Sejm przyjął ustawę górniczą. Nawet 170 tys. zł odprawy netto

• Sejm uchwalił nowelizację ustawy górniczej, która wprowadza świadczenia osłonowe (m.in. urlopy z 80% wynagrodzenia i odprawy 170 tys. zł netto) dla odchodzących pracowników górnictwa i administracji.
• Nowe przepisy, wchodzące w życie 1 stycznia 2026 r., pozwolą spółkom samodzielnie likwidować kopalnie i umożliwią przekazywanie terenów poprzemysłowych samorządom na cele rewitalizacyjne.
• Ustawa rozszerza osłony na wszystkich pracowników przedsiębiorstw górniczych, w tym administracji i spółek wyspecjalizowanych, obejmując PGG, PKW, Węglokoks Kraj, JSW i Bogdankę.
• Całkowity koszt likwidacji kopalń w ciągu najbliższych 10 lat szacuje się na ponad 11 mld zł, a harmonogram transformacji zakłada odejście od wydobycia węgla energetycznego do 2049 roku

Sejm uchwalił kluczową dla transformacji energetycznej Polski nowelizację ustawy górniczej. Za przyjęciem przepisów głosowało 241 posłów koalicji rządzącej, przeciw było 6, a 186 wstrzymało się od głosu. Nowe prawo, które ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku, wprowadza system wsparcia dla odchodzących z branży pracowników oraz umożliwia spółkom samodzielną likwidację kopalń. Decyzja ta jest niecierpliwie wyczekiwana przez całe środowisko górnicze.

Termin wejścia ustawy w życie jest nieprzypadkowy. Umożliwi on m.in. rozpoczęcie z tą datą likwidacji kopalni Bobrek należącej do Węglokoks Kraj oraz zaplanowane przez Polską Grupę Górniczą połączenie ruchów Bielszowice i Halemba w kopalni Ruda.

Jakie świadczenia osłonowe trafią do górników?

Najważniejszym elementem nowelizacji jest wprowadzenie kompleksowego systemu osłon. Sejm znowelizował ustawę górniczą, wprowadzając dwa główne świadczenia osłonowe dla górników i innych pracowników sektora. Pierwszym z nich jest urlop górniczy lub urlop dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla, trwający do czterech lat. W tym czasie pracownik będzie otrzymywał 80 proc. dotychczasowego wynagrodzenia, liczonego jak za urlop wypoczynkowy, bez obowiązku świadczenia pracy.

Drugą opcją jest jednorazowa odprawa pieniężna w wysokości 170 tys. zł netto. Co istotne, kwota ta będzie zwolniona z podatku dochodowego. Jak podkreślał w Sejmie wiceminister energii Marian Zmarzły, celem przepisów jest realizacja postanowień umowy społecznej z 2021 roku i wsparcie pracowników w procesie wygaszania wydobycia.

Kto i na jakich warunkach skorzysta z pakietu osłonowego?

Początkowo projekt zakładał objęcie osłonami jedynie pracowników zakładów górniczych. Ostatecznie, po konsultacjach, krąg uprawnionych został znacznie rozszerzony. Nowe przepisy rozszerzają grupę uprawnionych do osłon na wszystkich pracowników przedsiębiorstw górniczych, w tym administrację oraz załogi wyspecjalizowanych zakładów, np. remontowych.

Programem objęci będą pracownicy Polskiej Grupy Górniczej (PGG), Południowego Koncernu Węglowego (PKW), Węglokoksu Kraj, a także Jastrzębskiej Spółki Węglowej (JSW) i w przyszłości lubelskiej Bogdanki. Zgodnie z Oceną Skutków Regulacji, szacuje się, że z urlopów górniczych w PGG, PKW i Węglokoks Kraj skorzysta łącznie 3,5 tys. osób, a w JSW – 3 tys. osób.

Co dalej z kopalniami i terenami pogórniczymi?

Nowelizacja daje przedsiębiorstwom górniczym możliwość otrzymania dotacji budżetowej oraz skarbowych papierów wartościowych na przeprowadzenie procesów likwidacyjnych. Szacuje się, że koszt likwidacji kopalń w ciągu najbliższych 10 lat wyniesie ponad 11,2 mld zł. Zgodnie z umową społeczną z 2021 roku, proces odchodzenia od węgla energetycznego ma zakończyć się do 2049 roku, a w najbliższej dekadzie planowane jest wygaszenie pięciu kopalń.

Ustawa wprowadza również ważny mechanizm dla samorządów. Umożliwia przekazywanie mienia z likwidowanych zakładów, w tym terenów poprzemysłowych, w formie darowizny np. gminom. Ma to pozwolić na efektywne zagospodarowanie tych obszarów pod nowe inwestycje, projekty infrastrukturalne i działania rewitalizacyjne.

Gorąco po głosowaniu. "Skrajna nieodpowiedzialność"

Wynik głosowania wywołał ostre reakcje ze strony związkowców. Szef śląsko-dąbrowskiej Solidarności, Dominik Kolorz, skrytykował posłów Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji, którzy w większości wstrzymali się od głosu. „Każdy poseł, który głosował przeciwko tej ustawie lub się wstrzymał, zachował się skrajnie nieodpowiedzialnie” – stwierdził.

Według Kolorza, brak przyjęcia ustawy do końca roku groziłby upadłością spółek węglowych. „Trudno oprzeć się wrażeniu, że zagłosowali zgodnie z zasadą: im gorzej, tym lepiej (...). Zapomnieli tylko, że tu chodzi o los dziesiątek tysięcy pracowników, a nie o ich partyjne gierki” – podsumował przewodniczący. Teraz ustawa trafi pod obrady Senatu.