Podwyżki płacy minimalnej zagrożone? TSUE zablokuje zmiany w Polsce?

Dyrektywa UE o płacy minimalnej kością niezgody w Sejmie. Część ministerstw wskazuje na jej wysokie koszty

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pod koniec sierpnia 2024 roku przedstawiło projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, mający na celu dostosowanie polskich przepisów do wymogów dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Dyrektywę uchwalono jeszcze w 2022 roku z inicjatywy przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, miała zagwarantować każdemu pracownikowi w Unii sprawiedliwą płacę minimalną. 

Ministerstwo Finansów wskazuje, że dodatki, które uzupełniają pensję do minimalnego poziomu, w jednostkach finansowanych z budżetu państwa stanowią aż 22,4 proc. wynagrodzenia zasadniczego, natomiast w samorządach wynoszą 8 proc.

Ponadto Ministerstwo Finansów kwestionuje zasadność powstania specjalnego zespołu, który miałby corocznie opracowywać propozycję podwyżki płacy minimalnej (co zakłada projekt). Zdaniem resortu zespół dublowałby zadania Rady Dialogu Społecznego, oraz nie widzi uzasadnienia w wypłacaniu wysokich wynagrodzeń członków zespołu, które wynosiłyby 25% przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez GUS. W 2025 roku byłoby to 2 045,43 zł, ponieważ przeciętne wynagrodzenie w 2024 roku wynosiło 8 181,72 zł.

Z kolei Ministerstwo Sprawiedliwości szacuje, że jedynie dla budżetu Służby Więziennej dodatkowe koszty wyniosą ok. 3,5-4 mln zł rocznie. W Ocenie Skutków Regulacji szacuje się, że roczny koszt wdrożenia ustawy to 1,2 mld zł.

Polska miała wdrożyć ustawę do listopada 2024 roku. Wyrok TSUE może kompletnie zaprzepaścić reformę

W teorii Polska miała wdrożyć ustawę do listopada 2024 roku, ale w praktyce prace nad ustawą zostały zamrożone. Jednym z powodów są wyżej wymienione obawy rządu o stan budżetu, a drugim zaskarżenie dyrektywy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) przez Danię z poparciem Szwecji w 2023 roku.

W skardze Dania zarzuca, że dyrektywa stanowi bezpośrednią ingerencję w określanie wysokości wynagrodzeń w państwach członkowskich, co nie należy do kompetencji Unii. W styczniu 2025 roku rzecznik generalny TSUE, Nicolas Emiliou, wydał opinię, w której zgodził się ze skarżącymi krajami i poradził sędziom unieważnienie dyrektywę w całości.

Tym samym, jeśli TSUE orzeknie zgodnie z wolą rzecznika, rozwiązałoby to spór wewnątrz polskiego rządu i ustawa o zmianach w płacy minimalnej nie musiałaby zostać wdrożona przez Polskę. 

Jak dowiedział się Business Insider od Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, obecnie rząd oczekuje na rozstrzygnięcie TSUE.

Co mogą stracić pracownicy na płacy minimalnej przez brak reformy? To chciała wprowadzić w Polsce Unia

Projekt zamrożonej obecnie ustawy zakłada, że wynagrodzenie minimalne będzie ustalane raz w roku, a przy inflacji powyżej 5 proc. – co pół roku. Nowością ma być szczegółowa analiza adekwatności wysokości minimalnej pensji, uwzględniająca siłę nabywczą.

W Polsce najniższa krajowa ma być powiązana z wysokością prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Zaproponowana wartość referencyjna to 55 proc. prognozy. Ministerstwo Finansów krytykuje ten pomysł, argumentując, że inne kraje stosują wartość 50 proc.

Obecnie minimalne wynagrodzenie stanowi 53,8 proc. średniego, a w 2023 roku było to 50%. Przykładowo, według prognoz budżetowych, przeciętne wynagrodzenie w 2026 roku może wynieść 9219 zł brutto, co oznaczałoby, że minimalne powinno wynosić 5070 zł brutto od stycznia 2026 roku. Obecnie zaś wynosi 4626 zł brutto.

Największe kontrowersje budzi projektowany art. 16, który określa, jakie składniki wynagrodzenia nie będą wliczane do minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z nim, nie uwzględnia się:

1. Nagrody jubileuszowej;
2. Odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę;
3. Wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
4. Dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;
5. Dodatku za staż pracy;
6. Dodatku za szczególne warunki pracy;
7. Dodatku funkcyjnego (od 1 stycznia 2026 roku);
8. Innych dodatków (od 1 stycznia 2027 roku);
9. Premii i nagród (od 1 stycznia 2028 roku).