ZUS przyznał ci emeryturę w określonej wysokości, ale to nie oznacza, że nie możesz mieć wyższego świadczenia. ZUS ma obowiązek przeliczyć twoją emeryturę za każdym razem, gdy zajdą jakiekolwiek nowe okoliczności, które mogą zmienić jego wysokość. Jeśli okaże się, że nowa kwota jest niższa, nic nie tracisz. Nadal dostajesz dotychczasowe świadczenie.
1. Sposób pierwszy - zacznij dorabiać
Jeśli otrzymujesz emeryturę, możesz sobie do świadczenia dorobić. Ile? To zależy od tego, czy jesteś wcześniejszym emerytem, czy też osiągnąłeś tzw. powszechny wiek emerytalny. Jeśli skończyłeś 65 lat (mężczyzna) lub 60 lat (kobieta), jesteś w lepszej sytuacji - możesz dorabiać bez ograniczeń. Gdy natomiast jesteś na wcześniejszej emeryturze, musisz dokładnie liczyć swoje dochody, bo obowiązują cię limity dorabiania. W zależności od tego, ile zarobisz, dostaniesz emeryturę w całości, zmniejszoną albo nawet ZUS zawiesi ci wypłatę. Progi zarobkowe zmieniają się co kwartał.
Zawsze jednak warto pracować po przyznaniu emerytury, jeśli tylko masz możliwości, a zdrowie ci na to pozwala. Każdy przepracowany miesiąc ma bowiem wpływ na wysokość twego świadczenia (pod warunkiem że odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne). Dlatego co najmniej raz na kwartał powinieneś składać wniosek do ZUS o doliczenie przepracowanych miesięcy (składkowych i nieskładkowych) do stażu pracy. Wówczas co trzy miesiące możesz liczyć na wyższą kwotę emerytury. Wielkość tej podwyżki będzie oczywiście zależała od wysokości już przyznanego ci świadczenia. Dlatego nie spodziewaj się dużej podwyżki, jeśli wyliczona ci przez ZUS emerytura jest niewysoka, ale przecież ważna jest każda złotówka. Poza tym kolejne podwyżki będą już liczone od wyższej kwoty świadczenia.
2. Sposób drugi - poproś o przeliczenie
Jeśli będąc na emeryturze, nadal pracujesz, możesz wystąpić do ZUS nie tylko z wnioskiem o doliczenie stażu pracy, ale też z wnioskiem o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem nowych zarobków przypadających (w całości lub choć w części) po jej przyznaniu. Jednak uzyskane w tym czasie zarobki podniosą podstawę wymiaru emerytury na ogół tylko wtedy, jeśli są wyższe od wskazanych we wniosku o emeryturę. Żeby wiedzieć, czy dodatkowe zarobki podwyższą podstawę wymiaru, musisz je porównać z przeciętnymi zarobkami z tego okresu (znajdziesz je na stronie www.zus.pl). Warto także przeliczyć emeryturę, jeśli cały czas pracujesz, ale zarabiasz trochę mniej, a twoja emerytura jest zawieszona - też skorzystasz, bo świadczenie zostanie obliczone od nowej, wyższej kwoty bazowej. Tak samo, gdy po przyznaniu emerytury pracujesz co najmniej 10 lat (i płacisz składki) i właśnie te lata wybierzesz do obliczenia emerytury, a wskaźnik wyniesie co najmniej 130 proc. Wówczas podstawa emerytury zostanie obliczona od nowego wskaźnika i nowej kwoty bazowej.
Jeśli masz emeryturę liczoną według nowych zasad i nadal pracujesz, też przysługuje ci prawo do ponownego obliczenia jej wysokości. Twoje świadczenie zostanie powiększone o kwotę wynikającą z podzielenia składek (odpowiednio zwaloryzowanych) zewidencjonowanych (od dnia ustalenia prawa do emerytury) na twoim koncie przez średnie dalsze trwanie życia (wyrażone w miesiącach). Chodzi tu o składki zewidencjonowane od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, a jeśli emerytura była już przeliczana - od miesiąca, w którym nastąpiło to przeliczenie - do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Możesz wystąpić o ponowne ustalenie wysokości emerytury nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego albo po ustaniu ubezpieczeń emerytalnych i rentowych.
3. Sposób trzeci - znajdź nowe dokumenty lub świadków
Sprawdź u byłych pracodawców i w archiwach, czy nie ma gdzieś dokumentów, które podwyższą twoje świadczenie:
- potwierdzające staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) - np. świadectwa pracy, wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczenie z uczelni)
- dokumenty płacowe - np. druk Rp-7, kopie list płac, zaświadczenia wydane przez archiwa.
Świadkowie mogą poświadczyć zatrudnienie
Jeśli nie uda ci się odkryć żadnych nowych dokumentów potwierdzających twoje zatrudnienie, możesz poszukać świadków, którzy potwierdzą, że pracowałeś w danej firmie.
Świadkowie mogą potwierdzić:
np. rodzaj pracy,
jak długo byłeś zatrudniony,
czy była to praca na cały etat,
czy byłeś ubezpieczony.
WAŻNE!
Możliwość udowodnienia zatrudnienia przy pomocy świadków dotyczy tylko dokumentów, które zaginęły przed 15 listopada 1999 r.
4. Sposób czwarty - poszperaj w archiwach
Jeśli udało ci się zdobyć zaświadczenia o zarobkach, które uzyskiwałeś przed przyznaniem emerytury, a których nie przedstawiłeś składając wniosek o emeryturę, mogą one podnieść twoje świadczenie. ZUS przeliczy ci emeryturę, jeśli okaże się, że nowe zarobki podwyższą podstawę wymiaru. Kwota bazowa będzie wprawdzie ta sama, jednak wyższy wskaźnik zagwarantuje wyższe świadczenie.
