Spis treści
- Demograficzna katastrofa zmusza Chiny do działania
- Chińskie „500+" będzie kosztować miliardy
- Dlaczego Chiny mają problem demograficzny?
- Czy chiński program zadziała lepiej niż polski?
- Globalna tendencja starzenia się społeczeństw
- Ekonomiczne konsekwencje kryzysu demograficznego
- Wyzwania wdrożenia programu
Chińskie władze oficjalnie przyznały, że wprowadzą ogólnokrajowy program wsparcia rodzin z dziećmi, który ma zostać ogłoszony jeszcze w 2025 roku. W ramach nowej inicjatywy każda rodzina ma otrzymać 3,6 tys. juanów, czyli równowartość 506 dol. rocznie na dziecko urodzone po 1 stycznia 2025 r. Świadczenie miałoby być wypłacane do ukończenia przez dziecko trzech lat. W przeliczeniu na polską walutę oznacza to około 1800 złotych rocznie - znacznie mniej niż polskie 800+ (9600 zł rocznie), ale to pierwszy ogólnokrajowy program tego typu w Chinach.
Demograficzna katastrofa zmusza Chiny do działania
Powód wprowadzenia programu jest jasny - w 2024 roku urodziło się 9,54 mln dzieci, podczas gdy liczba zgonów wyniosła 10,93 mln. To już trzeci rok z rzędu, gdy w Chinach umiera więcej osób niż się rodzi. Chińska populacja zmniejszyła się w 2024 roku o 1,39 mln osób, a obecna liczba mieszkańców wynosi 1,408 mld.
Skala problemu staje się dramatyczna, gdy spojrzymy na statystyki z ostatnich lat. W 2016 roku w Chinach rodziło się 18,8 mln dzieci, a w 2024 roku już tylko 9,45 mln - to spadek o niemal połowę w ciągu zaledwie ośmiu lat.
Chińskie „500+" będzie kosztować miliardy
Na realizację programu chińskie władze przeznaczyły rocznie 34,2 mld juanów (około 19,5 mld złotych). To ogromna kwota, ale dla Chin wciąż znacznie mniejsza niż polska wydaje na swój program rodzinny - w Polsce na 500+ (obecnie 800+) wydano już 305 miliardów złotych.
Program ma objąć wszystkie dzieci urodzone po 1 stycznia 2025 roku i będzie wypłacany przez pierwsze trzy lata życia dziecka. Oznacza to, że rodzice otrzymają łącznie około 5400 złotych na każde dziecko w ciągu pierwszych trzech lat jego życia.
Lokalne władze już wcześniej wprowadzały własne programy wsparcia, oferując m.in. dopłaty mieszkaniowe i wysokie jednorazowe dotacje. Przykładem jest Hohhot, gdzie za drugie dziecko przyznawano 50 tys. juanów, a za trzecie i kolejne – 100 tys. juanów.
Dlaczego Chiny mają problem demograficzny?
Źródłem obecnego kryzysu jest polityka jednego dziecka obowiązująca w latach 1977–2015. Przez niemal 40 lat chińskie rodziny mogły mieć tylko jedno dziecko, a naruszenie tego zakazu wiązało się z wysokimi karami finansowymi.
Średni koszt wychowania dziecka w Chinach do osiągnięcia przez nie pełnoletności przekracza 538 tys. juanów, czyli około 77 658 dolarów, co stanowi ponad sześciokrotność chińskiego PKB per capita. To sprawia, że Chiny są jednym z najdroższych miejsc na świecie pod względem kosztów wychowania dziecka w stosunku do dochodów mieszkańców.
Czy chiński program zadziała lepiej niż polski?
Doświadczenia Polski wskazują na ograniczoną skuteczność programów finansowych w walce z kryzysem demograficznym. Program Rodzina 500+ (obecnie 800+ miesięcznie, czyli 9600 zł rocznie) miał bardzo ograniczony wpływ na dzietność: prawdopodobnie przyczynił się do niewielkiego wzrostu urodzeń w pierwszych latach po wprowadzeniu świadczenia, jak przyznał oficjalnie polski rząd. Natomiast według przeprowadzonych badań przyczynił się do poprawy życia polskich dzieci.
