Podatek od spadków i darowizn. Nowe kwoty i nowe zasady rozliczania

Spis treści

1. Jak wzrosły kwoty wolne od podatku?
2. Spadki i darowizny – grupy podatkowe
3. Darowizny wielokrotne - zasady naliczania podatku
4. Obowiązujące skale podatkowe
5. Spadki i darowizny – grupa zerowa (pełne zwolnienie z podatku)
6. Ważne informacje dodatkowe

Podwyżka kwot wolnych w podatku od spadków i darowizn jest oczywiście korzystna dla spadkobierców. Obowiązuje bowiem teraz zasada, że jeśli wartość darowizny lub spadku zmieści się w kwocie wolnej, nabywca nie zapłaci podatku, ale i nie będzie musiał zgłaszać nabycia do urzędu skarbowego.

Jak wzrosły kwoty wolne od podatku?

Największy wzrost kwoty wolnej od opodatkowania dotyczy rzeczy i praw nabytych od bliższej i dalszej rodziny. Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną od podatku:

• 36 120 zł dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej (dotychczas 10 434 zł)
• 27 090 zł dla nabywców zaliczonych do drugiej grupy (dotychczas 7 878 zł)
• 5 733 zł dla nabywców zaliczonych do trzeciej grupy (dotychczas 5 308 zł)

Spadki i darowizny – grupy podatkowe

Przynależność do poszczególnych grup zależy od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa (powinowactwo łączy jednego z małżonków z krewnymi drugiego małżonka).

• do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
• do grupy II należą zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry), rodzeństwo rodziców (wujek, ciocia), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. żona wnuka),
• do grupy III należą inni spadkobiercy lub obdarowani.

Uwaga! Rodziny zastępcze są traktowane tak jak naturalne, ale z ulgi skierowanej do małżeństw nie skorzystają osoby tej samej płci lub żyjące w konkubinacie.

Przykład:

Podatnik otrzymał darowiznę 27 tys. zł od wujka. Jako nabywcy zaliczonemu do II grupy podatkowej przysługuje mu kwota wolna od podatku w wysokości 27 090 zł. Ponieważ ta kwota jest wyższa od darowizny, podatnik nie zapłaci podatku ani nie musi zgłaszać darowizny do urzędu skarbowego.

Ważne! Opodatkowaniu podlega nabycie od jednego zbywcy. Stąd nie są opodatkowane np. sumy ofiarowane młodej parze przez gości weselnych ani pieniądze ze zbiórek (np. internetowych na leczenie).

Darowizny wielokrotne - zasady naliczania podatku

W przypadku darowizn wielokrotnych od jednego darczyńcy dla jednego obdarowanego, aby ustalić czy limit darowizn wolnych od podatku od konkretnego darczyńcy został przekroczony, zlicza się wartość darowizn otrzymanych od niego w danym roku oraz w okresie pięciu lat poprzedzających ten rok. Obdarowany w 2023 r., musi zliczyć wartość rzeczy i praw majątkowych otrzymanych od tego samego darczyńcy w 2023 r. oraz w latach 2018-2022 (to właśnie okres pięciu lat poprzedzających 2023 r.) Obdarowany w 2024 r. musi ponownie zliczyć wartość rzeczy i praw majątkowych otrzymanych od tego samego darczyńcy w 2024 r. oraz w latach 2019-2023 (w okresie pięciu lat poprzedzających 2024 r.). Jeżeli okaże się, że suma darowizn przewyższy kwotę wolną od podatku (obowiązującą w dniu ostatniej darowizny), to ta najświeższa darowizna będzie podlegała zgłoszeniu do urzędu skarbowego i opodatkowaniu według zasad obowiązujących w dniu, kiedy została dokonana.

Przykład:

Podatnik otrzymał w sierpniu 2023 r. darowiznę o wartości 20 000 zł od wujka (wujek należy do drugiej grupy podatkowej), w 2022 r. wujek przekazał darowiznę pieniężną o wartości 3500 zł, a w 2021 r. też 3500 zł. Podatnik musi zsumować darowizny otrzymane w 2023 r. i w latach 2018-2022. Ich suma wyniesie 27 000 zł, nie przekroczy więc limitu 27 090 zł. Podatnik, korzystając ze zwolnienia, nie musi zgłaszać nabycia do urzędu skarbowego.

Uwaga! Podatnicy powinni pamiętać o dokumentowaniu wartości darowizn otrzymanych w poszczególnych latach.

