Duńska prezydencja forsuje drastyczne podwyżki podatków od tytoniu. Stawki mogą wzrosnąć nawet trzykrotnie

• Duńska prezydencja UE chce wprowadzić stawkę podatku dla wyrobów tytoniowych podgrzewanych na poziomie 360 euro za kilogram, podczas gdy Komisja Europejska proponowała 155 euro
• Nowy projekt rezygnuje z podwójnego systemu opodatkowania na rzecz jednolitej stawki minimalnej za kilogram, co zrównuje podatki od produktów alternatywnych z tradycyjnymi papierosami
• Ceny mogą wzrosnąć nawet o 1,70 euro za paczkę w Grecji i 2,80 euro za saszetkę nikotynową w Szwecji, co budzi obawy o rozwój czarnego rynku
• Propozycja spotyka się ze sprzeciwem państw takich jak Szwecja i Grecja, które stawiają na strategie redukcji szkód związanych z paleniem

Podatki od tytoniu znacznie wzrosną – duński projekt budzi kontrowersje

Duńska prezydencja Rady Unii Europejskiej przedstawiła zrewidowany projekt dyrektywy o akcyzie na tytoń (TED), który zakłada znaczące podwyżki podatków. Według dokumentu, do którego dotarł portal Brussels Signal, nowe propozycje są znacznie bardziej restrykcyjne niż pierwotne założenia Komisji Europejskiej.

Projekt odzwierciedla postulaty organizacji pozarządowych, takich jak Smoke Free Europe. Krytycy wskazują jednak, że propozycje mogą być sprzeczne ze stanowiskami części państw członkowskich oraz toczącymi się debatami naukowymi.

Wyroby tytoniowe podgrzewane z trzykrotnie wyższą akcyzą

Najbardziej kontrowersyjnym elementem duńskiej propozycji jest drastyczne podniesienie stawki podatku dla wyrobów tytoniowych podgrzewanych (HTP). Nowa stawka ma wynieść 360 euro za kilogram – to ponad dwukrotnie więcej niż 155 euro za kilogram proponowane początkowo przez Komisję Europejską.

Projekt zakłada również rezygnację z podwójnego systemu opodatkowania. Dotychczas producenci mogli wybierać między opodatkowaniem od sztuki lub od kilograma. Nowe przepisy wprowadzają jednolitą minimalną stawkę za kilogram, co oznacza, że wyroby podgrzewane będą podlegać takiej samej wysokości podatku jak tradycyjne papierosy.

Produkty nikotynowe traktowane jednakowo – koniec strategii redukcji szkód?

Duński projekt zakłada, że wszystkie produkty nikotynowe stanowią takie samo zagrożenie dla zdrowia, szczególnie dla młodych ludzi. Takie podejście ignoruje trwającą debatę naukową na temat relatywnego ryzyka alternatywnych produktów nikotynowych.

Kraje takie jak Szwecja, Grecja i kilka państw Europy Wschodniej wprowadziły te produkty jako część strategii redukcji szkód. Argumentują, że mogą one pomóc palaczom w przejściu na mniej szkodliwe formy nikotyny. W Szwecji takie podejście przyczyniło się do znacznego spadku wskaźników zachorowań na raka.

Czarny rynek i wyższe ceny – obawy państw członkowskich

Propozycja duńskiej prezydencji pogłębia już istniejące podziały między państwami członkowskimi UE. W Grecji ceny mogą wzrosnąć nawet o 1,70 euro za paczkę, a w Szwecji o 2,80 euro za saszetkę nikotynową.

Krytycy ostrzegają, że tak szybkie i znaczące podwyżki podatków mogą podsycić rozwój czarnego rynku. Ucierpią przede wszystkim konsumenci o niższych dochodach, co może być sprzeczne z deklarowanymi celami zdrowia publicznego.

Projekt wprowadza również zaostrzenia definicji "surowego tytoniu", "tytoniu do fajki wodnej" czy "papierosów elektronicznych". Ma to wyeliminować luki prawne i objąć wszystkie formy tych produktów najwyższym możliwym opodatkowaniem.

Kiedy zmiany mogą wejść w życie?

Duńska prezydencja Rady UE rozpoczęła się 1 lipca 2025 roku, kiedy Dania przejęła funkcję od Polski. Następna prezydencja, którą obejmie Cypr, rozpocznie się 1 stycznia 2026 roku.

Projekt dyrektywy musi jeszcze zostać zatwierdzony przez wszystkie państwa członkowskie. Biorąc pod uwagę znaczące różnice stanowisk między krajami, proces negocjacji może okazać się długi i trudny.