Program 500+, wprowadzony za rządów Prawa i Sprawiedliwości pod kierownictwem Jarosława Kaczyńskiego, był jednym z flagowych projektów partii. "W Polsce rodzi się bardzo mało dzieci, a chcemy, żeby Polaków było coraz więcej" - mówiła ówczesna premier Beata Szydło, realizując wizję demograficzną lidera PiS.
Chiński program jest znacznie skromniejszy finansowo - 1800 zł rocznie to zaledwie 18,8 proc. polskiego świadczenia. Jednak eksperci podkreślają, że skuteczność programów demograficznych zależy nie tylko od wysokości świadczeń, ale też od dostępności żłobków, elastycznych form zatrudnienia i równości płciowej.
W 2023 r. urodziło się tylko 272,5 tys. dzieci, o 35,5 tys. mniej, niż przewidywał wariant niski, i 50 tys. mniej niż w wariancie średnim. Polska ma obecnie najniższy współczynnik dzietności w Europie - 1,11, podczas gdy do zastępowalności pokoleń potrzebny jest wskaźnik 2,1.
Globalna tendencja starzenia się społeczeństw
Problem demograficzny dotyka nie tylko Chiny i Polskę. Żadne państwo europejskie nie osiąga już poziomu urodzeń zapewniającego zastępowalność pokoleń. Najbliżej tej granicy są Kosowo (1,9), Czarnogóra (1,79) i Bułgaria (1,72).
W Chinach sytuacja może się dalej pogarszać. Ich populacja może się zmniejszyć do 1,3 mld do 2050 r. i poniżej 800 milionów do 2100 r. według modeli demograficznych ONZ.
Ekonomiczne konsekwencje kryzysu demograficznego
Spadek liczby urodzeń w Chinach niesie ze sobą poważne konsekwencje gospodarcze. Obecnie w Państwie Środka żyje 1,408 mld mieszkańców, a w 2050 roku może ich być o 100 mln mniej. Populacja aktywna zawodowo szacowana jest na około 900 mln osób, ale ta liczba będzie systematycznie maleć.
Malejąca liczba osób w wieku produkcyjnym oznacza zmniejszanie zasobów siły roboczej, a starzejące się społeczeństwo generuje rosnące koszty opieki zdrowotnej i obciąża system emerytalny.
Wyzwania wdrożenia programu
Wprowadzenie chińskiego programu demograficznego stoi przed wieloma wyzwaniami. Wiele kobiet w Chinach decyduje się na bezdzietność ze względu na wysokie koszty opieki nad dziećmi, niechęć do wyjścia za mąż lub zaprzestania kariery zawodowej w tradycyjnym społeczeństwie, w którym nadal są postrzegane jako główne opiekunki, a dyskryminacja ze względu na płeć jest powszechna.
Najważniejsze informacje dla Ciebie:
- Chiny uruchamiają program demograficzny wzorowany na polskim 800+ - rodzice będą otrzymywać rocznie 3600 juanów (około 1800 zł) na każde dziecko do trzeciego roku życia
- Kryzys demograficzny w Chinach jest dramatyczny - w 2024 roku urodziło się tylko 9,54 mln dzieci przy 10,93 mln zgonów, to trzeci rok z rzędu spadku populacji
- Chiński program jest znacznie skromniejszy niż polski 800+ - w przeliczeniu na złotówki rodzice otrzymają około 1800 zł rocznie przez trzy lata na każde dziecko (polskie 800+ to 9600 zł rocznie)
- Skuteczność programów finansowych w walce z kryzysem demograficznym jest ograniczona - polski rząd oficjalnie przyznał, że 500+ miał bardzo ograniczony wpływ na dzietność mimo wydania 305 miliardów złotych
Podcasty
Playlisty tematyczne