5. Sposób piąty - z wcześniejszej na zwykłą
Zamiana emerytury wcześniejszej na tzw. emeryturę powszechną (60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna) też może przynieść korzyści. Warunek: opłacanie składek emerytalno-rentowych co najmniej przez 30 miesięcy po przejściu na wcześniejszą emeryturę (jeśli jednak w tym czasie odprowadzane były tylko składki zdrowotne, nie możesz liczyć na wyższe świadczenie). Twoja nowa emerytura będzie wyższa dzięki temu, że część socjalna emerytury (wynosząca 24 proc. kwoty bazowej) będzie ustalona według wyższej kwoty bazowej obowiązującej w dniu przyznania nowej emerytury. Pozostałą część emerytury ZUS oblicza od dotychczasowej kwoty bazowej, a następnie waloryzuje. Gdyby jednak okazało się, że ustalona nowa emerytura jest niższa od poprzedniej, dostaniesz świadczenie dotychczasowe.
Uwaga! Na przeliczenie wcześniejszej emerytury na zwykłą po przepracowaniu co najmniej 30 miesięcy mają szansę tylko osoby urodzone przed 1949 rokiem. Te, które urodziły się po 1 stycznia 1949 r., też mogą zgłosić wniosek o emeryturę powszechną, ale zostanie ona wyliczona według nowych zasad, czyli na podstawie zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym.
6. Sposób szósty - przejdź z renty na emeryturę
Gdy jesteś na rencie i zarabiasz, powinieneś przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego zgłosić do ZUS wniosek o przyznanie emerytury (wraz z dokumentami od pracodawcy potwierdzającymi pracę). Większy staż pracy i większe zarobki to wyższa emerytura. Korzyści może być tu więcej, ale to już zależy m.in. od tego, czy zarobki przyjęte do obliczenia podstawy wymiaru renty lub też dodatkowo udokumentowane umożliwiają obliczenie podstawy wymiaru emerytury na nowo, a więc z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej.
7. Sposób siódmy - renta plus emerytura lub odwrotnie
Gdy nabędziesz prawo do emerytury, a masz przyznaną rentę z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo z tytułu wypadku w drodze do pracy lub pracy, który miał miejsce przed 1.01.2003 r. bądź rentę inwalidy wojennego czy wojskowego z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą wojskową albo rentę dla kombatantów lub osób represjonowanych, oprócz renty możesz pobierać emeryturę. Ale musisz wybrać: dostaniesz emeryturę powiększoną o połowę renty lub rentę powiększoną o połowę emerytury.
8. Sposób ósmy - skorzystaj z dodatków
Gdy skończysz 75 lat, masz prawo do dodatku pielęgnacyjnego w wysokości 181,10 zł (nie musisz składać wniosku). Możesz dostawać go wcześniej, jeśli dostarczysz orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej uznające cię za niezdolnego do samodzielnej egzystencji.
9. Sposób dziewiąty - złóż wniosek o ponowne wyliczenie kapitału początkowego
Do ubiegłego roku ZUS odmawiał wyliczania kapitału początkowego osobom, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r., a do 1 stycznia 1999 r. nie przepracowały co najmniej sześciu miesięcy i jednego dnia. Teraz zyskujesz, bo przy obliczaniu kapitału początkowego staż będzie liczony w dniach, a nie w pełnych latach. Jeśli więc wcześniej ZUS nie wyliczył ci kapitału, bo przed 1999 r. pracowałeś krócej niż 6 miesięcy i 1 dzień, możesz ponownie złożyć wniosek. Są też inne korzystne zmiany. Pierwsza - 10 lat kolejnych lat do wyliczenia kapitału początkowego możesz wybrać z całego okresu zatrudnienia przed 1999 r., a nie tylko od 1980 roku. Druga - jeśli nie przepracowałeś całego roku, twoje średnie wynagrodzenie będzie porównywane z przeciętnym wynagrodzeniem za okres, w którym rzeczywiście pracowałeś, a nie do średniego wynagrodzenia w całym roku (jak było wcześniej).
10. Sposób dziesiąty - lata zerowe zastąp minimalnym wynagrodzeniem
Jeśli do wyliczania emerytury nie udało ci się udowodnić wysokości uzyskiwanych zarobków w niektórych latach w okresie wskazanym do obliczenia podstawy wymiaru, to te lata uwzględniono jako tzw. lata zerowe. Od stycznia 2009 r. dzięki zmianie przepisów można przyjmować do wyliczeń zamiast zera obowiązującą w tamtych latach wysokość płacy minimalnej (zasada ta dotyczy osób, które były zatrudnione na umowę o pracę). ZUS nie zrobi tego automatycznie, musisz złożyć wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia.
Teresa Stopka (74 l.), emerytka z Warszawy:
Szukam sposobu na podwyższenie emerytury
- Mam małą emeryturę i na wiele rzeczy po prostu nie starcza mi pieniędzy. Co miesiąc muszę dokładnie liczyć, aby starczyło mi na leki i żywność. O tym, żeby zostało parę groszy na czarną godzinę, mogę tylko pomarzyć. Usłyszałam, że oprócz waloryzacji są jeszcze inne sposoby na to, by podwyższyć emeryturę. Mam nadzieję, że uda mi się zyskać chociaż kilkadziesiąt złotych.
Podcasty
Playlisty tematyczne
