ZUS ukrywa te pieniądze? Jak odzyskać nawet 30 000 zł po bliskich

• W Polsce istnieje mało znana „wypłata gwarantowana” z ZUS, która może zapewnić rodzinie zmarłego emeryta nawet 30 tys. zł.
• Świadczenie przysługuje, gdy emeryt zmarł do 3 lat od pierwszej wypłaty emerytury i posiadał subkonto w ZUS.
• Aby je otrzymać, należy złożyć wniosek do ZUS, ale kluczowe jest wcześniejsze wskazanie uposażonych.

Pieniądze, które mogą przepaść

Każdego roku w kasie ZUS pozostają miliony złotych, które mogłyby trafić do spadkobierców zmarłych emerytów. Problem w tym, że większość rodzin nie wie o istnieniu wypłaty gwarantowanej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wysyła powiadomień ani nie informuje aktywnie o możliwości otrzymania tych środków.

Średnia kwota wypłaty gwarantowanej to około 29-30 tysięcy złotych, choć w niektórych przypadkach może być znacznie wyższa. To znaczące wsparcie finansowe w trudnej sytuacji życiowej, które może pomóc rodzinie w pokryciu kosztów pogrzebu czy innych niezbędnych wydatków.

Kto może otrzymać wypłatę gwarantowaną?

Wypłata gwarantowana to jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane przez ZUS osobie uposażonej, jeżeli śmierć emeryta nastąpiła w okresie 3 lat od momentu pobierania przez niego emerytury. To kluczowy warunek – jeśli minęły już trzy lata od rozpoczęcia pobierania świadczenia emerytalnego, prawo do wypłaty przepada.

Świadczenie przysługuje osobom, których bliska osoba:

• pobierała emeryturę według nowych zasad (urodzona po 1948 roku)
• posiadała subkonto w ZUS
• zmarła nie później niż 3 lata od otrzymania pierwszej emerytury
• miała zgromadzone środki na subkoncie emerytalnym

Subkonto w ZUS – klucz do wypłaty

Subkonto ZUS to oddzielna część konta ubezpieczonego prowadzonego w ZUS. Subkonto prowadzone jest dla osób, które są członkami otwartych funduszy emerytalnych (OFE), oraz dla wszystkich urodzonych od 1 stycznia 1969 r. bez względu na to, czy są lub nie są członkami OFE.

Posiadanie subkonta jest warunkiem koniecznym otrzymania wypłaty gwarantowanej. Na tym koncie gromadzone są składki emerytalne, które podlegają waloryzacji. To właśnie z tych środków naliczana jest wypłata gwarantowana.

Kto może być uposażonym?

Najważniejszą rzeczą, jaką może zrobić emeryt za życia, to wskazanie osoby uprawnionej do otrzymania wypłaty gwarantowanej. Do wypłaty gwarantowanej można uposażyć dowolne osoby. Nie ma konieczności, aby były to osoby spokrewnione z emerytem, będącym właścicielem subkonta.

Można wskazać:

• współmałżonka
• dzieci (w tym przysposabianie i dzieci współmałżonka)
• rodziców (także macochę i ojczyma)
• rodzeństwo
• wnuki
• osoby niespokrewnione

Jeśli jednak ubezpieczony nie wskazał żadnej osoby, to w takim wypadku uposażonym staje się współmałżonek, o ile w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej. Jeśli emeryt nie wskazał uposażonego i nie był w związku małżeńskim lub nie pozostawał we wspólności majątkowej, to w przypadku śmierci wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku.

Ile wynosi wypłata gwarantowana?

Wypłata gwarantowana to różnica między kwotą środków stanowiących podstawę obliczenia nowej emerytury, zapisanych na subkoncie w ZUS, a iloczynem liczby pełnych miesięcy jakie upłynęły od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy została wypłacona emerytura, do końca miesiąca w którym nastąpił zgon oraz trzydziestej siódmej części kwoty zapisanej na tym koncie.

W praktyce oznacza to, że im krócej emeryt pobierał świadczenie przed śmiercią, tym wyższa będzie wypłata gwarantowana. Jeśli emeryt zmarł już w pierwszym miesiącu pobierania emerytury, rodzina otrzyma niemal całą kwotę zgromadzoną na subkoncie.

Jak złożyć wniosek o wypłatę gwarantowaną?

Świadczenie przekazywane jest na wniosek osoby uprawnionej, należy w tym celu wypełnić formularz ZUS EWG-P. Wniosek można złożyć:

• osobiście w placówce ZUS
• pocztą
• elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS)

Do wniosku należy dołączyć:

• akt zgonu emeryta
• dokument potwierdzający tożsamość wnioskodawcy
• dokument potwierdzający prawo do wypłaty (oświadczenie o wskazaniu przez zmarłego, postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku)
• oświadczenie o stosunkach majątkowych między małżonkami

Ważne terminy

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 3 miesiące od dnia złożenia wniosku lub uzyskania informacji z OFE na przelanie środków z subkonta. To maksymalny czas, w jakim ZUS musi rozpatrzyć sprawę i wypłacić należne środki.

Kluczowe jest jednak to, by nie zwlekać ze złożeniem wniosku. Jeśli minęły już trzy lata – prawo do wypłaty gwarantowanej wygasa. Dlatego ważne jest, aby możliwie szybko sprawdzić sytuację i złożyć odpowiednie dokumenty w ZUS.

