1900 zł miesięcznie dla rodziców? To możliwe dzięki programowi Aktywny Rodzic

Spis treści

1. Świadczenie „aktywni rodzice w pracy”
2. Świadczenie „aktywnie w żłobku”
3. Świadczenie „aktywnie w domu”
4. Jak złożyć wniosek o wypłatę?

Program „Aktywny rodzic” ma wspierać aktywność zawodową rodziców małych dzieci, ale i pomagać finansowo w wychowywaniu dziecka. Większość przepisów, na których opiera się funkcjonowanie tego programu weszło w życie 1 października bieżącego roku. W ustawie mowa o trzech różnych świadczeniach pieniężnych dla rodziców małych dzieci. Jedno z tych świadczeń to tzw. „babciowe” przeznaczone na opłacenie opieki nad dzieckiem. A pozostałe? Ile wyniosą i od kiedy zaczną być wypłacane?

Program Aktywny Rodzic wprowadza 3 nowe świadczenia dla rodziców dzieci w wieku żłobkowym:

1. Aktywni rodzice w pracy – 1500 zł miesięcznie na opiekunkę do dziecka (może nią być babcia, stąd potoczna nazwa „babciowe”). Warunkiem otrzymania tego świadczenia jest to, aby rodzice małego dziecka byli aktywni zawodowo;
2. Aktywnie w żłobku – do 1500 zł miesięczne na opłacenie żłobka;
3. Aktywnie w domu – 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące dla rodziców, także tych nieaktywnych zawodowo. Aby otrzymać świadczenie trzeba zrezygnować z rodzinnego kapitału opiekuńczego (rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje na każde drugie i kolejne dziecko w rodzinie w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia w maksymalnej wysokości 12 tys. zł na dziecko).

Ustawa ma pomóc powracać na rynek pracy rodzicom, a szczególnie matkom dzieci w wieku żłobkowym, czyli mającym 2-3 lata. Jest to wiek, który zaczyna się po zakończeniu urlopu rodzicielskiego na dziecko, a kończy zanim będzie ono na tyle duże, aby pójść do przedszkola.

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy”

Jest kierowane do aktywnych zawodowo rodziców dziecka w wieku od 12 do 35 miesięcy. Do otrzymywania tego świadczenia uprawnia aktywność zawodowa rodziców. Jest to 1500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy od 12 do 35 miesiąca życia dziecka.

W podwyższonej wysokości 1900 zł miesięcznie świadczenie należy się w przypadku rodziców dzieci legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie z następującymi wskazaniami:

• konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
• konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

A co, jeśli, zgodnie z orzeczeniem sądu, obydwoje rodzice rozwiedzeni, czy żyjący w separacji lub rozłącznie sprawują nad dzieckiem opiekę naprzemienną w porównywalnych i powtarzających się okresach? Wtedy każde z rodziców dostaje połowę kwoty świadczenia „aktywni rodzice w pracy”.

Na co zostaną przeznaczone środki, zależy tylko od rodziców. Można z nich np. finansować opiekę sprawowaną przez babcię (w tym emerytkę) na podstawie umowy uaktywniającej. W przypadku wykorzystania umowy uaktywniającej, składki od tej umowy będą dodatkowo finansowane, a wysokość emerytury osoby zatrudnianej na tę umowę corocznie waloryzowana.

Świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje aktywnym zawodowo:

• matce albo ojcu,
• opiekunowi faktycznemu dziecka (czyli osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem o jego przysposobienie do sądu rodzinnego),
• osobie pełniącej funkcję rodziny zastępczej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka (mówi o nich ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej).

Osobą aktywną zawodowo jest:

1. Osoba podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Może ona być np. pracownikiem, wykonywać pracę nakładczą, być członkiem spółdzielni rolniczej, być osobą wykonującą pracę lub świadczącą usługi na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą czy współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą.
2. Osoba pobierająca w trakcie zatrudnienia zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy albo świadczenie rehabilitacyjne na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
3. Osoba podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w stosunku do osób, których zgłoszenie dokonywane jest za pośrednictwem ZUS (są to np. funkcjonariusze służb, żołnierze zawodowi, sędziowie i prokuratorzy.
4. Osoba podlegająca z mocy ustawy ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników albo na wniosek ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez nieprzerwany okres co najmniej 12 miesięcy na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Uwaga! Osobą aktywną zawodowo nie jest osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, jak i taka, która zawiesiła pozarolniczą działalność gospodarczą.

