Porządkujemy finanse

Często masz wrażenie, że pieniądze przeciekają ci przez palce? Domowy budżet pomoże ci zapanować nad finansami. Wiedząc, ile zarabiasz, a ile co miesiąc wydajesz oraz jakie masz zobowiązania, możesz sprawdzić, gdzie "ucieka" najwięcej pieniędzy i na jakie oszczędności cię stać.

Policz dochody i spisz wydatki

Planowanie domowego budżetu to świetny sposób, by nie wydawać więcej, niż zarabiasz. Dobrze skonstruowany budżet zapewni ci pełną kontrolę nad domowymi finansami. Zarządzanie nim nie jest wcale takie trudne.

Powinieneś zacząć od spisania wszystkich dochodów, które co miesiąc otrzymujesz, np. pensja, emerytura, wpływy z wynajmu mieszkania, przychody z działalności gospodarczej lub inne dodatkowe dochody: korepetycje, tłumaczenia, prace na zlecenie. Zaznacz dochody, które są stałe, i masz pewność, że pieniądze wpłyną na twoje konto, oraz te dodatkowe, które są nieregularne (np. premia, nagroda czy odsetki z konta oszczędnościowego). Teraz zastanów się nad kosztami. Zrób listę wszystkich wydatków, poczynając od tych, które musisz ponosić co miesiąc (koszty stałe, takie jak czynsz, opłata za wodę, energię elektryczną, gaz, telefon, abonament telewizyjny, Internet itp.), a kończąc na wynikających z potrzeby chwili lub wymagających większych dochodów. Listę wydatków i dochodów sporządź na podstawie rachunków, faktur, paragonów, wyciągów bankowych i innych dokumentów. Przy planowaniu koniecznie pamiętaj o uwzględnieniu wydatków okazjonalnych (prezenty na święta, imieniny), ale też o potrzebie sfinansowania wakacji oraz rezerwie na nagłe niespodziewane sytuacje (np. konieczność wymiany pralki czy naprawa samochodu).

Co ważne, a co nie

Po sporządzeniu, ale koniecznie w formie pisemnej, listy wydatków powinieneś się zastanowić, czy wszystkie były uzasadnione i zgodne z hierarchią potrzeb. Niektóre wydatki powinny mieć pierwszeństwo przed innymi. Do nich należą wydatki na żywność, czynsz, rachunki, inne opłaty oraz transport. Dopiero po ich zaspokojeniu można przejść do drugiej grupy, czyli wydatków na ubrania, artykuły chemiczne, kosmetyki, kieszonkowe dla dzieci i rozrywkę. Trzecia grupa to wydatki specjalne związane z rocznicami, wakacjami, świętami, prezentami.

Teraz podsumuj wszystkie dochody i wydatki. Przyjrzyj się uważnie zestawieniu, żeby ustalić, gdzie masz braki, a gdzie możesz liczyć na nadwyżki. Możliwe są trzy sytuacje. Pierwsza - gdy w twoim budżecie domowym występuje nadwyżka - masz wtedy pewność, że zdołasz sfinansować wszystkie swoje wydatki w danym okresie, a zaoszczędzone pieniądze możesz ulokować np. na koncie oszczędnościowym lub lokacie albo utworzyć rezerwę na nieprzewidziane wydatki. Druga sytuacja - twoje dochody są takie same jak wydatki, czyli wystarcza ci pieniędzy od wypłaty do wypłaty, ale może być problem, gdy pojawią się niespodziewane wydatki.

Najgorsza jest sytuacja, gdy dochody są mniejsze niż wydatki. Nie jest to jeszcze groźne, gdy dziura w bud-żecie zdarza się wyjątkowo, np. z powodów losowych, ale jeśli taka sytuacja trwa przez dłuższy czas, możesz wpaść w spiralę zadłużenia. Nie masz wówczas innego wyjścia, musisz ciąć wydatki. Zdecyduj, które wydatki koniecznie muszą pozostać w twoim budżecie, usuń te, z których możesz zrezygnować. Zastanów się, jak jeszcze możesz ograniczyć koszty, np. wyeliminować zbędne wydatki, zrezygnować z zakupów i usług, które nie są konieczne, np. kolejnego telefonu, płatnych kanałów telewizyjnych, Internetu, wizyt w restauracji, kinie, zakupów modnych ubrań czy kosztownych przyzwyczajeń, np. kupujesz w pracy gotowe, drogie kanapki, zamiast przygotować je w domu. Staraj się oszczędzać choćby minimalne kwoty - to da ci poczucie, że zaciskając pasa, budujesz sobie lepszą finansową przyszłość.

