- Eksperci podatkowi wskazują, że nowa cyfrowa ewidencja JPK_ST bezpośrednio zwiększa ryzyko osobistej odpowiedzialności zarządu za błędy w raportowaniu
- Zaawansowana analityka danych z JPK rewolucjonizuje kontrole skarbowe, eliminując losowe audyty na rzecz precyzyjnie celowanych działań
- Analiza danych rynkowych ujawnia, że brak gotowości systemów IT do obsługi JPK_ST jest największym wyzwaniem dla płynnej transformacji cyfrowej firmy
- Skuteczne wdrożenie JPK_ST wymaga aktualizacji strategii biznesowej i staje się kluczowym elementem optymalizacji procesów w zarządzaniu majątkiem
- Statystyki KAS potwierdzają, że skuteczność kontroli podatkowych opartych na danych JPK osiągnęła 96%, co zapowiada nową erę w zarządzaniu ryzykiem podatkowym
Majątek firmy pod lupą fiskusa. Nadchodzi JPK_ST – co musisz wiedzieć?
Od 1 stycznia 2026 roku polskie firmy staną przed rewolucją w sposobie raportowania swojego majątku do urzędu skarbowego. W życie wejdzie obowiązek prowadzenia i przesyłania nowej, szczegółowej ewidencji w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego dla środków trwałych, znanego jako JPK_ST. W praktyce oznacza to, że każda firma będzie musiała stworzyć cyfrowy spis swojego majątku, obejmujący nie tylko maszyny czy komputery, ale także licencje i patenty. Plik ten będzie zawierał precyzyjne dane, takie jak data zakupu, wartość początkowa, metoda amortyzacji, a nawet powiązania z fakturami zakupu. Wdrożenie tego obowiązku podzielono na etapy. Od 1 stycznia 2026 roku obejmie on podatników CIT i PIT, którzy już teraz co miesiąc składają plik JPK_V7M (czyli ewidencję VAT). Pozostałe firmy, w tym te rozliczające się kwartalnie, dołączą do tego grona rok później, od 1 stycznia 2027 roku. Warto pamiętać, że pierwotnie zmiana ta miała wejść w życie już w 2023 roku, jednak jej termin był wielokrotnie przesuwany, co najlepiej obrazuje skalę tego wyzwania.
Choć pierwszy raport JPK_ST za 2026 rok firmy złożą dopiero w 2027 roku, kluczowe jest to, że obowiązek gromadzenia danych w nowym standardzie zaczyna się już 1 stycznia 2026 roku. Oznacza to, że przedsiębiorcy muszą być gotowi na nowe zasady od pierwszego dnia wejścia w życie przepisów. Aby ułatwić start mniejszym podmiotom, Ministerstwo Finansów zapowiedziało udostępnienie darmowych, interaktywnych formularzy dla firm prowadzących Podatkową Księgę Przychodów i Rozchodów (PKPiR) lub ewidencję przychodów. Jednocześnie resort wprowadził roczne opóźnienie dla największych graczy, czyli podatników CIT z przychodem powyżej 50 milionów euro oraz podatkowych grup kapitałowych. Pojawia się tu jednak ważna wątpliwość: czy przesunięcie terminu raportowania zwalnia również z obowiązku zbierania danych za ten okres? Eksperci radzą zachować ostrożność i mimo wszystko przygotować swoje systemy księgowe do zbierania kompletnych informacji już od początku 2025 roku, aby uniknąć problemów w przyszłości.
Algorytm fiskusa nie wybacza błędów. Nowa era kontroli i odpowiedzialności zarządu
Wprowadzenie JPK_ST da urzędom skarbowym bezprecedensowy wgląd w majątek firm, co z kolei podnosi poprzeczkę osobistej odpowiedzialności dla członków zarządu. Każdy błąd, brakująca informacja czy niespójność w cyfrowej ewidencji będzie dla fiskusa widoczna jak na dłoni. To rodzi realne ryzyko nie tylko sporów podatkowych, ale także odpowiedzialności karno-skarbowej i cywilnej dla osób zarządzających firmą. W tym nowym krajobrazie dokładna inwentaryzacja majątku przestaje być jedynie elementem dobrych praktyk księgowych, a staje się kluczowym narzędziem ochrony prawnej menedżerów. Eksperci zwracają uwagę, że choć odpowiedzialność karna skarbowa teoretycznie wymaga udowodnienia umyślnego działania, w praktyce organy często z góry zakładają winę osób podpisujących deklaracje. Dlatego wdrożenie jasnych, wewnętrznych procedur podatkowych staje się tarczą obronną, która pozwala wykazać, kto faktycznie odpowiadał za ewentualne błędy i zminimalizować ryzyko.
Nowe struktury JPK zostały zaprojektowane tak, aby umożliwić masową i automatyczną analizę danych. Dla fiskusa oznacza to koniec z losowymi kontrolami, a początek ery precyzyjnych, celowanych działań. Zamiast przeszukiwać setki dokumentów, algorytmy same wskażą firmy, których dane budzą wątpliwości. Statystyki z ostatnich lat dobitnie potwierdzają ten trend. W 2023 roku liczba wezwań do przekazania ksiąg rachunkowych w formie JPK wzrosła aż o 93% w porównaniu z rokiem poprzednim, a skuteczność kontroli podatkowych osiągnęła imponujący poziom 96%. Krajowa Administracja Skarbowa już w 2022 roku oficjalnie zaleciła swoim urzędnikom częstsze korzystanie z danych JPK, co jasno pokazuje, w którym kierunku zmierza system kontroli. Presja na jakość i rzetelność danych raportowanych przez przedsiębiorców będzie więc z roku na rok coraz większa.
Systemy, dane, procedury. Twoja checklista gotowości na JPK_ST
Przedsiębiorstwa stoją przed konkretnymi wyzwaniami, które wymagają natychmiastowych działań. Z doświadczeń firm doradczych wynika, że powszechnym problemem jest brak kompletnych danych w obecnych systemach księgowych, co uniemożliwia prawidłowe wygenerowanie pliku JPK_ST. Wiele firm zgłasza również, że ich oprogramowanie nie jest przystosowane do nowych wymogów lub ma ograniczone funkcjonalności. Dlatego, chociaż termin złożenia pierwszego raportu wydaje się odległy, przygotowania należy rozpocząć już teraz. Pierwszym krokiem powinien być audyt posiadanych systemów informatycznych, aby sprawdzić, czy są one w stanie sprostać nowym przepisom. Równolegle należy zweryfikować kompletność danych w istniejącej ewidencji środków trwałych i zaktualizować wewnętrzną politykę księgową. Chodzi o to, aby mieć pewność, że od 1 stycznia 2026 roku każdy nowy zakup czy inwestycja będą rejestrowane ze wszystkimi wymaganymi przez JPK_ST szczegółami.
Polecany artykuł:
Podcasty
Playlisty tematyczne
