Wszystko o urlopie

To, ile dni takiego wpoczynku ci przysługuje, zależy nie tylko od rodzaju umowy, na jakiej jesteś zatrudniony, ale także od tego, ile lat pracujesz.

Sprawdź, ile masz dni urlopu

To, ile w danym roku masz urlopu, zależy od twojego stażu pracy.

Masz prawo do:
- 20 dni - jeśli pracujesz krócej niż 10 lat;
- 26 dni - po 10 latach pracy.

Do lat pracy wlicza się również lata nauki:
- w zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej - liczą się 3 lata;
- w liceum ogólnokształcącym - 4 lata;
- w średniej szkole zawodowej - maksymalnie 5 lat;
- w szkole policealnej - 6 lat;
- w szkole wyższej - 8 lat.

Okresów tych nie sumuje się, lecz wybiera właściwy (jeśli np. skończyłeś studia - 8 lat).

Uwaga!
Do dni urlopu nie wliczasz sobót i niedziel oraz świąt, lecz tylko dni robocze.

Gdy pracujesz na niepełnym etacie

Jeśli pracujesz na część etatu, pracodawca ustala ci urlop proporcjonalnie do twego czasu pracy (musi przy tym zaokrąglać niepełny dzień urlopu w górę, do pełnego dnia) - np. jeśli masz pół etatu i 10-letni staż pracy, przysługuje ci prawo do 13 dni urlopu wypoczynkowego, a ze stażem poniżej 10 lat - do 10 dni wypoczynku.

Więcej niż 26 dni

Niektórzy pracownicy mają prawo do dodatkowych urlopów albo do urlopów w zwiększonym wymiarze, np. niepełnosprawni, inwalidzi wojenni, kombatanci, ofiary represji, sędziowie, nauczyciele, policjanci i strażacy.

Zatrudnienie na dwóch etatach

Gdy pracujesz na dwóch etatach, masz prawo do oddzielnych urlopów u obu pracodawców - każdy z nich, uwzględniając twój staż pracy i wymiar zatrudnienia, powinien ustalić, ile dni wypoczynku ci się należy.

Pracownik tymczasowy ma prawo do urlopu

Jeśli jesteś pracownikiem tymczasowym, przysługuje ci urlop wypoczynkowy w wymiarze 2 dni za każdy miesiąc pracy w firmie (bez względu na to, czy pracujesz na cały etat, czy tylko na część), do której agencja cię skierowała. Masz do niego prawo, jeśli pracujesz co najmniej przez miesiąc (u jednego lub kilku pracodawców) na podstawie umowy o pracę zawartej z agencją pracy tymczasowej. Jeżeli to będzie krótszy okres (np. tylko przez 15 dni), niestety, nie możesz dostać za ten czas urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnie niższym. Jeżeli natomiast będziesz pracował przez 6 miesięcy lub dłużej, możesz skorzystać z urlopu na żądanie. Gdy nie wykorzystasz urlopu wypoczynkowego w okresie wykonywania pracy tymczasowej, agencja wypłaca ci ekwiwalent pieniężny w zamian za ten urlop lub jego niewykorzystaną część.

Ile dni urlopu dla pracownika sezonowego

Jeśli pracujesz sezonowo, przysługuje ci urlop tak jak pozostałym pracownikom. Przy ustalaniu dni urlopu uwzględnia się staż pracy, okres nauki i inne okresy zaliczane do wymiaru urlopu wypoczynkowego zwykłym pracownikom, np. okres prowadzenia gospodarstwa rolnego czy pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Ile wolnego dla pracownika młodocianego

Pracownik młodociany ma prawo do urlopu wypoczynkowego po 6 miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy. W pierwszym roku pracy przysługuje mu 12 dni roboczych, a po upływie roku pracy - 26 dni roboczych urlopu.

Młodociany, który uczęszcza do szkoły, powinien uzyskać urlop w okresie ferii szkolnych. Jeżeli nie ma on jeszcze prawa do urlopu wypoczynkowego (bo na przykład nie upłynęło 6 miesięcy od rozpoczęcia przez niego pierwszej pracy), wówczas pracodawca może mu udzielić urlopu w czasie ferii zaliczkowo (na poczet urlopu, do którego będzie miał prawo w przyszłości). Jeśli młodociany uczy się w szkole dla pracujących, pracodawca ma obowiązek udzielić w czasie ferii urlopu bezpłatnego - do 2 miesięcy (razem z urlopem wypoczynkowym). Okres takiego urlopu bezpłatnego jest wliczany do stażu pracy.

