Niższe ceny produktów rolnych. Czy żywność stanieje?

Produkty rolne na światowych rynkach tanieją

Jak wskazał analityk PKO BP, niemal na całym świecie od miesięcy obserwowane są wyraźne spadki cen produktów rolnych. W Polsce - jak wynika z danych GUS - ceny skupu podstawowych produktów rolnych w grudniu 2023 br. były o średnio o 19,6 proc. niższe niż w grudniu 2022. Wyraźnie potaniała kukurydza (41,7 proc. r/r), pszenica (40,8 proc. r/r), drób (18,6 proc.r/r) i mleko (23,2 proc. r/r).

"Tak duża skala spadków rok do roku jest efektem korekty, która nastąpiła po skokowym wzroście cen w 2022 roku po napaści Rosji na Ukrainę " - wytłumaczył Dziwulski. Przypomniał, że w marcu 2022 r., po zablokowaniu przez Rosję ukraińskich portów na Morzu Czarnym, przeciętne ceny skupu pszenicy w Polsce wzrosły o blisko 20 proc. m/m, a kukurydzy o 14 proc. m/m. Wzrosty te - jak wskazał - przełożyły się na ceny produktów zwierzęcych, np. żywca, mleka czy jaj, oraz przyspieszyły dynamikę cen detalicznych. W październiku 2022 r. ceny żywności i napojów bezalkoholowych były o 22,0 proc. wyższe niż rok wcześniej, w listopadzie o 22,3 proc., a szczyt wzrostów przypadł na luty 2023 r.(24,0 proc.).

Żywność z Ukrainy obniża ceny na światowych rynkach

Odwrócenie tendencji na rynkach rolnych zbiegło się z odblokowaniem eksportu produktów rolnych z Ukrainy, poprzez ustanowienie m.in. korytarzy humanitarnych. W efekcie ceny surowców rolnych zaczęły spadać, co przełożyło się na zmniejszenie inflacji żywności do poziomu 5,5 proc. r/r na koniec 2023 r.

Ekspert uważa jednak, że liberalizacja handlu między UE a Ukrainą miała relatywnie mały udział w procesie spadków cen. Te wynikały w dużej mierze ze wzrostu podaży niektórych surowców na rynkach światowych. Ponadto - jak dodał - spowolnienie gospodarcze wpłynęło na zmniejszenie globalnego popytu w niektórych krajach Afryki czy Azji, a spadek siły nabywczej osłabił konsumpcję w krajach UE, w tym w Polsce. Zwrócił również uwagę na ogromne nadwyżki pszenicy w Rosji, która zdominowała handel w pierwszej połowie sezonu i która wciąż pozostaje wysoce konkurencyjna cenowo na rynkach światowych. Z danych USDA wynika, że w bieżącym sezonie 2023/24 Rosja może wyeksportować rekordowe 51 mln t pszenicy.

Inflacyjna sensacja – mąka staniała grudniu 2023. Niestety, chleb zdrożał

Dziwulski zauważył, że dynamika cen w koszyku konsumenckim różni się w zależności od grupy produktów a także stopnia przetworzenia żywości. Np. w grudniu 2023 roku mąka staniała o 4,2 proc. r/r, za to pieczywo podrożało o 5,9 proc., co wynika m.in ze wzrostu cen energii, kosztów pracy i transportu.

Tendencję spadkową cen żywności potwierdza też najnowszy indeks Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). W styczniu 2024 roku wyniósł 118 pkt. wobec blisko 132 pkt. rok wcześniej (-10 proc. r/r). Warto zaznaczyć, że w marcu 2022 r., gdy ceny żywności eksplodowały, indeks FAO ustanowił historyczny rekord na poziomie 160,3 pkt. wzrastając o 34 proc. wobec cen z marca 2021 r. które odbudowywały się po pandemicznych spadkach.

 Jeśli chodzi o polskich konsumentów, to - jak zaznaczył Dziwulski – czynnikiem hamującym wzrosty cen żywności jest również mocny złoty, który sprawia, że wiele produktów importowanych takich jak np. cytrusy czy niektóre warzywa nie drożeje tak wyraźnie. Mimo tego silne podwyżki cen notuje się jeśli chodzi m.in. o kawę, herbatę czy kakao, które według Banku Światowego, w styczniu 2024 roku podrożało o ponad 67 proc. w relacji rocznej. "Ceny tego surowca były najwyższe od 46 lat" - wskazał analityk.

Czy żywność może stanieć?  

Pytany o prognozę na 2024, analityk wskazał, że prawdopodobnie ceny surowców rolnych, zarówno w Polsce jak i całej UE, w pierwszej połowie roku będą utrzymywać się na niższym poziomie niż przed rokiem. "Jeśli chodzi o zboża to konkurencja z Rosji wciąż będzie silna, co będzie oddziaływać na spadki cen ziaren" - powiedział. Zaznaczył jednak, że roczna dynamika cen surowców będzie się różnić w zależności od kategorii produktu. Wciąż wzrostów cen można oczekiwać na rynku owoców i niektórych warzyw.

Ekonomista zaznaczył jednak, że ewentualnego odbicia cen w rolnictwie można spodziewać się w II połowie roku. Niższe ceny surowców będą wciąż oddziaływać będą w kierunku obniżenia się cen detalicznych żywności. "Niemniej dynamika cen żywności wzrośnie w związku z przywróceniem normalnych stawek VAT dla konsumentów" - wskazał.