Ile czeka się w Polsce na mieszkanie? Można się zdziwić

Z uwagi na utrzymujący się od wielu lat deficyt mieszkań dostępnych dla gospodarstw domowych o niskich dochodach NIK wzięła pod lupę działania gmin w latach 2016-2019 (I półrocze) realizowane w ramach zadań własnych, jak również przy udziale pomocy finansowej z budżetu państwa na budownictwo komunalne.

Niestety, nadal około 10 proc. Polaków zamieszkuje lokale przeludnione i w złym stanie technicznym. Według Eurostatu wskaźnik deprywacji (niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb dostosowanych do europejskich warunków życia) plasuje Polskę na piątym miejscuod końca  w Europie.

Gminy, pomimo podejmowanych działań, nie doprowadziły do poprawy sytuacji osób oczekujących na mieszkania komunalne. Jak wykazuje NIK, w 11 kontrolowanych jednostkach samorządowych liczba gospodarstw domowych oczekujących na mieszkanie wzrosła o 30 proc, a czas oczekiwania na lokal wynosił nawet 17 lat. Z badań kwestionariuszowych obejmujących 622 gminy wynika, że w 73 proc. z nich potrzeby mieszkaniowe rodzin o niskich dochodach nie zostały zrealizowane.

Ponadto NIK ustalił, że gminy nie analizowały rzeczywistej sytuacji ekonomicznej lokalnej społeczności podczas diagnozowania potrzeb osób ubiegających się o pomoc mieszkaniową. Skutkiem tego mogło być niewłaściwe określenie wysokości kryterium dochodowego, a tym samym nieuzasadniony wzrost liczby gospodarstw domowych oczekujących na mieszkanie od gminy.

NIK pozytywnie oceniła natomiast podejmowanie przez gminy inwestycji służących zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, jednak ich liczba tylko w niewielkiej części pokrywała potrzeby w tym zakresie, a blisko 77 proc. gmin (z 622 poddanych badaniu) nie oddało do użytkowania ani jednego budynku po 31 grudnia 2016 r.

Gminy finansują gospodarkę mieszkaniową głównie ze środków własnych, posiłkując się częściowo środkami pozyskiwanymi z Funduszu Dopłat z Banku Gospodarstwa Krajowego. NIK pozytywnie oceniła działania ministra dotyczące uproszczenia procedury składania wniosków do BGK o dofinansowanie przedsięwzięć gminnych poprzez likwidację ograniczeń czasowych ich składania.

Minister właściwy do spraw budownictwa i mieszkalnictwa opracował projekt Narodowego Programu Mieszkaniowego (NPM) oraz rozwiązania prawne umożliwiające jego wdrożenie, co Izba ocenia pozytywnie. Minister opracował też i wdrożył zmiany w instrumentach finansowego wspierania rozwoju budownictwa komunalnego i utrzymania w należytym stanie technicznym mieszkaniowego zasobu gmin. Działania Ministra mogą uelastycznić sposób zarządzania przez gminy komunalnymi zasobami lokalowymi poprzez likwidację omówionych wyżej nieprawidłowości i słabości systemowych, choć większość wprowadzonych zmian dotyczyć będzie umów najmu zawartych już po wejściu w życie nowych przepisów.