30 czerwca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie ministra finansów w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skali podatkowych, według których oblicza się ten podatek. Od 30 czerwca obowiązują wyższe progi skali podatkowej, a sam podatek, jak dotąd, oblicza się od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku.

Obowiązujące skale podatkowe

Obecnie od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej obowiązuje podatek:

• od nadwyżki do kwoty 11 833 zł podatek wynosi 3 procent
• jeśli nadwyżka ponad kwotę wolną od podatku to 11 833 zł - 23 665 zł podatek wynosi 355 zł i 5 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł
• jeśli nadwyżka jest wyższa niż 23 665 zł podatek wynosi 946 zł 60 gr i 7 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł

Od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej:

• od nadwyżki do kwoty 11 833 zł podatek wynosi 7 procent
• jeśli nadwyżka ponad kwotę wolną od podatku to 11 833 zł - 23 665 zł podatek wynosi 828 zł 40 gr i 9 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł
• jeśli nadwyżka jest wyższa niż 23 665 zł podatek wynosi 1893 zł 30 gr i 12 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł

Od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej:

• od nadwyżki do kwoty 11 833 zł podatek wynosi 12 proc.
• jeśli nadwyżka ponad kwotę wolną od podatku to 11 833 zł - 23 665 zł podatek wynosi 1420 zł i 16 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł
• jeśli nadwyżka jest wyższa niż 23 665 zł podatek to 3313 zł 20 gr i 20 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł

Przykład:

W połowie lipca 2023 r. podatnik otrzymał darowiznę od ciotki o wartości 40 000 zł. Nabywca zaliczany jest do II grupy podatkowej, zatem wysokość podatku trzeba obliczyć następująco:

828,40 zł plus 9 proc. od kwoty 40 000 zł minus 11 833 zł, równa się 3 363 zł 43 gr

Spadki i darowizny – grupa zerowa (pełne zwolnienie z podatku)

Do tzw. zerowej grupy podatkowej należą małżonkowie, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. Są to osoby należące do I grupy, z wyjątkiem teścia, teściowej, zięcia i synowej.

Osoby zaliczone do zerowej grupy podatkowej mogą skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku niezależnie od kwoty darowizny. Ta zasada nie uległa zmianie. Wystarczy, że w ciągu sześciu miesięcy zgłoszą nabycie darowizny do urzędu skarbowego.

Uwaga! otrzymanie darowizny pieniężnej trzeba udokumentować dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Przykład:

Podatnik w sierpniu dostał od ojca 100 000 zł. Kwota darowizny przekracza więc limit 36 120 zł przewidziany dla I grupy podatkowej. Obdarowany nie zapłaci podatku, jeśli w terminie sześciu miesięcy zgłosi otrzymanie darowizny do urzędu skarbowego.

Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2, pieniądze powinny być przekazane przelewem na rachunek lub w formie przekazu pocztowego – nie gotówką!

Warto pamiętać o obowiązku zgłoszenia, bo jeśli przekroczymy termin na powiadomienie urzędu skarbowego o nabyciu darowizny, to podatek będziemy musieli zapłacić, z tym, że dopiero od nadwyżki ponad kwotę wolną.

Obdarowany podatnik nie musiałby zgłaszać darowizny do urzędu skarbowego, gdyby darowizna nie przekroczyła kwoty wolnej od podatku obowiązującej w przypadku I grupy podatkowej, a więc 36 120 zł.

Uwaga! Nie zmieniła się kwestia zwolnienia dla pieniędzy lub rzeczy otrzymanych w darowiźnie od osoby z I grupy podatkowej w ciągu 5 lat, jeżeli obdarowany przeznaczy je w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na mieszkanie, dom lub spłatę kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami. Limit darowizny od jednej osoby wynosi 10 434 zł, a od wielu osób łącznie 20 868 zł (te limity nie uległy zmianie od lipca).

Ważne informacje dodatkowe

Prawo spadkowe a dziedziczenie – możliwości spadkobiercy, czyli kiedy wejdzie on w posiadanie spadku, co wiąże się z obowiązkiem podatkowym lub jego brakiem:

Prawo spadkowe zapewnia spadkobiercy różne możliwości postąpienia ze spadkiem. Spadek może on przyjąć lub odrzucić. Może to zgodnie z prawem zrobić tylko wtedy, jeśli ma zdolność do dziedziczenia, a więc jest osobą:

• żyjącą w momencie otwarcia spadku,
• która została z mocy ustawy lub testamentu jest powołana do dziedziczenia,
• mającą pełną zdolność do czynności prawnych.

Listen on Spreaker.