Renta chorobowa dla osób po 50. roku życia: komu przysługuje? Ile wynosi?

Spis treści

1. Kto może ubiegać się o rentę chorobową
2. Warunki przyznania renty chorobowej po 50. roku życia
3. Warunki przyznania renty chorobowej dla osób młodszych
4. Procedura ubiegania się o rentę chorobową
5. Wysokość renty chorobowej
6. Zawieszenie prawa do renty chorobowej
7. Dodatki do renty chorobowej

Renta chorobowa to świadczenie pieniężne przyznawane osobom, które utraciły możliwość wykonywania pracy zarobkowej z powodu pogorszenia stanu zdrowia. Można ją otrzymać z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy.

Za całkowicie niezdolną do pracy uznaje się osobę, która nie może wykonywać żadnej pracy zawodowej. Częściowo niezdolną do pracy jest natomiast osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi.

Kto może ubiegać się o rentę chorobową

Warunkiem ubiegania się o rentę chorobową jest uzyskanie orzeczenia o niezdolności do pracy wydanego przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS. Konieczne jest również posiadanie odpowiedniego stażu składkowego i nieskładkowego, dostosowanego do wieku, w którym nastąpiła niezdolność do pracy. Niezdolność ta musi powstać w trakcie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego, bądź w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Warto podkreślić, że wiek nie ma wpływu na wysokość świadczenia – osoby po 50. roku życia otrzymują identyczne kwoty renty chorobowej jak młodsi beneficjenci.

Do wniosku składanego w ZUS należy dołączyć dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe, kompletną dokumentację medyczną, zaświadczenie o stanie zdrowia oraz inne dokumenty potwierdzające spełnienie warunków do przyznania renty. Lekarz orzecznik ZUS może wydać orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Renta chorobowa jest przyznawana na określony czas, maksymalnie na okres 5 lat.

Podstawowymi warunkami przyznania renty chorobowej są:

• stwierdzona całkowita lub częściowa niezdolność do pracy
• powstanie niezdolności do pracy w odpowiednim okresie oraz posiadanie wymaganego stażu ubezpieczeniowego
• złożenie kompletnego wniosku w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych

Warunki przyznania renty chorobowej po 50. roku życia

Dla osób po ukończeniu 50. roku życia wymagany jest staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu poprzedzającym złożenie wniosku. Niezdolność do pracy musi powstać w okresie podlegania ubezpieczeniu, pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub w ciągu 18 miesięcy od zakończenia tych okresów.

Warunki przyznania renty chorobowej dla osób młodszych

Osoby, które stały się niezdolne do pracy po ukończeniu 30. roku życia, nie muszą posiadać 5-letniego stażu w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku lub powstaniem niezdolności do pracy, pod warunkiem że są całkowicie niezdolne do pracy oraz mogą udokumentować odpowiedni staż składkowy: 25 lat dla kobiet lub 30 lat dla mężczyzn.

Procedura ubiegania się o rentę chorobową

Pierwszym krokiem jest zgromadzenie niezbędnej dokumentacji medycznej, obejmującej opinie lekarzy specjalistów, wyniki przeprowadzonych badań oraz pełną historię choroby. Następnie należy złożyć odpowiedni wniosek w ZUS – można to uczynić osobiście, przez upoważnionego pełnomocnika lub elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.

Kolejnym etapem jest badanie przeprowadzone przez lekarza orzecznika ZUS, które obejmuje ocenę aktualnego stanu zdrowia i pozostałych zdolności do wykonywania pracy. Po analizie całej dokumentacji oraz orzeczenia lekarskiego ZUS wydaje decyzję administracyjną o przyznaniu lub odmowie renty.

Wysokość renty chorobowej

Wysokość renty chorobowej jest ustalana indywidualnie dla każdego beneficjenta i zależy od stopnia niezdolności do pracy oraz łącznej długości okresów składkowych i nieskładkowych.

Wysokość renty chorobowej w 2025 roku

Od 1 marca 2025 roku obowiązują następujące minimalne wysokości rent:

• renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1878,91 zł brutto miesięcznie
• renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 1409,18 zł brutto miesięcznie

W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową kwoty te są odpowiednio wyższe:

• renta chorobowa przy całkowitej niezdolności do pracy wynosi 2254,69 zł brutto miesięcznie
• renta chorobowa przy częściowej niezdolności do pracy wynosi 1691,02 zł brutto miesięcznie

Sposób obliczania wysokości renty chorobowej

Podstawą wymiaru renty jest średnie wynagrodzenie z wybranych lat kalendarzowych, z uwzględnieniem wysokości opłacanych składek na ubezpieczenie społeczne. W kalkulacji uwzględnia się okresy składkowe, czyli lata, w których regularnie opłacano składki ubezpieczeniowe, oraz okresy nieskładkowe, takie jak studia wyższe czy urlopy wychowawcze. Istotnym czynnikiem jest również rodzaj stwierdzonej niezdolności do pracy – całkowita lub częściowa.