Urlop na żądanie

Możesz wziąć wolne bez planowania i umawiania się z szefem. Co roku możesz skorzystać nawet z czterech dni tzw. urlopu na żądanie. Wystarczy, że najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia powiadomisz o tym pracodawcę. Urlop możesz zgłosić w dowolnym terminie, ustnie, telefonicznie, e-mailem, a nawet SMS-em (ważne jest, aby pracodawca został o tym skutecznie powiadomiony). Nie musisz uzasadniać swojego żądania jakimikolwiek przyczynami, a przepisy nie uprawniają szefa do oceny zasadności twego żądania ani odmowy udzielenia urlopu z uwagi na potrzeby pracodawcy. Urlop na żądanie możesz wykorzystać cztery razy po jednym dniu, jednorazowo lub np. w dwóch częściach. Nie są to dodatkowe dni urlopu wypoczynkowego, ale wliczają się do przysługującego ci w danym roku wymiaru. Limit czterech niewykorzystanych dni urlopu na żądanie nie przechodzi na kolejny rok kalendarzowy, ale w nowym roku masz prawo do nowych czterech dni urlopu na żądanie.

W okresie wypowiedzenia

Pracodawca może wysłać cię na urlop w okresie wypowiedzenia umowy o pracę i nie możesz mu odmówić. Musi jednak udzielić go proporcjonalnie do okresu przepracowanego w firmie.

W pierwszej pracy

Jeśli rozpocząłeś pierwszą w życiu pracę, możesz wziąć wolne już po miesiącu - w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego ci po przepracowaniu roku, czyli 1,66 dnia (1/12 x 20 dni). Pracodawca udziela ci wtedy urlopu w wymiarze godzinowym (13 godzin i 17 minut). Natomiast od początku następnego roku możesz od razu iść na 20-dniowy urlop, jeśli tylko zgodzi się na to pracodawca.

Gdy zmieniasz pracę

Przy zmianie pracy urlop dzielony jest proporcjonalnie do czasu przepracowanego u danego pracodawcy.

Jeśli np. pracę zmieniasz w czerwcu, urlop dostaniesz za 5 miesięcy w wymiarze 5/12 całości. Pozostały (7/12) wykorzystasz w nowej firmie Ale gdy cały urlop wykorzystasz w starej pracy, w nowej nie dostaniesz już nic. Kolejny urlop należy ci się dopiero z początkiem nowego roku. Podobnie przy zatrudnieniu na umowę na czas określony. Dostaniesz urlop liczony proporcjonalnie do okresu, na jaki umowa została zawarta.

Gdy dopadnie cię choroba

Jeśli podczas urlopu zachorujesz, możesz go przedłużyć (o każdy dzień zwolnienia lekarskiego) lub odebrać w innym terminie.

Gdy szef wezwie cię do pracy

Szef może cię odwołać z wypoczynku, gdy ma specjalne uzasadnienie - np. gdy podczas twojej nieobecności w firmie zdarzyło się coś, co powoduje, że twoja obecność w pracy stała się konieczna, a jednocześnie okoliczności tych nie można było przewidzieć w chwili rozpoczynania przez ciebie urlopu. Ale wtedy firma pokrywa ewentualne koszty, jakie poniosłeś z powodu przerwania urlopu, np. musi zwrócić opłaty za niewykorzystany, a opłacony pobyt wraz z kosztami przejazdu.

Masz obowiązek niezwłocznie przerwać urlop i zgłosić się do pracy. Jeśli tego nie zrobisz, musisz się liczyć z z konsekwencjami, np. może nastąpić rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym lub ukaranie jedną z kar przewidzianych w kodeksie pracy.

Gdy nie weźmiesz urlopu

Prawo do niewykorzystanego urlopu oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przedawnia się po 3 latach. Zaległy urlop powinieneś wziąć najpóźniej do końca pierwszego kwartału w następnym roku. Jeśli tego nie zrobisz, szef może cię wysłać na urlop nawet bez twojej zgody.

Kiedy pieniądze zamiast urlopu

Zasadą jest, że urlop wypoczynkowy trzeba odebrać w naturze. Firma musi ci wypłacić ekwiwalent pieniężny za urlop tylko wtedy, gdy odchodzisz z pracy, a urlopu wypoczynkowego nie wykorzystałeś.