wliczana jest ona do czasu pracy.
Pyt. 16 czy mogę być zatrudniony na okres próbny? a po tym okresie nie dostać wynagrodzenia?
ODP. Istnieje mzoliwość zawarcia z pracownikiem młodocianym umowy o pracę na okres próbny trwającej 1 miesiąc. Również za ten miesiąc pracy, w czasie którego młody pracownik dopiero uczy się, jak wykonywać powierzone mu przez pracodawcę zadania, przysługuje mu wynagrodzenie. Jeśli pracodawca nie wypłaci mu wynagrodzenia, powinien zwrócić się do PIP z prośbą o pomoc.
Pyt. 17 czy mogę pracować bez jakiejkolwiek umowy na pismie?
ODP. Zasadą jest, że umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków (szczegóły określa art. 29 Kodeksu pracy).
Jeżeli pracodawca nie podpisze umowy o pracę z pracownikiem, ale pomimo tego dopuści go do pracy, to uznaje się, że doszło do nawiązania stosunku pracy. W przypadku, gdy pracodawca pomimo nalegań pracownika, nie chce potwierdzić faktu zawarcia umowy o pracę na piśmie, wówczas pracownik może złożyć powiadomienie do PIP. Inspekcja ma obowiązek podjęcia kontroli i ustalenia stanu faktycznego, czyli przeprowadzenia kontroli u wskazanego pracodawcy.
Pyt. 18 jakie dokumenty pownienem dostać od pracodawcy po zakończeniu mojego okresu pracy?
ODP. Dokumentem potwierdzającym okres zatrudnienia u danego pracodawcy jest świadectwo pracy. Zatem w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, pracodawca powinien niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy.
W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego.
Pyt. 19 mam 15 lat i chciałbym podjąc wakacyjną pracę, czy mogę to zrobić w świetle prawa ?
ODP. Osoba, która ma 15 lat może w czasie wakacji wykonywać pracę w ramach umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenia, umowy o dzieło) za zgodą wyrażoną na piśmie przez rodziców lub opiekunów prawnych. Ponadto zgodnie z przepisami prawa pracy wskazana osoba, może wykonywqać zajęcia zarobkowe dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawieciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.
ZAPISZ SIĘ: Codziennie wiadomości Super Expressu na e-mail
Podcasty
Playlisty tematyczne