ZUS, uwzględniając wszystkie wymienione elementy, stosuje precyzyjny algorytm obliczeniowy do ustalenia wysokości świadczenia.

Obliczanie wysokości renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

Dla ustalenia wysokości renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ZUS sumuje następujące składniki:

• 24 procent kwoty bazowej wynoszącej 7140,52 zł
• po 1,3 procent podstawy wymiaru za każdy pełny rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy
• po 0,7 procent podstawy wymiaru za każdy pełny rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy
• po 0,7 procent podstawy wymiaru za każdy rok okresu, który brakuje do osiągnięcia pełnych 25 lat stażu ubezpieczeniowego (łącznie okresów składkowych i nieskładkowych), liczonych od dnia złożenia wniosku o rentę do dnia, w którym wnioskodawca osiągnąłby wiek 60 lat. Ten okres nazywany jest stażem hipotetycznym.

Obliczanie wysokości renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy stanowi 75 procent kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Zawieszenie prawa do renty chorobowej

Prawo do pobierania renty chorobowej może ulec zawieszeniu lub wysokość świadczenia może zostać zmniejszona w przypadku osiągania dodatkowych przychodów z tytułu działalności zawodowej podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Osoby pobierające rentę chorobową mogą podejmować dodatkową pracę zarobkową, jednak obowiązują określone limity dochodowe. Przekroczenie ustalonych progów finansowych może skutkować zmniejszeniem wysokości wypłacanej renty lub całkowitym zawieszeniem jej wypłaty.

W 2025 roku zmniejszenie renty następuje po przekroczeniu progu stanowiącego 70 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Całkowite zawieszenie wypłaty renty następuje natomiast po przekroczeniu progu wynoszącego 130 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia ustalonego progu, jednak nie więcej niż 939,61 zł w przypadku renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz 704,75 zł w przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny i nabyły prawo do emerytury, nie mogą jednocześnie pobierać renty chorobowej. W takiej sytuacji ZUS przyznaje świadczenie, które jest finansowo korzystniejsze dla ubezpieczonego. Wybór między rentą a emeryturą powinien zostać dokonany w oparciu o indywidualną sytuację finansową i porównanie wysokości obu świadczeń.

Dodatki do renty chorobowej

Osoby pobierające rentę chorobową mogą być uprawnione do otrzymywania dodatkowych świadczeń, takich jak:

• dodatek pielęgnacyjny przysługujący osobom, które ukończyły 75 lat lub zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji
• dodatek dla sierot zupełnych przysługujący dzieciom, które straciły oboje rodziców i pobierają rentę rodzinną
• dodatek kombatancki przysługujący osobom posiadającym status kombatanta

Wysokość i zasady przyznawania dodatku pielęgnacyjnego

Od marca 2025 roku dodatek pielęgnacyjny wynosi 348,22 zł brutto miesięcznie. Przysługuje on osobom posiadającym orzeczenie o całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji, a także jest automatycznie przyznawany wszystkim świadczeniobiorcom po ukończeniu 75. roku życia.

Wysokość i zasady przyznawania dodatku dla sierot zupełnych

Dodatek ten wynosi obecnie 654,48 zł miesięcznie i w tej wysokości będzie wypłacany do końca lutego 2026 roku. Przysługuje osobom pobierającym rentę rodzinną, które są sierotami zupełnymi, czyli utraciły oboje rodziców lub ojciec jest nieznany, a matka zmarła. Dodatek podlega corocznej waloryzacji i jest wypłacany niezależnie od wieku osoby uprawnionej.

Wysokość i zasady przyznawania dodatku kombatanckiego

Dodatek kombatancki wynosi obecnie 348,22 zł miesięcznie. Wysokość dodatku dla osób represjonowanych jest ustalana procentowo w odniesieniu do najniższej emerytury. Przysługuje osobom uprawnionym do renty lub emerytury, które posiadają status kombatanta lub osoby represjonowanej – określony na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tak zwana ustawa kombatancka).

Osobami uprawnionymi do dodatku są kombatanci, czyli osoby, które brały czynny udział w walce o niepodległość Polski (na przykład żołnierze Armii Krajowej, uczestnicy Powstania Warszawskiego) lub prowadziły działalność konspiracyjną w czasie wojny, bądź po jej zakończeniu przeciwko reżimowi komunistycznemu. Uprawnione są również osoby represjonowane za działalność niepodległościową, takie jak deportowani czy przymusowo skierowani do pracy. Wdowy lub wdowcy po kombatantach mają prawo do dodatku kompensacyjnego.