Pracujesz na umowę o dzieło i nie jesteś ubezpieczony? Jest na to sposób

Po pierwsze, należy złożyć odpowiedni wniosek w jednym z oddziałów NFZ lub w którejś z jego delegatur (wzór wniosku dostępny jest na stronach NFZ w zakładce „Dla pacjentów”). Oprócz tego w chwili jego składania należy mieć przy sobie dokument tożsamości oraz dokument z informacją, kiedy i na jakiej podstawie byliśmy ostatnio ubezpieczeni.

Zobacz koniecznie: Drożeją ubezpieczenia OC. To efekt 500 zł na dziecko

Dla osób zatrudnionych na umowę o pracę takim dokumentem jest świadectwo pracy. W przypadku umowy-zlecenia w grę wchodzi umowa wraz z dokumentami potwierdzającymi zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego (np. druk ZUS ZUA). W przypadku tych, którzy prowadzili działalność gospodarczą będzie to informacja o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej (a w przypadku spółek prawa handlowego – wykreślenie z KRS).

Osoby, które miały ubezpieczenie ponieważ były zarejestrowane jako bezrobotne mogą ubezpieczyć się samodzielnie dopiero po wcześniejszym wyrejestrowaniu się (dokumentem, który przedstawiają w NFZ jest decyzja Urzędu Pracy o utracie statusu osoby bezrobotnej). Jeszcze inne dokumenty muszą przedstawić ci, którzy byli ubezpieczeni jako członkowie rodziny. Jeżeli sprawa dotyczy współmałżonka, należy przedstawić w NFZ druk ZUS ZCNA. W przypadku dziecka dodatkowo należy dołączyć dokument potwierdzający zakończenie nauki.

W podobnej sytuacji znajdują się osoby, które były ubezpieczone przez szkołę lub uczelnię – muszą przedstawić dokument potwierdzający wyrejestrowanie z ubezpieczenia zdrowotnego (ZUS ZWUA) lub zaświadczenie z uczelni. Dla ubezpieczonych wcześniej w innych krajach członkowskich UE lub EOG (Europejski Obszar Gospodarczy) dowodem ubezpieczenia wymaganym przez NFZ jest Formularz E-104/S041).

Wszystkie te dokumenty służą funduszowi do ustalenia długości przerwy między dniem, od którego chcemy się ubezpieczyć, a okresem, w którym wygasło nasze wcześniejsze ubezpieczenie.

To ważne, ponieważ jeżeli przerwa ta będzie dłuższa niż 3 miesiące, jeszcze przed podpisaniem umowy będziemy musieli wnieść opłatę dodatkową. Jej wysokość zależy od dwóch czynników: długości przerwy oraz wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw (wielkość ustalona przez GUS, zmienia się co kwartał, w okresie styczeń-marzec 2016 r. wynosi 4280,80 zł).

Jeżeli nasza przerwa w ubezpieczeniu wynosiła od 3 miesięcy do roku – będziemy musieli zapłacić 20 proc. tej kwoty (obecnie – 856,16 zł).
Kolejne stawki to:
- przerwa powyżej roku do dwóch lat – opłata w wysokości 50 proc. podstawy (obecnie 2140,4 zł),
- przerwa od ponad dwóch do pięciu lat – opłata w wysokości 100 proc.  podstawy (obecnie 4280,80 zł),
- jeżeli nie byliśmy ubezpieczeni przez więcej niż pięć, ale mniej niż 10 lat,  zapłacimy 150 proc. podstawy (obecnie – 6421,2 proc.),
- przerwa powyżej 10 lat – opłata dodatkowa wynosi 200 proc. podstawy (obecnie 8561,6 zł).

Czytaj również: Minister Skarbu dał fuchę swojemu prawnikowi za 170 tys. zł rocznie

W szczególnie uzasadnionych przypadkach istnieje możliwość ubiegania się o zwolnienie lub rozłożenie na raty opłaty dodatkowej. Decyzję w tej sprawie podejmuje dyrektor oddziału NFZ, do którego składamy wniosek o ubezpieczenie. Po spełnieniu wszystkich warunków będziemy mogli podpisać umowę z NFZ. Dokument podpisuje się na czas nieokreślony, określa się w nim datę, od której jesteśmy objęci obowiązkowym ubezpieczeniem (nie może być jednak ona wcześniejsza niż data złożenia wniosku).

To jednak nie koniec formalności. W terminie do 7 dni od zawarcia umowy będziemy musieli złożyć w oddziale ZUS (właściwym dla naszego miejsca zamieszkania) druk ZUS ZZA, będący naszym zgłoszeniem do ubezpieczenia. Składkę należy opłacać co miesiąc, w tej chwili jej wysokość to 385,27 zł. Kwota ta, podobnie jak opłata dodatkowa uzależniona jest od wysokości  przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co oznacza również, że jest ruchoma i zmienia się co trzy miesiące.

Aby rozwiązać umowę o dobrowolne ubezpieczenie można złożyć wypowiedzenie w w NFZ. Załączyć trzeba wszystkie dowody opłaconych składek (ewentualnie wydruk składek z ZUS) za okres trwania umowy oraz dokument potwierdzający uzyskanie innego tytułu ubezpieczenia (jeżeli go zmieniamy).

Osoby, które zdecydują się na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wypełniając zeznanie podatkowe dużą część zapłaconych składek mogą odliczyć od podatku Odliczona kwota nie może być wyższa niż 7,75 proc. podstawy wymiaru składki. To oznacza, że jeżeli miesięczna składka wynosi 385,27 zł, odliczyć będziemy mogli   331,67 zł.

Oprac. Maria Krzos