Ważne jest to, że warunek aktywności zawodowej dotyczy obojga osób wspólnie sprawujących opiekę nad dzieckiem. W przypadku takich osób, świadczenie przysługuje, jeżeli zarówno osoba ubiegająca się lub otrzymująca świadczenie „aktywni rodzice w pracy”, jak i aktywna zawodowo osoba, która wspólnie z nią wychowuje dziecko, podlegają z tytułu aktywności zawodowej ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100 procent minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Co więcej, podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe każdej z tych osób nie może być niższa niż:

• 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”,
• 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który jest ustalane prawo do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”.

W przypadku osób, które zgodnie ze złożonym oświadczeniem, samodzielnie wychowują dziecko, świadczenie „aktywni rodzice w pracy” przysługuje, jeśli aktywnie zawodowa osoba ubiegająca się lub otrzymująca to świadczenie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której wysokość wynosi nie mniej niż 100 proc. minimalnego wynagrodzenie za pracę.

Kto nie dostanie „babciowego”? Osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych, takich jak umowa o dzieło, które nie są objęte pełnym ubezpieczeniem społecznym, nie będą mogły liczyć na to świadczenie.

Świadczenie „aktywnie w żłobku”

Dofinansowanie w wysokości do 400 zł do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego zastępowane jest świadczeniem „aktywnie w żłobku” wynoszącym 1500 zł, nie więcej niż wysokość opłaty, jaką rodzic ponosi za pobyt dziecka w takiej instytucji.

Jeżeli dziecko legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazanymi: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, świadczenie maksymalnie wynosi 1900 zł miesięcznie – także i w tym wypadku nie więcej niż kwota opłaty za pobyt dziecka w instytucji opieki.

W przypadku gdy rodzice rozwiedzeni, w separacji lub żyjący w rozłączeniu sprawują, zgodnie z orzeczeniem sądu, opiekę naprzemienną nad dzieckiem w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwota świadczenia „aktywnie w żłobku” zostanie ustalona każdemu z nich w wysokości połowy przysługującego świadczenia (750 zł lub 950 zł w przypadku dziecka niepełnosprawnego).

Świadczenie „aktywnie w domu”

To wsparcie dla rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca, którzy albo nie są uprawnieni lub z własnej woli nie zechcą skorzystać z dwóch wyżej opisanych świadczeń. Gdy rodzice nie są aktywni zawodowo, nie mogą uzyskać prawa do świadczenia „aktywni rodzice w pracy”. Jeśli dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki, nie mogą pobierać świadczenia „aktywnie w żłobku”. Im pozostaje świadczenie „aktywnie w domu”. Przysługuje ono na analogicznych zasadach, jak obecnie funkcjonujący rodzinny kapitał opiekuńczy. Różnica jest taka, że można je uzyskać na każde, w tym na pierwsze i jedyne dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. To 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące (nie można pobierać 1000 zł przez 12 miesięcy, jak w przypadku rodzinnego kapitału opiekuńczego). Wprowadzenie świadczenia „aktywnie w domu” spowoduje uchylenie dotychczas obowiązującej ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym.

Uwaga! Rodzic ma możliwość zamiany jednego świadczenia na inne, ale na to samo dziecko za dany miesiąc może być pobierane tylko jedno z trzech świadczeń, o których mowa.

Jak złożyć wniosek o wypłatę?

Wnioski o wypłatę z programu „Aktywny rodzic” można składać od 1 października 2024 r. do ZUS wyłącznie elektronicznie przez:

• PUE/eZUS,
• aplikację mobilną mZUS,
• portal Emp@tia na stronie empatia.mpips.gov.pl,
• serwis elektroniczny swojego banku, jeśli ten ma taką usługę.

Uwaga! Wniosek złożony w formie papierowej nie zostanie rozpatrzony!