Pracownicze prawa kobiet

Jeśli urodziłaś albo wychowujesz dziecko, sprawdź, jakie przysługują ci prawa i na jaką pomoc możesz liczyć.

Uwaga!
Od 1 stycznia 2010 r. istnieje możliwość, po wykorzystaniu podstawowego urlopu, otrzymania dodatkowego, dobrowolnego urlopu macierzyńskiego. Przysługiwać będzie przez 2 tygodnie, jeśli urodzi się jedno dziecko i do 3 tygodni, gdy na świat przy jednym porodzie przyjdzie więcej niż jedno dziecko. Ten dodatkowy urlop będzie stopniowo wydłużany do 6 tygodni w 2014 r.

Komu zasiłek macierzyński

Jeśli urodziłaś lub przyjęłaś na wychowanie dziecko do 7. roku życia, masz prawo do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek przysługuje ci pod warunkiem, że opłacasz składki na ubezpieczenie chorobowe (obowiązkowo lub dobrowolnie).

Jak długo płacą

Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez:
- 20 tygodni - na jedno dziecko przy jednym porodzie,
- 31 tygodni - na dwoje dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodnie - na troje dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni - na czworo dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni - na pięcioro i więcej dzieci przy jednym porodzie.

W niektórych przypadkach zasiłek macierzyński przysługuje ci także, gdy urodzisz dziecko już po rozwiązaniu umowy o pracę:
- gdy straciłaś pracę wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
- gdy pracodawca zwolnił cię z pracy, naruszając przepisy prawa, jednak wtedy powinno być to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.

Ile dostaniesz

- 100 proc. wynagrodzenia.

Gdzie udać się po pomoc

Jeżeli firma zatrudnia powyżej 20 osób - do pracodawcy. Potrzebny jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Jeżeli firma zatrudnia mniej niż 20 osób - do oddziału ZUS. Niezbędne jest zaświadczenie pracodawcy (płatnika składek) wystawione na druku ZUS Z-3 oraz zaświadczenie o okresie udzielonego urlopu macierzyńskiego (druk ZUS-3a).

Jeśli po urlopie macierzyńskim chcesz dalej osobiście opiekować się dzieckiem, możesz pójść na urlop wychowawczy.

Komu przysługuje?

Z urlopu wychowawczego skorzystasz, jeśli:
- jesteś zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę,
- masz co najmniej 6-miesięczny staż pracy.

Jeśli pierwszą pracę rozpoczęłaś już po porodzie, to żeby skorzystać z urlopu wychowawczego, musisz przepracować 6 miesięcy.

W okresie urlopu wychowawczego pracownica zachowuje prawo do świadczeń zdrowotnych dla siebie i członków rodziny.

Jak się starać o urlop?

Na urlopie wychowawczym możesz przebywać do ukończenia przez dziecko 4. roku życia, ale nie dłużej niż 3 lata. Swój urlop możesz wykorzystać w 4 ratach. Jeśli wychowujesz dziecko niepełnosprawne, przysługuje ci dodatkowy 3-letni urlop wychowawczy (musisz przedstawić pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka). Gdy jesteś zatrudniona na okres próbny, czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy, urlop należy ci się tylko do końca obowiązywania umowy o pracę. Czas urlopu (jako okres nieskładkowy) wlicza się do stażu pracy, od którego zależy m.in. wysokość emerytury.

Pracodawca ma obowiązek udzielić ci urlopu wychowawczego w terminie podanym we wniosku. Od chwili jego złożenia aż do zakończenia urlopu firma nie może zwolnić cię z pracy (wyjątek - gdy firma ogłosi upadłość lub likwidację albo gdy dochodzi do rozwiązania umowy z twojej winy).

Jeśli chcesz wcześniej wrócić do pracy (bo np. dzieckiem zaopiekuje się babcia lub znajdziesz opiekunkę), urlop możesz skrócić i pracodawca musi się na to zgodzić (warunek - musisz zawiadomić o tym firmę najpóźniej 30 dni wcześniej). Jednak wiąże się z tym pewne ryzyko - po powrocie z urlopu nie jesteś już chroniona przed zwolnieniem.

Złóż wniosek

Żeby skorzystać z urlopu wychowawczego, musisz złożyć w firmie pisemny wniosek na 2 tygodnie przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Podajesz w nim datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego, okres urlopu dotychczas wykorzystany na dane dziecko oraz dołączasz pisemne oświadczenie ojca lub opiekunów dziecka, że nie zamierzają korzystać z urlopu w okresie wymienionym we wniosku.

Na urlopie możesz pracować

W czasie urlopu wychowawczego możesz spokojnie dorabiać u swojego lub innego pracodawcy (umowa o pracę, o dzieło, zlecenie itp.) albo pracować na własny rachunek. Twój szef nie ma prawa ci tego zakazać i nie musisz prosić go o zgodę. Jednak jest to możliwe tylko wtedy, gdy nie rezygnujesz ze sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (nie możesz np. wyjechać do pracy za granicę i zostawić dziecko pod opieką dziadków).

Gdy wrócisz do pracy, firma musi ci zapewnić stanowisko takie samo, jakie zajmowałaś przed urlopem. Jeżeli jest to niemożliwe - równorzędne lub inne, ale odpowiadające twoim kwalifikacjom zawodowym i z pensją nie niższą niż przed urlopem. Jeśli w czasie urlopu wynagrodzenia w firmie wzrosły, pracodawca powinien przeliczyć twoją pensję i dostosować ją do wysokości, jaka obecnie przysługuje na tym stanowisku, z którego odeszłaś na urlop, lub na równorzędnym.