Testament notarialny – czym jest i dlaczego warto go sporządzić? Jak przechowywać testament?

Spis treści

1. Co może zawierać testament?
2. Co to jest zachowek?
3. Testament notarialny
4. Rejestracja w NORT

Spisując testament, spadkodawca ma prawo rozdzielić swój majątek zgodnie z własną wolą. W testamencie może powołać do dziedziczenia wybrane osoby, a inne spadku pozbawić. Majątek w ramach testamentu może uzyskać również ktoś zupełnie nieznany rodzinie spadkodawcy.

Oprócz testamentu odręcznego (napisanego przez spadkodawcę samodzielnie) można także sporządzić testament u notariusza bądź przekazać swoją wolę ustnie (w obecności trzech świadków, gdy istnieje obawa rychłej śmierci). 

Co może zawierać testament?

W testamencie wystarczy wskazać spadkobierców majątku. Wówczas spadek jest dzielony na równe części pomiędzy wskazane osoby według zasad dziedziczenia ustawowego określonych w kodeksie cywilnym. Spadkobiercą może być dowolny podmiot prawny, czyli zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna (np. fundacja).

Testator ma także prawo:

• Wydziedziczyć osoby z najbliższej rodziny, które uporczywie postępowały wobec niego w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub dopuściły się względem niego albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, albo rażącej obrazy czci, lub uporczywie nie dopełniały względem niego obowiązków rodzinnych.
• Zapisać konkretne przedmioty wchodzące w skład majątku spadkowego, które będą wydane wskazanym osobom przez spadkobierców. Te wskazane osoby to tzw. zapisobiorcy. Nie mają one praw do spadku tak jak spadkobiercy, otrzymują jedynie konkretne przedmioty z majątku spadkodawcy.
• Polecić wykonanie czegoś przez spadkobiercę lub zapisobiorcę (np. zobowiązanie do organizacji i opłacenia pogrzebu testatora) albo polecić zaprzestanie jakiegoś działania (np. polecenie zaprzestania nadużywania narkotyków itd.).
• Wskazać osoby, które mogą dziedziczyć w razie, gdyby spadkobiercy powołani do dziedziczenia majątku spadkodawcy nie chcieli lub nie mogli dziedziczyć (gdyby np. odrzucili spadek lub gdyby nie żyli).
• Odwołać wcześniejszy testament.
• Zadeklarować, że w trakcie sporządzania testamentu pozostawało się w pełni władz umysłowych.

Co to jest zachowek?

Najbliższa rodzina spadkodawcy, jeśli zostanie pominięta w testamencie, ma prawo do zachowku. Zachowek to część udziału, jaki osoby najbliższe spadkodawcy otrzymałyby z mocy prawa z jego majątku, gdyby nie sporządził on testamentu. Wydawany jest przez osoby, które odziedziczyły spadek na mocy testamentu, na wniosek osób uprawnionych do zachowku, czyli: *dzieci, wnuków lub prawnuków spadkodawcy,

• małżonka spadkodawcy,
• rodziców spadkodawcy.

Wysokość zachowku wynosi połowę udziału, jaki przypadłby tym osobom z ustawy, gdyby nie było testamentu, albo 2/3 udziału, jeśli są trwale niezdolne do pracy lub jeśli są małoletnie.

Uwaga: Każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania spadkowego, np. osoba, która – gdyby testament był nieważny – dziedziczyłaby część spadku z mocy prawa, może podważyć testament. Można to jednak zrobić jedynie przed sądem.

Testament notarialny

Najtrudniej go podważyć, bo testament w formie aktu notarialnego jest dokumentem urzędowym. Osoba kwestionująca jego prawdziwość musi przedstawić odpowiednie dowody. Co istotne, oryginał testamentu zostaje u notariusza, który wydaje jego wypisy mające moc prawną oryginału. Notariusz ma obowiązek jego przechowywania przez 10 lat. Po tym terminie przekazuje go do archiwum właściwego sądu rejonowego. Warto pamiętać, że testament musi zostać spisany w formie notarialnej, np. gdy zawiera rozporządzenie dotyczące nieruchomości. 

Koszty brutto (z podatkiem VAT) sporządzenia testamentu u notariusza różnią się w zależności od treści testamentu:

• 61,50 zł plus koszty wypisów – testament zawierający tylko powołanie do spadku kogoś bliskiego,
• 184,50 zł – testament, w którym umieszczamy zapis zobowiązujący spadkobierców do przekazania części spadku osobie wskazanej w testamencie,
• 184,50 zł – testament, w którym umieszczamy polecenie (np. zobowiązanie spadkobiercy do pochowania spadkodawcy na konkretnym cmentarzu czy zobowiązanie spadkobiercy do opieki nad pozostawionymi zwierzętami),
• 184,50 zł – testament, w którym umieszczamy zapis o pozbawieniu kogoś prawa do zachowku (wydziedziczamy go),
• 246 zł – testament z zapisem windykacyjnym (przekazujący spadkobiercy konkretne nieruchomości lub przedmioty).

Rejestracja w NORT

Testament notarialny, a nawet testament pisemny można bezpłatnie zarejestrować w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT). Co to daje? Po śmierci spadkodawcy każdy, kto dysponuje jego aktem zgonu, będzie mógł dowiedzieć się w dowolnej kancelarii notarialnej, czy zmarły nie zostawił testamentu zarejestrowanego w NORT.

Uwaga! Jeśli zarejestrowany testament nie był testamentem notarialnym, aby go otrzymać, trzeba podpisać w kancelarii NORT protokół przyjęcia testamentu na przechowanie (cena protokołu to 246 zł brutto plus koszty wypisów).