Bankomaty do likwidacji. Polacy zostaną bez gotówki

Spis treści

1. Malejąca rentowność operatorów bankomatów
2. Problemy dla mieszkańców mniejszych miast i wsi
3. Przyszłość płatności gotówkowych
4. Czy gotówka zniknie z obiegu?

W ciągu pierwszego kwartału 2024 roku liczba bankomatów w Polsce spadła o ponad tysiąc, a dalsze cięcia są już w planach. Narodowy Bank Polski podał, że na koniec marca br. działało 20 869 bankomatów, co oznacza spadek o 1 200 urządzeń w porównaniu do końca 2023 roku. Jak wskazują eksperci i badania naukowców z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, główną przyczyną tego trendu jest malejąca rentowność prowadzenia tego rodzaju działalności.

Malejąca rentowność operatorów bankomatów

Niezależni operatorzy bankomatów coraz częściej skarżą się na problemy związane z prowadzeniem biznesu. Koszty utrzymania bankomatów rosną, podczas gdy liczba wypłat gotówki maleje, co jest związane z postępującą cyfryzacją płatności. Polacy coraz częściej korzystają z kart płatniczych, aplikacji mobilnych i przelewów online, co powoduje, że wypłaty gotówki stają się rzadsze. Dla operatorów takich jak Euronet, największego niezależnego dostawcy bankomatów w Polsce, prowadzenie setek urządzeń przestaje być opłacalne. Firma zapowiedziała demontaż kolejnych 330 bankomatów w najbliższym czasie, co tylko pogłębi problem dostępności gotówki, szczególnie w mniejszych miejscowościach.

Problemy dla mieszkańców mniejszych miast i wsi

Likwidacja bankomatów najbardziej dotyka mieszkańców miasteczek i wsi, gdzie dostęp do usług bankowych jest już ograniczony. To właśnie ci obywatele najczęściej zgłaszają problemy związane z likwidacją bankomatów, na co zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek. W maju 2023 roku skierował on w tej sprawie pismo do prezesa Związku Banków Polskich, w którym podkreślił, że zamykanie oddziałów banków oraz demontaż bankomatów uderza w podstawowe prawa konsumenckie. Problem dotyka w szczególności osób starszych, niepełnosprawnych oraz tych, którzy z różnych powodów nie mogą lub nie chcą korzystać z płatności elektronicznych.

W piśmie RPO czytamy:

W odczuciu skarżących takie działania banków ograniczają ich prawa konsumenckie. Podkreślają, że forma płatności gotówkowej jest nadal legalną, pełnoprawną, powszechną i akceptowaną formą transakcji, a tego rodzaju decyzje banków powodują ich wykluczenie społeczne i finansowe.

Dla wielu osób gotówka wciąż pozostaje najważniejszym środkiem płatniczym, zwłaszcza w sytuacjach, gdy inne formy płatności są niedostępne lub nieakceptowane, jak na przykład w małych, lokalnych sklepach czy targowiskach.

Przyszłość płatności gotówkowych

Cyfryzacja usług finansowych oraz rozwój płatności elektronicznych to trend, który wydaje się nieodwracalny. Jednak nie oznacza to, że można całkowicie zrezygnować z gotówki. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, wciąż istnieje spora grupa obywateli, dla których dostęp do gotówki jest niezbędny do normalnego funkcjonowania. W odpowiedzi na narastający problem likwidacji bankomatów, pojawiają się różne propozycje, jak go rozwiązać.

Jedną z możliwych opcji jest większe zaangażowanie państwa i banków w zapewnienie dostępu do gotówki, zwłaszcza w regionach, gdzie bankomaty są najrzadsze. Niektóre kraje wprowadzają regulacje zobowiązujące banki do utrzymywania minimalnej liczby bankomatów w określonych obszarach. W Polsce, póki co, brakuje podobnych rozwiązań, choć debata na ten temat nabiera tempa. Inną propozycją jest wprowadzenie systemów cashback w sklepach, co umożliwiłoby klientom wypłatę gotówki bezpośrednio przy kasie podczas zakupów. Tego typu rozwiązania już działają w Polsce, jednak wciąż są mało popularne.

Czy gotówka zniknie z obiegu?

Chociaż liczba transakcji bezgotówkowych rośnie, trudno sobie wyobrazić całkowite wyeliminowanie gotówki z obiegu. Płatności elektroniczne wymagają dostępu do internetu, odpowiednich narzędzi oraz umiejętności korzystania z nowych technologii, co nie jest powszechne wśród wszystkich grup społecznych. W związku z tym likwidacja bankomatów bez alternatywnych rozwiązań może prowadzić do pogłębiania wykluczenia finansowego.

Przyszłość bankomatów w Polsce stoi pod znakiem zapytania, ale jedno jest pewne – dostęp do gotówki musi być zapewniony dla tych, którzy z różnych powodów nie mogą polegać wyłącznie na płatnościach elektronicznych. Jeśli problem likwidacji bankomatów nie zostanie skutecznie rozwiązany, może on przyczynić się do poważnych konsekwencji społecznych i finansowych dla wielu Polaków.