Procedura dla członków OFE

Jeżeli zmarły posiadacz subkonta był członkiem OFE (Otwartego Funduszu Emerytalnego), podział i wypłata środków następuje z urzędu na podstawie zawiadomienia z otwartego funduszu emerytalnego. W takim przypadku procedura jest prostsza, gdyż OFE automatycznie informuje ZUS o konieczności dokonania wypłaty.

Sprawy podatkowe

Dobra wiadomość dla spadkobierców: Wypłata z subkonta ZUS nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Oznacza to, że otrzymane pieniądze trafiają w całości do uprawnionej osoby, bez konieczności płacenia jakichkolwiek podatków.

Przykłady z życia wzięte

Przypadek 1: Jan Kowalski Jan rozpoczął pobieranie emerytury w styczniu 2023 roku i zmarł w czerwcu 2024 roku. Na jego subkoncie zgromadził 120 tysięcy złotych. Ponieważ pobierał emeryturę przez 17 miesięcy, jego żona otrzymała około 65 tysięcy złotych wypłaty gwarantowanej.

Przypadek 2: Maria Nowak Maria wskazała za życia swojego syna jako osobę uprawnioną. Zmarła po 8 miesiącach pobierania emerytury, mając na subkoncie 85 tysięcy złotych. Syn otrzymał około 67 tysięcy złotych.

Różnice między wypłatą gwarantowaną a zwykłym dziedziczeniem

Wypłata gwarantowana jest szybsza niż zwykłe postępowanie spadkowe - ZUS ma maksymalnie 3 miesiące na rozpatrzenie wniosku. Nie podlega podatkowi od spadków i darowizn. Emeryt może wskazać jako uposażonego nawet osobę niespokrewnioną. Nie odpowiada za długi zmarłego, jeśli wskazano uposażonego.

Co robić, gdy ZUS odmówi wypłaty?

Najczęstsze powody odmowy to brak dokumentów, upływ terminu, brak subkonta lub błędy formalne. W przypadku odmowy można złożyć odwołanie w terminie 30 dni, skierować sprawę do sądu administracyjnego lub skorzystać z pomocy rzecznika ubezpieczonych.

Rola Otwartych Funduszy Emerytalnych

Gdy członek OFE umiera, fundusz automatycznie informuje ZUS o konieczności wypłaty środków z subkonta. Procedura jest prostsza i szybsza. OFE dzieli również środki zgromadzone na rachunku zmarłego między te same osoby uprawnione do wypłaty z ZUS.

Planowanie emerytalne

Emeryt powinien regularnie sprawdzać stan subkonta, wskazywać osoby uprawnione do wypłaty, informować rodzinę o środkach oraz aktualizować listę uposażonych przy zmianach życiowych.

Praktyczne porady krok po kroku

1. Sprawdź subkonto za życia - Każdy emeryt powinien regularnie logować się na PUE ZUS i sprawdzać swoje subkonto. Warto również wydrukować informację o stanie konta i przekazać ją najbliższym, aby wiedzieli o istnieniu środków. Pamiętaj, że dostęp do PUE ZUS po śmierci ubezpieczonego jest niemożliwy bez odpowiednich dokumentów spadkowych.
2. Wskaż uposażonych - To najważniejsza czynność, jaką może wykonać emeryt. Formularz do wskazania osób uprawnionych można pobrać z ZUS lub wypełnić online. Warto wskazać nie tylko pierwszego beneficjenta, ale także zastępczego na wypadek, gdyby pierwsza osoba zmarła wcześniej.
3. Nie zwlekaj z wnioskiem - Po śmierci emeryta rodzina ma tylko 3 lata na złożenie wniosku. Liczy się czas od pierwszej wypłaty emerytury, nie od śmierci. Jeśli emeryt pobierał świadczenie od stycznia 2022 roku, to do stycznia 2025 roku można złożyć wniosek o wypłatę gwarantowaną.
4. Zbierz wszystkie dokumenty - Przygotuj oryginały i kopie wszystkich wymaganych dokumentów. ZUS może żądać dodatkowych zaświadczeń, więc lepiej mieć komplet dokumentacji od razu.
5. Skorzystaj z pomocy prawnej - Jeśli sprawa dotyczy większych kwot lub jest skomplikowana (np. konflikt między spadkobiercami), warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie ubezpieczeń społecznych.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać

• Błąd nr 1: Brak działania w terminie Wiele rodzin dowiaduje się o możliwości otrzymania wypłaty gwarantowanej po upływie trzyletniego terminu. Dlatego zaraz po śmierci emeryta warto sprawdzić, czy posiadał subkonto w ZUS.
• Błąd nr 2: Niepełne dokumenty ZUS często odmawia wypłaty z powodu brakujących dokumentów. Szczególnie często brakuje oświadczenia o stosunkach majątkowych między małżonkami lub dokumentów potwierdzających wskazanie uposażonego.
• Błąd nr 3: Pomylenie z dziedziczeniem zwykłym Wypłata gwarantowana to nie to samo co zwykłe dziedziczenie. Ma swoje specjalne zasady i nie wymaga zawsze przeprowadzania postępowania spadkowego.
• Błąd nr 4: Niewiedza o istnieniu subkonta Wiele osób nie wie, że zmarły miał subkonto w ZUS. Warto sprawdzić to u każdego emeryta urodzonego po 1948 roku.