Polska się zbroi! Unijna klauzula wyjścia pozwoli na większe wydatki

Polska się zbroi! Unijna klauzula wyjścia pozwoli na większe wydatki

Polska sięga po unijną klauzulę wyjścia, by zwiększyć wydatki na obronność. Decyzja ta, ogłoszona przez Ministerstwo Finansów, otwiera drogę do zwiększenia budżetu obronnego, mimo obowiązującej procedury nadmiernego deficytu. Co to oznacza dla polskiej gospodarki i bezpieczeństwa?

Polska uruchamia klauzulę wyjścia – powód to obronność

Ministerstwo Finansów poinformowało, że Polska złożyła wniosek o uruchomienie tzw. unijnej klauzuli wyjścia. Powodem tej decyzji są rosnące wydatki na obronność, które w obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej stały się priorytetem dla rządu. Klauzula ta umożliwia zwiększenie tych wydatków, nawet jeśli kraj objęty jest procedurą nadmiernego deficytu.

"Krajowa klauzula umożliwia odejście od rekomendowanej przez Radę Ecofin ścieżki wydatków do wysokości przyrostu wydatków na obronność w stosunku do sytuacji przed wojną w Ukrainie, jednak nie więcej niż 1,5 proc. PKB" - podkreślono w komunikacie MF.

Na czym polega klauzula wyjścia i co to oznacza dla finansów Polski?

Krajowa klauzula wyjścia umożliwia państwom członkowskim Unii Europejskiej odstępstwo od przestrzegania unijnych reguł fiskalnych. Zgodnie z traktatami UE, deficyt budżetowy kraju członkowskiego nie powinien przekraczać 3% PKB, a dług publiczny – 60% PKB. Klauzula wyjścia pozwala na czasowe zawieszenie tych limitów w wyjątkowych okolicznościach.

W przypadku Polski, klauzula umożliwia zwiększenie wydatków na obronność ponad limity wynikające z procedury nadmiernego deficytu. Jak podkreśla Ministerstwo Finansów, odejście od rekomendowanej przez Radę Ecofin ścieżki wydatków jest możliwe do wysokości przyrostu wydatków na obronność w stosunku do sytuacji sprzed wojny w Ukrainie, ale nie więcej niż 1,5% PKB.

Z szacunków resortu finansów wynika, że przyrost wydatków obronnych w Polsce, według unijnej definicji COFOG, w latach 2024-2025 wyniesie odpowiednio 1,1% PKB i 1,3% PKB w porównaniu do roku 2021. Oznacza to, że Polska może skorzystać z klauzuli, aby sfinansować te dodatkowe wydatki bez ryzyka uruchomienia sankcji ze strony UE.

Co ważne, klauzula wyjścia nie oznacza całkowitego zawieszenia unijnych przepisów. Państwa członkowskie, które z niej korzystają, w dalszym ciągu podlegają unijnym przepisom zarządzania gospodarczego.

Dlaczego KE zachęca do skoordynowanego użycia klauzuli wyjścia w UE?

Komisja Europejska aktywnie zachęca państwa członkowskie do skoordynowanego wykorzystania krajowej klauzuli wyjścia. W marcu 2024 roku, szefowa KE Ursula von der Leyen ogłosiła pięciopunktowy plan dozbrajania Europy, który ma zmobilizować do 800 mld euro na obronność. Plan ten zakłada m.in. poluzowanie unijnych reguł wydatkowych, w tym uruchomienie krajowej klauzuli wyjścia z Paktu stabilności i wzrostu.

Komisja Europejska argumentuje, że skoordynowane użycie klauzuli pozwoli państwom członkowskim na trwałe zwiększenie wydatków na obronę przy zachowaniu w średnim okresie stabilnych finansów publicznych. KE zaproponowała, by zezwolić wszystkim państwom członkowskim na wzrost wydatków obronnych średnio o 1,5 proc. PKB rocznie w ciągu czterech lat.

Komisja Europejska oceni wnioski państw członkowskich, w tym Polski, do 4 czerwca, a Rada Ecofin przyjmie stosowne zalecenia już 8 lipca.

Pięciopunktowy plan dozbrajania Europy – szansa dla Polski na zwiększenie wydatków na obronność?

Ogłoszony przez Ursulę von der Leyen pięciopunktowy plan dozbrajania Europy to odpowiedź na rosnące zagrożenie ze strony Rosji i pogarszające się środowisko bezpieczeństwa. Plan ten, oprócz poluzowania reguł fiskalnych, przewiduje m.in. uruchomienie instrumentu SAFE, w ramach którego do uzyskania byłoby do 150 mld euro w ramach pożyczek.

Dla Polski, która planuje znaczne zwiększenie wydatków na obronność, plan ten może stanowić realną szansę na pozyskanie dodatkowych środków. Zgodnie z założeniami Komisji, państwa członkowskie mogłyby zwiększyć wydatki obronne średnio o 1,5 proc. PKB rocznie w ciągu czterech lat, co w sumie dałoby kwotę 650 mld euro.

Polska, składając wniosek o uruchomienie klauzuli wyjścia, pokazuje, że poważnie traktuje kwestię bezpieczeństwa i jest gotowa inwestować w swoją obronność. Decyzja ta, w połączeniu z unijnymi inicjatywami, może znacząco wzmocnić potencjał obronny kraju.