Firmy rodzinne działające w Polsce wciąż napotykają na wiele utrudnień. Według NIK udogodnienia wprowadzone w ramach Pakietu 100 zmian dla firm oraz Konstytucji dla Biznesu, w przypadku firm rodzinnych nie zdają egzaminu. Natomiast prace nad oczekiwaną przez tę grupę przedsiębiorców nową Ordynacją podatkową szły jak po grudzie. Takie spostrzeżenia nie powinny nikogo dziwić, gdyż od lat przedsiębiorcy na głównego hamulcowego ich biznesowych działań wskazują kulejące, nieprzewidywalne prawo.
Niejasność prawa skutkuje dużą ilością błędów popełnianych zarówno przez pracowników urzędów skarbowych, jak i podatników, w interpretowaniu i stosowaniu prawa. Jak podaje NIK, wskazuje na to stwierdzona w trakcie kontroli duża liczba uchylanych przez sądy administracyjne interpretacji indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe (55 proc. w I kwartale 2018 r.) oraz znaczny odsetek uchylanych decyzji podatkowych: w drugiej instancji (29,1 proc.w pierwszym kwartale 2018 r.) oraz przez wojewódzkie sądy administracyjne (16,1 proc. w I kwartale 2018 r.).
Według raportu NIK zdaniem 73 proc. przedsiębiorców, od 2017 r. warunki prowadzenia firm rodzinnych nie uległy poprawie. Polepszenie sytuacji dostrzegło 9 proc. przedsiębiorców, a 18 proc. nie miało zdania na ten temat. Jednocześnie 37 proc. przedsiębiorców uważa, że w ostatnim czasie wprowadzono rozwiązania wręcz utrudniające prowadzenie działalności w firmach rodzinnych, z czym nie zgodziło się 63 proc. właścicieli firm.
Jakie zmiany najbardziej spodobały się przedsiębiorcom?
- wprowadzenie klauzuli pewności prawa (rozciągnięcie ochrony wynikającej z dominującej praktyki interpretacyjnej w zakresie indywidualnych interpretacji na ogół przedsiębiorców),
- wprowadzenie zasady: co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone,
- podniesienie z 20 do 50 pracowników progu, od którego istnieje obowiązek tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a także ustalania regulaminu wynagradzania i regulaminu pracy
- wprowadzenie zasady proporcjonalności (urząd nie może nakładać na przedsiębiorcę nieuzasadnionych obciążeń, np. nie będzie mógł żądać dokumentów, którymi już dysponuje).
NIK mając na uwadze wyniki kontroli oraz uwzględniając znaczenie dla gospodarki firm określanych mianem rodzinnych, wskazała na potrzebę:
- Rozważenia przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii wprowadzenia do polskiego porządku prawnego definicji firmy rodzinnej oraz przygotowania systemowych rozwiązań dla tej kategorii firm, ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej, a tym samym wpierających ich rozwój.
- Dokonania przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii oceny skuteczności wprowadzonych ułatwień dla przedsiębiorców w ramach Pakietu 100 zmian dla firm oraz Konstytucji Biznesu i ewentualne wprowadzenie niezbędnych zmian.
- Kontynuowania przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii działań mających na celu wprowadzenie do polskiego systemu prawnego rozwiązań pozwalających na przekazanie przedsiębiorstwa zmarłej osoby fizycznej następcy prawnemu, bez konieczności uruchomienia własnej działalności gospodarczej.
- Przyśpieszenia przez Ministra Finansów prac nad przygotowaniem projektu nowej Ordynacji podatkowej.
- Kontynuowania przez Ministra Finansów działań mających na celu zwiększenie sprawności prowadzonych przez organy skarbowe postępowań podatkowych i poprawności wydawanych decyzji podatkowych.