Prawa kobiet w ciąży, urlop macierzyński, wychowawczy, ochrona przedemerytalna. Co musisz wiedzieć?

KOBIETY W CIĄŻY

Chociaż wydawać by się mogło, że kobietom przysługuje w czasie ciąży pełna ochrona i pracodawca w żaden sposób nie może rozwiązać z nimi umowy ani jej wypowiedzieć, to jednak są przypadki, w których nawet ciężarna pracownica może zostać zwolniona.

PRZECZYTAJ KONIECZNIE: Urlop 2020 – urlop wypoczynkowy, chorobowy, na żądanie. Ile dni ci przysługuje?

Bez względu na ciążę

Pracodawca może rozwiązać lub wypowiedzieć umowę o pracę kobiecie w ciąży:

- Jeżeli umowa ma zostać rozwiązana nie z winy pracodawcy, a ciężarnej. Przełożony ma prawo ją rozwiązać bez terminu wypowiedzenia, chyba że w zakładzie pracy obowiązuje zakładowa organizacja związkowa. Wówczas musi ona wyrazić zgodę na rozwiązanie takiej umowy

- Jeżeli zatrudnienie ciężarnej odbywało się w ramach umowy o pracę na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca

- Jeżeli pracodawca ogłosi upadłość lub likwidację działalności, chyba że w przedsiębiorstwie funkcjonuje zakładowa organizacji pracy. Wtedy pracodawca ma obowiązek ustalić z nią termin rozwiązania umowy o pracę

Jeżeli kobieta w ciąży zatrudniona była na czas nieokreślony lub na okres próbny powyżej 1 miesiąca, pracodawca nie może rozwiązać umowy, gdy do jej rozwiązania doszłoby po upływie 3. miesiąca ciąży. Wówczas musi przedłużyć umowę do dnia porodu. Miesiące ciąży, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, powinno się obliczać w miesiącach księżycowych (28 dni).

Co na zastępstwie?

Pracodawca nie musi przedłużyć umowy do dnia porodu, jeżeli ciężarna zatrudniona jest w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, a także w przypadku wygaśnięcia umowy o pracę, w przypadku śmierci właściciela firmy lub aresztowania ciężarnej.

Kłopotliwe wypowiedzenie

Jeżeli kobieta otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę i w trakcie jego trwania dowie się, że jest w ciąży, wypowiedzenie traci swoją moc. Jeżeli umowa zostanie wypowiedziana i po jej rozwiązaniu kobieta dowie się, że trakcie trwania wypowiedzenia była w ciąży, umowa także musi zostać przywrócona. Co ważne, zasada ta nie obowiązuje, jeśli to pracownica złoży wypowiedzenie lub umowa zostanie rozwiązana za porozumieniem stron.

Dodatkowe przywileje

Kobiety w ciąży nie mogą pracować w porze nocnej i mieć nadgodzin. Pracodawca musi zapewnić takiej kobiecie zmiany dzienne. Jeżeli nie jest to możliwe na jej stanowisku, można zmienić stanowisko, ale jeżeli to jest gorzej płatne, trzeba wyrównać wynagrodzenie. Gdy pracodawca nie ma żadnej możliwości zmiany stanowiska pracy i dostosowania go do wymogów pracy dziennej, ciężarna zostaje zwolniona z obowiązku pracy, a na ten czas otrzymuje swoją pensję.

Kobieta w ciąży nie może być wysyłana w delegacje ani wykonywać pracy w ramach przerywanego systemu czasu pracy, chyba że pracownica wyrazi na to zgodę.

Na czas badań lekarskich zleconych przez lekarza, jeżeli kobieta nie może wykonać ich poza godzinami pracy, pracodawca musi dać jej wolne.

Kobiety w ciąży nie mogą też wykonywać prac szkodliwych, czyli: pracować w wymuszonym rytmie, na wysokości (poza podwyższeniami posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem), w warunkach narażenia na drgania i na promieniowanie jonizujące oraz w wykopach, a także zbiornikach, kanałach i kopalniach.

Ciężarne pracownice nie mogą również:

- podnosić i przenosić przedmiotów o masie powyżej 3 kg (w przypadku kobiet karmiących piersią do 6 kg przy pracy stałej i 10 kg przy pracy dorywczej)

- pracować przy komputerze powyżej 8 godzin dziennie, przy czym czas jednorazowej pracy nie może przekroczyć 50 minut;

- pracować w pozycji stojącej powyżej 3 godzin dziennie, przy czym czas spędzony jednorazowo w pozycji stojącej nie może być dłuższy niż 15 minut;

- przewozić ładunków na jednokołowym lub wielokołowym wózku poruszanym ręcznie.

PO MACIERZYŃSKIM

Pracodawca ma obowiązek dopuścić kobietę po urlopie macierzyńskim do tej samej pracy, a jeśli nie jest to możliwe, to do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym. Firma musi też zagwarantować jej wynagrodzenie w takiej samej wysokości jak sprzed nieobecności w pracy.

Warto też pamiętać, że młoda mama, która jest uprawniona do skorzystania z urlopu wychowawczego czyli kobieta, która sprawuje opiekę na dzieckiem do lat 5, także jest chroniona przed zwolnieniem z pracy. W tym celu musi złożyć u pracodawcy wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy, jednak wymiar ten nie może być niższy niż ½ etatu. Ochrona mamy przed zwolnieniem może trwać maksymalnie przez okres 12 miesięcy od dnia złożenia przez pracownicę stosownego wniosku. Jedynie likwidacja lub upadłość pracodawcy oraz wystąpienie okoliczności uprawniających pracodawcę do zwolnienia dyscyplinarnego pozbawiają młodą mamę przebywającą na urlopie wychowawczym ochrony przed zwolnieniem.

PRZED EMERYTURĄ

Ochrona przed zwolnieniem obowiązuje pracowników, którzy wiek emerytalny osiągną nie później niż za 4 lata, a więc kobiety chronione są od 56. roku życia, mężczyźni od 61. Warto jednak pamiętać, że ochrona przedemerytalna nie obowiązuje pracowników, którzy po osiągnięciu wieku emerytalnego nie uzyskają prawda do emerytury.

Okres ochrony przedemerytalnej obowiązuje do uzyskania prawa do emerytury (kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat). Pracodawca w tym czasie nie może dokonywać żadnych zmian w umowie związanych z wysokością wynagrodzenia czy warunkami pracy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy te zmieniają się w całym zakładzie pracy dla wszystkich pracowników na tym stanowisku.

Ochrona jednak nie obowiązuje w przypadku ogłoszenia upadłości i likwidacji zakładu pracy. Nie ma zastosowania także u osób, które uzyskały prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz zatrudnionych, którzy pobierają jednocześnie emeryturę. Pracodawca może też wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną, jeżeli zaistnieją podstawy do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika.