W Polsce zdecydowana większość osób niepełnosprawnych pozostaje poza rynkiem pracy. Jak wskazuje NIK, liczba osób niepełnosprawnych w tzw. ekonomicznym wieku produkcyjnym (18‑59 lat dla kobiet i 18-64 lat dla mężczyzn) w 2017 roku wynosiła 1 680 tys., co stanowiło 7,1 proc. wszystkich osób w wieku produkcyjnym. Odsetek biernych zawodowo wśród osób niepełnosprawnych wynosił aż 71,1 proc. (1 194,5 tys.).
PRZECZYTAJ KONIECZNIE: Na co Polacy wydają 500 plus? Zobacz wyniki badania
Tak wysoki wynik wydaje się sprzeczny z ratyfikowaną w 2012 roku przez Polskę Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych, uznając w ten sposób prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadach równości z innymi osobami oraz zobowiązując się do zagwarantowania i popierania realizacji ich prawa do pracy między innymi poprzez popieranie zatrudnienia osób niepełnosprawnych w sektorze publicznym. Jak to wygląda zaś w rzeczywistości?
NIK skontrolowała 35 jednostek z terenu siedmiu województw, a w każdym z nich po dwie jednostki administracji samorządowej, jedną administracji rządowej i dwie państwowe osoby prawne.
- Kontrola pokazała, że większość pracodawców publicznych (77,2 proc.) nie podejmowała dodatkowych inicjatyw ukierunkowanych na zapewnienie osobom z niepełnosprawnościami, na zasadzie równości z innymi osobami, prawa do pracy oraz zdobywania doświadczenia zawodowego – zaznacza w swoim raporcie Najwyższa Izba Kontroli.
Od stycznia 2016 roku do końca czerwca 2018 roku w skontrolowanych jednostkach do pracy przyjęto zaledwie 45 osób niepełnosprawnych – 23 przyjęto do samorządów, 17 zatrudniły państwowe osoby prawne, a zaledwie 5 zatrudniono w administracji rządowej. Średni wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w publicznych instytucjach był niezwykle niski - na koniec czerwca 2018 roku wyniósł niewiele ponad 3 proc.
Jeszcze gorzej wypadają instytucje publiczne, jeśli chodzi o przestrzeganie praw niepełnosprawnych. Niemal u połowy skontrolowanych pracodawców nie przestrzegało praw pracowników z niepełnosprawnościami, określonych w przepisach art. 15, 17 i 19 ustawy o rehabilitacji. Nie przestrzegano też przepisów dotyczących pierwszeństwa w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.
Problemem pozostaje także architektura miejsc, w których pracują niepełnosprawni. Niemal 3/4 obiektów nie było wolne od barier, rozwiązań lub niedogodności ograniczających lub wręcz uniemożliwiających korzystanie z nich przez niepełnosprawnych.