W spółce jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę we wszystkich czynnościach sądowych i pozasądowych spółki. Spółka jawna nie ma takich organów jak inne spółki - zarządu, rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej. Wszystkie czynności kontrolne i związane z zarządzaniem spółką (decyzje są podejmowane w formie jednomyślnych uchwał) sprawują jej wspólnicy w sposób określony w umowie spółki.
Konieczna umowa i wpis
Spółka jawna uznawana jest za najprostszą organizacyjnie spółkę prawa handlowego. Może powstać na trzy sposoby:
- przez zawarcie umowy i zarejestrowanie,
- przez wpis spółki cywilnej w trybie art. 26 § 4-6 kodeksu spółek handlowych,
- przez przekształcenie w spółkę jawną (art. 551 i następne kodeksu spółek handlowych).
Jednak najłatwiejszym sposobem utworzenia spółki jawnej jest zawarcie umowy i zarejestrowanie spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym. Umowa spółki jawnej powinna zostać sporządzona w formie pisemnej, inaczej będzie nieważna. Jeżeli umowa przewiduje wniesienie jako wkładu prawa własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego, konieczne jest zawarcie w formie aktu notarialnego, inaczej cała umowa lub jej część będzie nieważna.
Co w umowie
Umowa spółki jawnej musi zawierać takie elementy, jak:
- firmę spółki,
- wskazanie jej siedziby,
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Firma i siedziba spółki
Firma oznacza po prostu nazwę, pod jaką jest prowadzona działalność gospodarcza i która zostanie wpisana do KRS. Należy ją wybrać, zanim podpisana zostanie umowa spółki. Firma jest bowiem koniecznym elementem umowy spółki. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Dopuszczalne jest przy tym używanie w obrocie skrótu "sp. j.". Siedzibę spółki określa się w umowie poprzez podanie nazwy miejscowości, spółka musi mieć siedzibę w Polsce.
Wkłady wspólników
O wysokości wkładu powinna decydować umowa spółki, przy czym wspólnicy mogą tę wartość określić jako wyższą lub niższą od rynkowej wartości wnoszonego wkładu. Nie jest to jednak warunek konieczny i umowa niezawierająca postanowień określających wysokości wkładów wnoszonych przez poszczególnych wspólników jest w pełni skuteczna. Co może być wkładem? Na pewno pieniądze, ale dopuszczalne są także inne formy wkładów:
- przeniesienie lub obciążenie własności rzeczy lub innych praw,
- dokonanie innych świadczeń na rzecz spółki.
Wkładem do spółki mogą być zatem prawa, usługi, świadczenie w postaci pracy wspólnika na rzecz spółki czy inne, które z punktu widzenia wspólników są przydatne dla spółki. Wkładem mogą być prawa rzeczowe (np. własność nieruchomości, ruchomości), prawa rzeczowe ograniczone (np. prawo użytkowania, najmu, dzierżawy), możliwe jest również oddanie rzeczy do korzystania. Ale wkładem może być również know-how czy np. obligacje, udziały, akcje albo świadczenia na rzecz spółki (np. marketing, ekspertyzy, usługi transportowe własnym środkiem transportu, szkolenie personelu).
Uwaga! Jeśli w umowie nie zostaną określone wartości wnoszonych wkładów, to w razie wątpliwości przyjmuje się, że wszystkie wkłady są równe.
Przedmiot działalności spółki
Przedmiot działalności spółki należy określić zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD). Słowny opis tej działalności nie musi jednakże pokrywać się z opisem poszczególnych pozycji PKD - w takiej sytuacji można dodać po opisie działalności odpowiedni kod do niej przypisany - np. produkcja chleba i bułek (PKD 10.71. Z).
Czas trwania spółki
Możliwe jest utworzenie spółki tylko na pewien określony czas, przy czym może to być zarówno określony okres - np. 3 lata, termin - np. do 31 grudnia 2014 r. lub też czas potrzebny na wykonanie określonego zadania. Jeżeli w umowie nie będzie takich postanowień, przyjmuje się, że umowa zawarta została na czas nieokreślony.
Jak zarejestrować spółkę jawną
Spółka jawna nie powstaje z chwilą zawarcia umowy, bowiem do jej powstania konieczne jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców we właściwym ze względu na siedzibę spółki sądzie rejestrowym KRS (zatem sama umowa spółki nie wystarczy). Zgłoszenie spółki do rejestru może być dokonane przez każdego ze wspólników.
Do rejestracji spółki jawnej niezbędne jest wypełnienie następujących formularzy:
- KRS-W1 - Wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców - spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa. We wniosku tym wpisuje się podstawowe dane dotyczące spółki, takie jak: firma, siedziba, adres, czas trwania spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji;
- KRS-WB - Wspólnicy spółki jawnej lub komplementariusze spółki komandytowo-akcyjnej. Formularz ten służy do rejestracji wspólników spółki. Prócz oznaczenia wspólnika wpisuje się w nim dane o ustroju małżeńskim majątkowym wspólnika;
- KRS-WK - Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki;
- KRS-WM - Przedmiot działalności. Przedmiot działalności wpisuje się zarówno w formie opisowej, jak i w postaci odpowiedniego kodu PKD;
- KRS-WL - Prokurenci, pełnomocnicy spółdzielni, przedsiębiorstwa państwowego, jednostki badawczo-rozwojowej. Formularz ten służy do rejestracji prokurenta spółki, jeżeli został powołany. Jak powinien wyglądać wniosek o rejestrację spółki jawnej?
Co dołączyć do wniosku
Do wniosku o rejestrację spółki jawnej należy dołączyć dodatkowe dokumenty:
- umowę spółki,
- listę wspólników zawierającą nazwiska i imiona bądź nazwy wspólników oraz adresy wspólników,
- wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji spółki (poświadczone urzędowo za zgodność),
- dowód uiszczenia opłaty sądowej (750 zł),
- dowód uiszczenia opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (500 zł),
- wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),
- zgłoszenie płatnika składek w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,
- zgłoszenie identyfikacyjne wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego,
- dokument potwierdzający uprawnienie do spółki z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się jej siedziba.
