- Rządowy projekt ustawy zmienia zasady pomocy dla Ukraińców, ograniczając dostęp do 800+ i części świadczeń zdrowotnych, jednocześnie przedłużając legalny pobyt do marca 2026 r.
- Prawo do 800+ ma być powiązane z aktywnością zawodową wnioskodawcy, wymagając zarobków na poziomie co najmniej 75% minimalnego wynagrodzenia lub przynależności do jednej z ośmiu kategorii, np. bezrobotni zarejestrowani czy na urlopach macierzyńskich.
- Ograniczenia w dostępie do świadczeń zdrowotnych nie obejmą dzieci i młodzieży do 18. roku życia, a ich celem jest zminimalizowanie obciążeń dla polskiego systemu i zapobieganie nadużyciom.
- Projekt zakłada wygaszanie przyjmowania nowych osób do Ośrodków Zbiorowego Zakwaterowania od października 2025 r., z wyjątkiem grup wrażliwych, takich jak dzieci, emeryci czy osoby z niepełnosprawnościami
Rządowy projekt ustawy, który trafił do legislacyjnych trybów, jest bezpośrednią odpowiedzią na zawetowanie przez prezydenta poprzedniej nowelizacji. Prezydent argumentował wówczas, że „ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy nie dokonuje tej korekty, wokół której toczyła się debata publiczna, że 800 plus powinno należeć się tym Ukraińcom, którzy podejmują się obowiązku pracy”. Nowy projekt ma ten warunek spełnić, uszczelniając system i wiążąc wsparcie z aktywnością zawodową uchodźców.
Koniec 800 plus dla wszystkich. Jakie są nowe kryteria?
Najważniejsza i najszerzej komentowana zmiana w nowej ustawie o pomocy Ukraińcom dotyczy zasad przyznawania świadczenia wychowawczego. Zgodnie z projektem, prawo do 800 plus oraz świadczenia "Dobry start" zostanie powiązane z aktywnością na rynku pracy. Rodzice z Ukrainy, aby otrzymać wsparcie, będą musieli zarabiać co najmniej 75 proc. minimalnego wynagrodzenia. To kryterium bardziej rygorystyczne niż w propozycji prezydenckiej, która zakładała próg 50 proc.
Jak podkreślają autorzy projektu, „zmiany w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci mają na celu powiązanie prawa do świadczenia wychowawczego dla cudzoziemców z państw trzecich z aktywnością wnioskodawcy na rynku pracy oraz nauką dzieci w polskiej szkole”. Ustawa przewiduje jednak szeroki katalog wyjątków. O świadczenie nadal będą mogły ubiegać się osoby:
- zarejestrowane jako bezrobotne,
- będące w trakcie szkoleń,
- otrzymujące zasiłek socjalny,
- przebywające na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych,
- podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. emeryci i renciści).
Celem jest wyeliminowanie nadużyć, takich jak fikcyjne zatrudnienie czy pobieranie świadczeń jako jedyne źródło dochodu. Weryfikacją uprawnień co miesiąc zajmie się ZUS.
Nie tylko świadczenia. Co jeszcze zmieni się w pomocy dla Ukraińców?
Nowe przepisy to nie tylko zmiany w 800 plus dla Ukraińców. Projekt zakłada przedłużenie legalnego pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną, do 4 marca 2026 roku. Obecne regulacje wygasają 30 września 2025 roku.
Jednocześnie rząd planuje ograniczyć katalog świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z Funduszu Pomocy. Jak czytamy w uzasadnieniu, ma to „zminimalizować negatywne skutki, jakie pomoc obywatelom Ukrainy stwarza z punktu widzenia dostępności świadczeń opieki zdrowotnej dla polskich ubezpieczonych”. Zmiany te nie obejmą dzieci i młodzieży do 18. roku życia. Zmiany dotkną także system zakwaterowania zbiorowego (OZZ). Od 31 października 2025 r. ośrodki przestaną przyjmować nowe osoby, z wyjątkiem tzw. grup wrażliwych, do których zaliczono m.in. osoby z niepełnosprawnościami, emerytów, kobiety w ciąży oraz samotne matki z co najmniej trojgiem dzieci.
Kiedy zmiany wejdą w życie? Rząd walczy z czasem
Największym wyzwaniem jest czas. Aby nowe zasady pomocy Ukrainie weszły w życie i nie spowodowały chaosu prawnego, ustawa powinna zostać uchwalona w ekspresowym tempie. Obecne przepisy dotyczące m.in. zakwaterowania wygasają jesienią, co wymaga legislacyjnego sprintu. Eksperci zwracają uwagę, że wdrożenie nowych mechanizmów weryfikacyjnych przez ZUS w tak krótkim czasie może okazać się niezwykle trudne. Bez szybkiego przyjęcia ustawy, zarówno urzędy, jak i sami uchodźcy staną przed ogromnym problemem organizacyjnym i prawnym.
Polecany artykuł:
Podcasty
Playlisty tematyczne
