Zakładając własny biznes, decydujemy o modelu i sposobie prowadzenia przedsiębiorstwa. W dzisiejszych czasach w Polsce dominuje pogląd, iż najważniejsza jest maksymalizacja zysku za wszelką cenę. Tymczasem przedsiębiorcy na całym świecie coraz częściej zwracają się ku rozwiązaniom wspólnotowym, spółdzielczym, które dążą do zapewnienia nie tylko korzyści, ale także promują odpowiedzialność i etykę. Jak pokazał kryzys ostatnich lat, ten model - instytucji zaufanej - skuteczniej opiera się wszelkim zawirowaniom rynku.
Świat dostrzega rozwiązania wspólnotowe
Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2012 Rokiem Spółdzielczości. Spółdzielnie jako przedsiębiorstwa, a jednocześnie elementy sektora gospodarki społecznej chętnie angażują się w inicjatywy prospołeczne. Wynika to w dużym stopniu z profilu ich działalności i obowiązku dbania o swoich członków. Wiele spółdzielni zaliczanych jest do grona organizacji pożytku publicznego (spółdzielnie socjalne, inwalidów, niewidomych).
Na całym świecie rozwiązania wspólnotowe przeżywają okres dynamicznego rozwoju. Z ruchem spółdzielczym w skali globu związanych jest 800 mln osób, a 300 największych spółdzielni świata wytwarza produkt, którego wartość odpowiada PKB Kanady - dziesiątej gospodarki świata. W krajach Unii Europejskiej funkcjonuje 235 tys. podmiotów spółdzielczych, które zatrudniają około 4,5 mln pracowników, a wyniki ich działalności mają wpływ na życie 140 mln członków i na życie obywateli Europy. W Polsce liczba osób, dla których spółdzielnia jest głównym miejscem pracy, przekracza 300 tys. w ok. 9 tys. spółdzielni, zrzeszających ok. 8 mln członków.
Spółdzielczość finansowa rozwija się dynamicznie
Obok zrzeszeń rolniczych, socjalnych, mieszkaniowych i zawodowych działają banki spółdzielcze i kasy kredytowe - instytucje finansowe, które skutecznie oparły się kryzysowi. Wśród nich istotną rolę odgrywa Światowa Rada Unii Kredytowych (WOCCU), która zrzesza 53 000 spółdzielczych instytucji finansowych ze 100 krajów świata. Łącznie należy do nich 188 milionów osób. Pierwszym wiceprzewodniczącym tej instytucji jest Polak, prezes Krajowej SKOK Grzegorz Bierecki.
Co roku reprezentujący spółdzielczość finansową przedstawiciele Światowej Rady spotykają się na Międzynarodowej Konferencji WOCCU. Gościem honorowym spotkania w Glasgow w 2011 roku był Gordon Brown, były premier Wielkiej Brytanii. Nawiązując do misji spółdzielczych instytucji finansowych, która zakłada współpracę i wzajemną pomoc, w swoim wystąpieniu były premier Wielkiej Brytanii podkreślił, że unie kredytowe pokazały światu ludzką twarz finansów. - Przyglądajcie się zatem uważnie prawu, które może ograniczyć inicjatywy unii i róbcie wszystko, co w waszej mocy, aby zmienić je tak, żeby unie kredytowe mogły działać w pełni efektywnie - mówił Brown. W dniach 15-18 lipca 2012 roku Konferencja WOCCU odbędzie się w Gdańsku, a jej gospodarzem będą właśnie polskie SKOK-i.
Spółdzielcze instytucje finansowe rozwijają się nieustannie. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe liczą już niemal 2,5 miliona członków. Dzięki sieci prawie 2000 oddziałów w całym kraju oraz nowoczesnym usługom teleinformatycznym oferują wygodny dostęp do usług finansowych. Jednocześnie, wciąż pełnią swoją spółdzielczą misję, obsługując między innymi osoby niezamożne, starsze, a także młodzież - grupy ludzi, którzy dla instytucji komercyjnych są często mało atrakcyjnymi klientami. Nie bez znaczenia jest fakt, że kasy kredytowe są w 100 proc. w polskich rękach.
Zaufanie i struktura demokratyczna receptą na sukces
Rozwiązania spółdzielcze to alternatywny sposób stworzenia i prowadzenia własnego biznesu. Nowym zjawiskiem w Polsce są spółdzielnie socjalne. Ich działalność reguluje ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Mogą je zakładać osoby niepełnosprawne, bezrobotni, uzależnieni, bezdomni realizujący program wychodzenia z bezdomności. Spółdzielnie socjalne łączą cechy przedsiębiorstwa i organizacji pozarządowej. Osoby chcące założyć taką spółdzielnię mogą liczyć na środki z Funduszu Pracy, a także wsparcie ze strony Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Działa ich coraz więcej, świadczą usługi księgowe, zajmują się pielęgnacją zieleni, organizują catering, projektują strony internetowe. Pod patronatem Krajowej Rady Spółdzielczej w 2007 r. przedstawiciele 19 takich spółdzielni powołali Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych. Czas pokaże, na ile ta pożyteczna inicjatywa przyjmie się w polskich warunkach.
Charakter spółdzielni sprawia, że są one nadzieją na znaczną poprawę standardów nie tylko w biznesie, ale też w mediach. Udowadniają to takie inicjatywy, jak Media Wnet - spółdzielnia, która tworzy niezależne internetowe Radio Wnet. Jej twórcy właśnie w rozwiązaniach spółdzielczych dostrzegają szansę na stworzenie wolnych i niezależnych mediów. Jak podkreśla założyciel Media Wnet, Krzysztof Skowroński. Twórcy spółdzielni wierzą, że media prawdziwie publiczne to media spółdzielcze, których właścicielem są słuchacze, czytelnicy, widzowie, dziennikarze i twórcy.
Wrażliwość społeczna procentuje
Dostrzegli to między innymi przedstawiciele Komisji Noblowskiej. Laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii jest Elinor Ostrom, która dowiodła że efektywność wspólnotowego gospodarowania może być lepsza niż w systemie komercyjnym czy sektorze publicznym, ponieważ sprzyja optymalizacji ludzkich decyzji.
Komisja przyznała również Pokojową Nagrodę Nobla Muhammadowi Junusowi z Bangladeszu, założycielowi Grameen Banku, za "wysiłek na rzecz stworzenia warunków do ekonomicznego i społecznego rozwoju od podstaw".
Znaczenie i potencjał ruchu spółdzielczego na świecie zauważa także Kościół. W grudniu 2011 roku w Watykanie odbyło się spotkanie Benedykta XVI z przedstawicielami Konfederacji Spółdzielczości Włoskiej oraz Włoskiej Federacji Spółdzielni Kredytowych, na którym Ojciec Święty wypowiadał się na temat istoty spółdzielczości we współczesnym świecie. "Spółdzielnie to szlachetne instytucje, które niosą w sobie ewangeliczne przesłanie. W czasach wielkich zmian i ekonomicznych zawirowań odgrywają dużą rolę w ewangelizacji społeczeństwa. Jeśli miłość jest inteligentna, potrafi również znaleźć sposób działania przewidujący, słuszny i opłacalny, jak w znaczący sposób pokazują liczne doświadczenia unii kredytowych" - powiedział papież.
Spółdzielczość jest synonimem solidarności, siły, partnerstwa i wzajemnego dążenia do rozwijania spółdzielczej inicjatywy, otwartej na ludzkie sprawy i potrzeby. Jest również alternatywą dla komercyjnych rozwiązań biznesowych. Jak pokazuje doświadczenie, alternatywą, która świętuje sukcesy.
