Franczyza (z języka angielskiego "franchising") to po prostu forma umowy licencyjnej. Polega ona na tym, że większa firma udziela mniejszej zezwolenia na świadczenie usług albo sprzedaż towarów pod jej szyldem na konkretnym terenie. Umowa między franczyzodawcą a franczyzobiorcą ściśle określa metody prowadzenia takiej działalności gospodarczej. Obydwa przedsiębiorstwa są niezależne, ale przez cały okres działalności łączy je ścisła współpraca.
Popularna, bo pewna
Wbrew powszechnym opiniom nie tylko potentaci finansowi mogą otworzyć działalność na zasadach franchisingu. Blisko jedna trzecia (ok. 30 proc.) tego typu przedsiębiorstw na rozkręcenie biznesu potrzebuje kwoty do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Jedynie wielkie hipermarkety czy stacje benzynowe wymagają nakładów finansowych sięgających kilku milionów złotych. Większość firm franchisingowych to małe i średnie przedsiębiorstwa, w których łącznie zatrudnionych jest już ok. 250 tys. osób. Najwięcej tego typu firm działa w branży handlowej i usługowej. Najpopularniejsze są punkty gastronomiczne, sklepy spożywcze i przemysłowe, a także punkty oferujące przeróżne usługi (np. fryzjerstwo).
Know-how w pakiecie franczyzowym
Zakładanie firmy na zasadach franczyzy ma istotną zaletę - korzystasz z już wielokrotnie sprawdzonego sposobu na biznes. Ty płacisz, a w zamian dostajesz "przepis" na prowadzenie działalności oraz możliwość działania pod skrzydłami uznanej marki. Jak to wygląda w praktyce? Franczyzobiorca prowadzi firmę według wizji i koncepcji franczyzodawcy. A więc daje środki finansowe, a w zamian może korzystać z nazwy handlowej, logo oraz metod prowadzenia działalności, tzw. know-how, czyli np. wiedzy technicznej, a także pomocy technicznej czy handlowej, które otrzymuje od franczyzodawcy. Za skorzystanie z licencji franczyzobiorca musi uiścić tzw. opłatę wstępną. A więc jeśli zakładasz popularny punkt gastronomiczny, to nie może on się niczym różnić od barów, działających pod tą samą marką. Masz jednak pewność, że twoja oferta nie jest anonimowa i jest rozpoznawalna przez potencjalnych klientów.
Pomoc od franczyzodawcy
Franczyzobiorca otrzymuje od dawcy licencji nie tylko logo, ale także pomoc. Jaką? Franczyzodawca organizuje szkolenia dla załogi, wspiera (a czasami w pełni opłaca) kampanie promocyjne oraz inne akcje, które mogą zwiększyć sprzedaż. W zmian za to franczyzobiorca jest zobowiązany do przekazywania części swojego obrotu. Dzieje się tak przez cały okres trwania umowy. Pieniądze wpłacane są na rzecz franczyzodawcy raz do roku albo raz w miesiącu. Zależy to m.in. od rodzaju zawartego kontraktu czy franczyzy. Później wykorzystuje je cała sieć.
Badanie rynku
Zanim zdecydujesz się na otwarcie tego typu firmy, musisz ustalić, jakie środki finansowe możesz zainwestować. Następnie zastanów się, czy chcesz sprzedawać konkretny produkt i jaki czy może wolisz świadczyć usługi, np. gastronomiczne. Koniecznie zorientuj się, czy na terytorium, gdzie otworzysz firmę, będzie popyt na produkty i usługi, które masz zamiar zaoferować. A więc czy w pobliżu nie ma konkurencji i czy twoja oferta jest w ogóle potrzebna. Teraz możesz wybrać franczyzodawcę. Jeśli chcesz się wcześniej upewnić, czy sprzedawca licencji jest solidny i godny zaufania, sprawdź go w Krajowym Stowarzyszeniu Franchisingu. Podpytaj też innych franczyzobiorców, jak im się układa współpraca.
Na początek licencja
Oczywiście przed podpisaniem kontraktu dokładnie go przeczytaj i zapoznaj się z pakietem franczyzowym, czyli licencją. Licencja to inaczej zezwolenie na świadczenie usług i sprzedaż dóbr na danym terytorium. Podstawą pakietu franczyzowego jest tzw. podręcznik operacyjny. W nim znajduje się dokładny opis działania systemu franczyzowego, a więc zależności i zasady współpracy pomiędzy franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Jest tu także opis wyposażenia potrzebnego do prowadzenia działalności oraz formalności, dotyczące organizacji przedsiębiorstwa. Natomiast szczegółowe zasady wyliczania opłat franczyzowych znajdują się we wzorach specjalnych formularzy. Zwykle należy najpierw uiścić opłatę wstępną, a w trakcie prowadzenia działalności opłaty bieżące oraz rzadziej dokonać wpłaty na rzecz franczyzodawcy, np. na marketing firmy.
