Efekty tego trendu widać w budżecie państwa. Polska w 2024 roku straciła na nielegalnym rynku wyrobów tytoniowych 312 mln euro, co przekłada się na ponad 1,3 mld złotych mniej wpływów z podatków. W całej Unii Europejskiej suma strat sięga 15 miliardów euro. Głównym motorem napędowym tego zjawiska są drastyczne podwyżki akcyzy – w Polsce w marcu 2025 roku wzrosła ona aż o 25% na papierosy, 38% na tytoń do skręcania i 50% na wyroby do podgrzewania. Rezultat? Ucieczka konsumentów do nielegalnego rynku.
Sprzedaż legalnych papierosów spadła w Polsce o 15,7% w porównaniu do roku wcześniejszego. Jeszcze większe tąpnięcie zanotowano w segmencie tytoniu do skręcania – spadek o 19,2%, a wyroby do podgrzewania odnotowały zjazd o 18,75%. Polacy coraz częściej szukają tańszych alternatyw, a przestępcy nie mają problemu z ich dostarczeniem – często przez internet lub zamknięte grupy w mediach społecznościowych.
Największym rynkiem nielegalnych papierosów w UE pozostaje Francja, gdzie aż 38% papierosów pochodzi z przemytu. Co drugi nielegalny papieros w Europie jest wypalany właśnie nad Sekwaną. Polska zajmuje czwarte miejsce z wynikiem 1,85 mld sztuk rocznie. Ale to Holandia przeżywa szok – tam szara strefa wzrosła o rekordowe 10,2 punktu procentowego w ciągu roku. Paczka papierosów kosztuje tam ponad 40 zł, więc coraz więcej Holendrów zaopatruje się za granicą – albo poza legalnym obiegiem.
Tymczasem Komisja Europejska planuje nowelizację dyrektywy tytoniowej – tzw. Tobacco Excise Directive (TED) – która ma ujednolicić minimalne stawki akcyzy w całej Unii. W praktyce oznacza to kolejne podwyżki cen papierosów w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce. Eksperci ostrzegają, że takie działania tylko pogłębią problem szarej strefy, zwiększą skalę przemytu i jeszcze bardziej uderzą w legalny rynek.
Bez kompleksowej strategii, reform służb i rozsądnej polityki podatkowej, nielegalny handel papierosami będzie kwitł dalej. A „papierosy spod lady” znów staną się codziennością – nie tylko dla tych, którzy pamiętają czasy PRL-u.
Polecany artykuł:
Podcasty
Playlisty tematyczne
