Narodowy Spis Powszechny. Kontrowersyjne pytania. Z tym Polacy mają problem

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 ruszył 1 kwietnia i potrwa do końca września. Ze względu na pandemię wizyty osobiste rachmistrzów będą ograniczone, a spis odbędzie się przede wszystkim przez internet lub telefon. Do tej pory zdalnie już spisały się ponad 3 mln obywateli. Wyniki spisu mamy poznać w grudniu. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań polega na udzieleniu odpowiedzi na pytania dotyczące stanu cywilnego, pracy, mieszkania, zarobków, ale i chorób lub wyznania. Co bardzo ważne, odpowiedzi muszą być zgodne z prawdą. Okazuje się jednak, że ankieta nie zawsze na to pozwala. Nasi czytelnicy zwrócili uwagę na kilka kontrowersyjnych kwestii, np. brak w ankiecie związku jednopłciowego, konieczność podawania numeru PESEL współlokatorów, brak możliwości wskazania transpłciowości, pytania o wyznanie. Skoro spis ma pokazać rzeczywisty stan społeczeństwa, to teoretycznie powinien on być dostosowany do obecnej sytuacji, a nie tej  sprzed 10 lat - ostatni taki spis powszechny przeprowadzono właśnie 10 lat temu. Jednak zdaniem państwowych statystyków, tak nie jest. Spis ma być porównywalny z poprzednim i w swych pytaniach, ale i odpowiedziach, trzymać się modelu sprzed 10 lat i przepisów prawa obowiązujących w Polsce (stąd np. nie ma w nim zawartych małżeństw jednopłciowych). Główny Urząd Statystyczny nie ukrywa, że Polacy mają sporo pytań do spisu i nie przechodzą przez niego gładko. Oto zdaniem GUS najczęściej zadawane pytania dotyczące Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 wraz z odpowiedziami:

1. Dane osobowe:

- Czy zbieranie danych osobowych przez GUS jest zgodne z RODO? Zbieranie w spisie powszechnym danych osobowych jest obowiązkowe i zgodne z RODO.

- Kto ma dostęp do danych osobowych pozyskanych w czasie spisu? W procesie przetwarzania danych osobowych uczestniczą wyłącznie osoby upoważnione przez Administratora Danych do przetwarzania danych osobowych z zachowaniem zasady wiedzy koniecznej. Uwzględniając charakter, zakres, kontekst i cele przetwarzania danych oraz ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych o różnym prawdopodobieństwie i wadze zagrożenia, Administrator Danych, którym jest Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), wdrożył odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, aby przetwarzanie odbywało się zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO). Wszystkie dane osobowe przetwarzane w ramach prac spisowych są poufne i podlegają szczególnej ochronie, na zasadach określonych w ustawie o statystyce publicznej oraz w ustawie o ochronie danych osobowych.

- Czy ktoś będzie miał wgląd do moich osobistych odpowiedzi? W procesie przetwarzania danych osobowych uczestniczą wyłącznie osoby upoważnione przez Administratora Danych do przetwarzania danych osobowych z zachowaniem zasady wiedzy koniecznej.

- Jak długo będziecie przetwarzać moje dane osobowe? Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań dane osobowe zebrane w ramach prac spisowych, mogą być przetwarzane przez okres 100 lat od dnia zakończenia spisu powszechnego.

ZOBACZ: Narodowy Spis Powszechny 2021. Jak wygrać Toyotę w loterii?

2. Samospis przez internet:

- Czy logowanie przez PESEL i nazwisko panieńskie matki jest bezpieczne? Logowanie za pomocą numeru  PESEL  oraz nazwiska panieńskiego matki jest  bezpieczne. Wymóg podania nazwiska rodowego zwiększa poziom zaufania podczas weryfikacji tożsamości respondenta, jednocześnie chroni przed zaatakowaniem systemu z użyciem zewnętrznej bazy lub generatora numerów PESEL. Dodatkowym zabezpieczeniem w tej formie logowania jest wprowadzenie kolejnego poziomu ochrony dostępu w postaci hasła, które użytkownik ustala samodzielnie podczas pierwszej operacji logowania. Służy to ochronie danych wprowadzonych przez użytkownika w sytuacji, gdy wypełnia formularz podczas kilku sesji logowania. Czyli dostęp do formularza podczas kolejnego logowania wymaga podania numeru PESEL oraz hasła znanego wyłącznie temu użytkownikowi.

- Czy muszę wpisać wszystkich, z którymi mieszkam pod tym samym adresem? Osoby dorosłe powinny samodzielnie udzielić odpowiedzi na pytania, natomiast osoby małoletnie, powinny zostać spisane przez rodziców lub opiekunów prawnych. Dane dotyczące osób nieobecnych przekazują osoby pełnoletnie wspólnie z nimi zamieszkałe, jeśli znają dane wymagane przez aplikację spisową. Dopuszcza się możliwość udzielenia odpowiedzi za osoby zamieszkałe w danym mieszkaniu – za ich zgodą – przez dorosłą osobę również zamieszkałą w tym mieszkaniu. Osoba ta podaje informacje o mieszkaniu i wszystkich osobach w nim zamieszkałych, ustala skład osobowy mieszkania, określa relacje rodzinne pomiędzy osobami oraz udziela odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu mieszkaniowym i osobowym. Istnieje możliwość samodzielnego spisania się przez dorosłe osoby, które na przykład tworzą osobne gospodarstwa domowe.

- Co zrobić jeśli nie znam danych osób, które ze mną mieszkają? Aplikacja nie pozwala przejść dalej. Z założenia należy dopisać wszystkie osoby, które mieszkały pod podanym adresem. W wyjątkowych sytuacjach, gdy osoba spisująca się nie zna wszystkich danych dotyczących pozostałych osób mieszkających pod tym samym adresem, może wykazać wyłącznie siebie bez konieczności dopisywania pozostałych osób. Co ważne – osoby, które mieszkają pod tym samym adresem, a nie zostały dopisane w formularzu – są zobowiązane do samodzielnego dokonania spisu.

- Jeśli spisze swojego męża/małżonkę to jest on/ona zwolniony już z samospisu? Tak, można wypełnić formularz za współmałżonka (za jego zgodą). Taka osoba, w świetle przepisów ustawy o NSP, dopełniła obowiązku spisowego. Jeśli natomiast osoba spisana przez inną osobę chce samodzielnie uzupełnić formularz spisowy – może tego dokonać.

- Kto spisuje dzieci? Za osoby małoletnie (tj, w wieku 0 do 17 lat) zgodnie z przepisami ustawy o NSP  spisu dokonują rodzice lub opiekunowie prawni.

ZOBACZ: Narodowy Spis Powszechny 2021. Kto zapłaci karę