900 zł miesięcznie na przeżycie. Emeryci nie dostają nawet minimalnego świadczenia

Nagłe ubóstwo z powodu przejścia na emeryturę

Instytut Pracy i Spraw Socjalnych w ramach projektu „Nowi biedni emeryci” szuka odpowiedzi na pytanie: dlaczego przejście na emeryturę może powodować ubóstwo. Dane wskazują na masowość niepokojącego zjawiska.

Emerytura poniżej minimum – liczba liczona w setkach tysięcy

Nowy system emerytalny został ustanowiony przez rząd AWS. Niestety, nie jest to konstrukcja bez wad.

Instytut Pracy i Spraw Socjalnych zorganizował badanie dotyczące skali ubóstwa w ramach „nowego” systemu emerytalnego autorstwa rządu AWS. Dane można określić jako zatrważające – niemal 20% osób na emeryturze w „nowym” systemie otrzymuje świadczenie poniżej emerytury minimalnej (1588 zł brutto w 2023 r.). Liczba osób w takim położeniu przekroczyła 350 tys. Skala ubóstwa wynikająca z przytoczonych danych wskazuje, że można już mówić o systemowym kryzysie w skali ogólnopolskiej.

Najbardziej pesymistyczny wniosek z badań IPPS to znaczna liczba osób z emeryturą rzędu 900 zł. Nietrudno odgadnąć, że po uwzględnieniu stałych opłat, pozostają przysłowiowe grosze na chleb i wodę. Jakiekolwiek dodatkowe wydatki mogą być poza zasięgiem, nie mówiąc o przypadkach konieczności pójścia prywatnie do lekarza.

W jakich regionach największa skala „głodowych emerytur”

Największa skala „głodowych emerytur” dotyczy wschodniej części Polski, zwłaszcza województw Lubelskiego i Podlaskiego. Jednak w pozostałych województwach również znajdują się regiony szczególnie dotknięte plagą emerytur poniżej minimum. Przykładowo, powiaty Grudziądzki oraz Płocki.

Co powoduje emerytury poniżej progu ubóstwa

Wśród najważniejszych przyczyn emerytur poniżej minimum, badanie IPPS wymienia przede wszystkim prace bez umowy, niemożność zalezienia pracy, opieka nad dziećmi lub członkiem rodziny.

Na szczególną uwagę zasługuje kwestia tzw. umów śmieciowych. Niektórzy pracodawcy są na tyle pomysłowi, że umowa nie generuje praktycznie żadnych składek na przyszłą emeryturę. Przykładowo, co miesiąc umowa - zlecenie na 50 zł, a cała reszta zarobku to umowa o dzieło. W takim przypadku składki na świadczenie emerytalne są zbliżone do zera.

Osobną kwestią jest opiekowanie się dzieckiem lub członkiem rodziny – pomimo wszelkiego poświęcenia ze strony takich osób, państwo sprawia wrażenie jakby ich nie zauważało.

Konieczne rozwiązania systemowe w kwestii emerytur poniżej progu ubóstwa

W polskich realiach, osoba rezygnująca z pracy dla opiekowania się dziećmi lub rodziną, jest pozostawiana przez państwo bez grosza. W niektórych krajach, fakt opiekowania się (bez aktywności zawodowej) jest liczony jako bonus do przyszłej emerytury.

Co jakiś czas pojawia się postulat minimalnej emerytury obywatelskiej, która przysługiwałaby wszystkim bez żadnych wyjątków. Rozwiązania systemowe opisanego zagadnienia są konieczne. W przeciwnym wypadku skala skrajnego ubóstwa może się rozszerzać.