Oszczędności trzymaj w banku

Pieniądze warto trzymać w banku, bo na rachunku bankowym nie tylko są bezpieczniejsze niż w domu, ale pracują na ciebie (są oprocentowane).

Ważne jest, że możesz sprawdzać i kontrolować, ile i na co wydajesz, bo bank wysyła ci regularnie wyciągi z konta. A jeśli masz konto z dostępem do Internetu, sam możesz sprawdzić jego stan. Konto bankowe możesz wykorzystać do opłacania stałych rachunków (np. za prąd, gaz, czynsz, telefon czy Internet). A jeśli wybierzesz usługę w formie zlecenia stałego, to bank będzie pamiętał o terminowym regulowaniu twoich zobowiązań i nigdy nie narazisz się na karne odsetki za zwłokę.

W banku możesz także ulokować swoje ewentualne nadwyżki finansowe. Jeśli twój budżet zasilił dodatkowy zastrzyk gotówki albo udało ci się odłożyć jakąś kwotę, to nie trzymaj pieniędzy w skarpecie, tylko zanieś je do banku. Jeśli nie czujesz się specjalistą w dziedzinie finansów, możesz skorzystać z usług doradcy finansowego, który pomoże ci w zagospodarowaniu wolnych środków, np. w funduszach inwestycyjnych, akcjach, planach systematycznego oszczędzania albo w bezpiecznych produktach oszczędnościowych, jak konta oszczędnościowe czy obligacje Skarbu Państwa. Zawsze warto jednak pamiętać o złotej zasadzie - nie wkładamy wszystkich jajek do jednego koszyka, czyli konieczna jest dywersyfikacja zgromadzonych oszczędności.

3 złote zasady oszczędzania

Zacznij już dziś - nie odkładaj decyzji do momentu, kiedy uda ci się zgromadzić większą kwotę czy nie będziesz miał większych wydatków, bo nigdy nie zaczniesz...
Systematyczność - liczy się każdy grosz, odkładaj nawet niewielkie kwoty, ale regularnie
Dywersyfikacja - ulokuj swoje oszczędności w zróżnicowanych produktach finansowych

Czy powinniśmy oszczędzać?

Radzi dr Przemysław Barbrich, dyrektor w Związku Banków Polskich

Poczucie sensu oszczędzania i nawyk oszczędności powinny stanowić klucz wychowania ekonomicznego obecnego, jak również przyszłych pokoleń Polaków. Kryzys finansowy dobitnie wskazuje wady nadmiernego konsumpcjonizmu i życia na kredyt. Wnioski z wydarzeń za oceanem powinny wyciągnąć w szczególności gospodarki rozwijające się, w których poziom zadłużenia nie jest jeszcze zbyt wysoki. Być może obecne zawirowania na rynkach finansowych okażą się najlepszą lekcją oszczędzania.

Banki posiadają szeroki wachlarz produktów związanych z oszczędzaniem i inwestowaniem. Na pewno osoby zainteresowane będą mogły bez problemu wybrać najbardziej odpowiednie i dogodne produkty. Najpopularniejszą i najbezpieczniejszą formą oszczędzania są lokaty terminowe. Wybierając określoną lokatę terminową, powinniśmy zwrócić uwagę zarówno na jej oprocentowanie, okres, po upływie którego środki będą dla nas dostępne, jak również na koszty związane z prowadzeniem rachunku lokacyjnego. Jednak przed ostatecznym podpisaniem umowy powinniśmy przeanalizować oferty wszystkich banków i wybrać tę, która dla nas jest najdogodniejsza. Budowa systemu oszczędnościowego w Polsce powinna stać się wspólnym programem działań rządu, NBP i banków, szczególnie warto zastanowić się nad wspieraniem oszczędzania długoterminowego. Oszczędzać możemy na cele emerytalne, zdrowotne, mieszkaniowe lub też edukacyjne. Należy stworzyć atrakcyjny system zachęt do gromadzenia oszczędności, w tym zachęt o charakterze podatkowym, ponieważ od ich poziomu zależy także wielkość udzielanych kredytów dla całej gospodarki.