Co w licencji
=Marka, czyli znak towarowy (logo), która podlega ochronie prawnej.
=Wiedza techniczna (know-how), która ma charakter poufny.
=Spis zasad (podręcznik operacyjny), według których franczyzobiorca będzie prowadził działalność.
=Zasady opłat franczyzowych
Niezbędne szkolenia
Przed uzyskaniem pakietu franczyzowego potencjalny franczyzobiorca przechodzi specjalistyczne szkolenia. Ten instruktaż ma go dokładnie zapoznać z praktykami i normami obowiązującymi w firmie. Poznaje więc franczyzodawcę od podszewki. Podczas szkoleń ma opanować między innymi techniki marketingowe, metody rekrutacji pracowników, a także otrzymuje wskazówki, jak postępować z konkurencją. Dodatkowo zdobywa praktyczne umiejętności, np. poznaje szczegółowo usługi oraz produkty, które świadczy franczyzodawca, uczy się obsługiwać specjalistyczny sprzęt i zarządzać zapasami oraz prowadzić księgowość i sprawozdawczość.
Po takim szkoleniu, a przed podpisaniem umowy franczyzobiorca musi wiedzieć wszystko o marce, produktach i usługach, które ma zamiar oferować.
Warto wiedzieć, że podobne szkolenia będą organizowane przez cały okres trwania umowy. Dzięki temu franczyzobiorca będzie mógł korzystać z wiedzy technologicznej.
Co warto wiedzieć
W trakcie prowadzenia franczyzy franczyzodawca daje znak towarowy oraz markę i dzieli się wiedzą, jak prowadzić działalność, ale nie pomaga finansowo. Zarobkiem franczyzobiorcy jest osiągnięty zysk. Jednak to franczyzobiorca określa ceny towarów i usług w swoim punkcie, więc przychód może zależeć także od nałożonej przez niego marży. Również on finansuje większą część inwestycji w nowo powstałym punkcie oraz opłaca zakup towaru. Pamiętaj, że to franczyzobiorca, a nie franczyzodawca jest właścicielem mienia, ale ma niewielki wpływ na ofertę znajdującą się w jego punkcie. O tym najczęściej decyduje franczyzodawca. Franczyzobiorca płaci jednorazowo za licencję franczyzową oraz później co miesiąc za możliwość korzystania z wiedzy technologicznej. Należność może mieć formę comiesięcznych opłat, odliczanych z zysku albo być wliczona w marże produktów, kupowanych od franczyzodawcy. Czasem też franczyzodawca może zażądać dodatkowej opłaty, która będzie przeznaczona na fundusz marketingowy. Zwykle koszt prowadzenia firmy jednoosobowej wynosi kilka tysięcy złotych, a większego punktu sprzedaży nawet kilkadziesiąt tysięcy zł. Zasada jest jedna - im bardziej znana marka, a więc zyskowniejszy i pewniejszy system, tym wyż-sza jest opłata za jego prowadzenie.
Na co uważać
Mimo, że to franczyzodawca przetestował już wielokrotnie biznesplan i sprawdził jego opłacalność, to nadal istnieje pewne ryzyko niepowodzenia. Najczęstszą przyczyną porażki jest niedokładne i nieodpowiednie wykonanie testów pilotażowych, które mają na celu przebadanie rynku. Znaczny wzrost zainteresowania franczyzą w ostatnich latach sprawił, że na rynku pojawiło się bardzo dużo nowych systemów franczyzowych. Dlatego przed podpisaniem umowy franczyzowej tak ważne jest upewnienie się, że badania zostały wykonane poprawnie. Dokładnie przeprowadzone testy pilotażowe powinny udowodnić, że system franczyzowy utrzyma się na rynku i będzie przynosić zyski. Im dłużej trwają badania, tym lepiej. Eksperci radzą, żeby trwały nawet 2 lata, dopiero wtedy umożliwią sprawdzenie systemu w różnych warunkach rynkowych.
Powodem niepowodzenia może być także błędne zarządzanie siecią przez franczyzodawcę. I tak na przykład wymyślone przez niego innowacje czy nowe produkty mogą okazać się niewypałem i z czasem zepsuć wizerunek marki, przez co straci zaufanie klientów i zacznie przynosić mniej zysków.
Podcasty
Playlisty tematyczne
