W Unii Europejską zabraknie prądu? Sieć energetyczna jest przestarzała

Unia Europejska stoi w obliczu poważnego wyzwania: jak zmodernizować sieć energetyczną i uelastycznić system, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na energię i zrealizować cele transformacji energetycznej? Z opublikowanego we wtorek raportu unijnych kontrolerów wynika, że sytuacja jest alarmująca.

Zbyt wolne tempo inwestycji

Ustalono, że tempo planowanych inwestycji w sieć elektroenergetyczną w UE jest zbyt powolne, by Unia mogła zrealizować swoje cele w kwestii zwiększenia niezależności energetycznej i osiągnięcia neutralności klimatycznej.

Tempo inwestycji w modernizację sieci elektroenergetycznej jest niewystarczające, aby Unia mogła osiągnąć swoje cele w zakresie niezależności energetycznej i neutralności klimatycznej.

Jak zauważyła Keit Pentus-Rosimannus z Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO) odpowiedzialnego za kontrolę, duża część unijnej sieci elektroenergetycznej jest przestarzała i nie nadąża za rosnącą elektryfikacją; nie da się do niej np. przyłączyć większej ilości energii ze źródeł odnawialnych. "Prawie połowa linii dystrybucyjnych ma ponad 40 lat. Aby zagwarantować konkurencyjność i niezależność UE, potrzebujemy nowoczesnej infrastruktury, która wesprze unijny przemysł i pozwoli utrzymać ceny na przystępnym poziomie" - powiedziała audytorka.

Przestarzała infrastruktura i rosnące zapotrzebowanie na energię

Znaczna część unijnej sieci elektroenergetycznej jest przestarzała i nie nadąża za rosnącą elektryfikacją. Niemożliwe jest przyłączenie większej ilości energii ze źródeł odnawialnych. Prawie połowa linii dystrybucyjnych ma ponad 40 lat.

Szacuje się, że do 2050 roku zapotrzebowanie na energię w UE zwiększy się ponad dwukrotnie. Żeby temu sprostać potrzebne są duże inwestycje, które pomogą w modernizacji starzejącej się sieci oraz w odchodzeniu od paliw kopalnych na rzecz ekologicznych źródeł energii. Jednak inwestycje posuwają się zbyt wolno. Jak ocenili audytorzy, jeśli to się nie zmieni, to w latach 2024-2050 operatorzy sieci zainwestują w ich modernizację mniej niż powinni. Według planów inwestycyjnych byłoby to 1,87 mld euro, tymczasem - jak obliczyła KE - na modernizację sieci potrzeba minimum 1,9 mld do 2,3 mld euro.

Do 2050 roku zapotrzebowanie na energię w UE wzrośnie ponad dwukrotnie. Potrzebne są ogromne inwestycje w modernizację sieci i odchodzenie od paliw kopalnych. Inwestycje posuwają się zbyt wolno.

Wysokie ceny energii to istotna bariera w rozwoju

Z drugiej strony inwestycje mogą wywindować i tak już wysokie ceny energii. Żeby temu zapobiec - zdaniem Pentus-Rosimannus - UE musi wykorzystać każdą możliwość zminimalizowania potrzeb inwestycyjnych. Konieczność dużej rozbudowy sieci można ograniczyć przez uelastycznienie systemu tak, żeby był lepiej dostosowany do wahań zużycia oraz przez zastosowanie nowoczesnej technologii, jak inteligentne liczniki, które mogą skutecznie ograniczać zapotrzebowanie na energię w godzinach szczytu. Jednak, jak wskazali audytorzy, takie rozwiązania w części państw członkowskich wciąż przyjmują się powoli.

Inwestycje mogą podnieść i tak już wysokie ceny energii. UE musi minimalizować potrzeby inwestycyjne, uelastyczniać system i stosować nowoczesne technologie, takie jak inteligentne liczniki.

Blokady modernizacji

Modernizację sieci blokują też inne czynniki, jak niewystarczające planowanie, długotrwałe procedury udzielania pozwoleń, a także niedobór materiałów i braki kadrowe. Zdaniem audytorów można to zmienić np. dzięki usprawnieniu procedur administracyjnych.

Modernizację blokują niewystarczające planowanie, długotrwałe procedury, niedobór materiałów i braki kadrowe. Konieczne jest usprawnienie procedur administracyjnych.

Wzrost nakładów finansowych

Jak poinformował ETO, agresja Rosji na Ukrainę zwiększyła zapotrzebowanie na źródła energii inne niż gaz, a w związku z tym wzrosła też konieczność elektryfikacji gospodarki UE. W latach 2014–2020 na inwestycje w sieci UE udostępniła około 5,3 mld euro. W latach 2021–2027 kwota ta wzrosła do około 29,1 mld euro, głównie dzięki Instrumentowi na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF).

Agresja Rosji na Ukrainę zwiększyła zapotrzebowanie na elektryfikację. W latach 2021–2027 UE przeznaczyła na inwestycje w sieci 29,1 mld euro, głównie dzięki Instrumentowi na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF).

Konieczne pilne działania

Raport unijnych kontrolerów to jasny sygnał alarmowy. Bez pilnych działań, Unia Europejska może nie zdołać zrealizować swoich ambitnych celów w zakresie transformacji energetycznej i niezależności energetycznej. Konieczne jest przyspieszenie inwestycji, uproszczenie procedur administracyjnych, wykorzystanie nowoczesnych technologii i uelastycznienie systemu energetycznego. Tylko w ten sposób UE może zapewnić sobie konkurencyjność, niezależność i przystępne ceny energii.