Dofinansowanie niani, czyli jak zatrudnić babcię. Ile wynosi wsparcie państwa i jak się o nie ubiegać?

Spis treści

1. Babcia jako niania na etacie
2. Za ZUS zapłaci państwo
3. Ile wynosi dofinansowanie do niani w 2023?
4. Jak uzyskać dofinansowanie do niani/babci?

Podstawą prawną tego rozwiązania są przepisy ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2023 r. poz. 204), która weszła w życie 1 października 2011 r. Na mocy tej ustawy osoby sprawujące opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, o ile spełnione są warunki określone obowiązującymi przepisami.

Babcia jako niania na etacie

Pomoc babci przy wychowaniu dziecka jest nieoceniona. Zdarza się jednak, że babcia pełni rolę niani, opiekując się maluchem przez wiele godzin dziennie. W takiej sytuacji można babcię zatrudnić, przyczyniając się do wzrostu jej emerytury i pozyskać na ten cel wsparcie z budżetu państwa. Jak to zrobić? Z dopłaty może skorzystać każdy, kto spełni trzy poniższe warunki: 

• nie jest rodzicem dziecka, którym ma się opiekować; 
• jest osobą pełnoletnią. 

Po spełnieniu tych warunków można nianią (opiekunką) dziecka może zostać jego babcia, ale także jego dziadek, ciotka lub kuzynka, albo osoba obca, lecz kompetentna w oczach rodziców maleństwa. 

Aby starać się o dopłaty do ZUS-u babci/niani rodzice dziecka muszą spełnić jeden z warunków:

• pracują na podstawie umowy o pracę; 
• świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, która stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych (umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług); 
• prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą;
• prowadzą działalność rolniczą (z wyjątkiem osoby, która podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik).

No i najważniejsze, dziecko musi mieć ukończone 20 tygodni, nie jest w żłobku, klubie dziecięcym ani nie jest pod opieką dziennego opiekuna.

Za ZUS zapłaci państwo

W takiej sytuacji część składki do ZUS za babcię/nianię jest opłacana przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (ewentualnie 4 lata, jeżeli nie można zapewnić dziecku opieki przedszkolnej). Rok szkolny trwa od 1 września do 31 sierpnia następnego roku.

Niania jest objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami takimi jak:  ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) i ubezpieczeniem zdrowotnym – jeżeli np. opieka nad dzieckiem jest jej jedyną pracą, tylko ubezpieczeniem zdrowotnym – np. gdy pracuje jednocześnie na cały etat. Ubezpieczenie chorobowe jest dla niani dobrowolne. Składkę na nie finansuje sama niania. Rodzic potrąca jej tę składkę z pensji i odprowadza do ZUS.

Ile wynosi dofinansowanie do niani w 2023?

Budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za nianię od tej części pensji, która nie jest wyższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia. Pozostałą część składek opłaca rodzic/rodzice dziecka.

Przykład!

Jeśli rodzice zatrudnili nianię w styczniu 2023 roku i dali jej pensję 5000 zł. Minimalne wynagrodzenie w styczniu 2023 roku wynosiło 3490 zł. Zatem ZUS w styczniu 2023 roku opłacił składki od połowy kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli od 1745 zł. Rodzice dziecka opłacili składki od pozostałej sumy, czyli od 3255 zł (5000 -1745 = 3255). Natomiast od 1 lipca 2023 r. minimalna płaca wyniosła 3600 zł, więc rodzice od tej chwili opłacają  opłacają składki od nowej kwoty, czyli 3200 zł (5000 - 1800 = 3200).

Jak uzyskać dofinansowanie do niani/babci?

Aby uzyskać dofinansowanie do zatrudnienia niani/babci rodzice muszą wykonać następujące kroki:

1. Zatrudnić nianię i podpisać z nią tzw. umowę uaktywniającą. Umowa powinna określać:

• strony umowy (rodzic/opiekun dziecka i niania),
• cel i przedmiot umowy,
• czas i miejsce sprawowania opieki,
• liczbę dzieci powierzonych opiece,
• obowiązki niani,
• wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
• czas, na jaki umowa została zawarta,
• warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

2. Zgłosić siebie do ZUS siebie jako płatnika składek – wypełnić formularz ZUS ZFA  i przekazać go do ZUS. Jeśli prowadzą działalność gospodarczą i już składali taki formularz, nie muszą go składać ponownie.

Ważne! Płatnikiem składek jest rodzic lub opiekun dziecka, który podpisał umowę.

3. Złożyć w ZUS dokumenty potrzebne do zgłoszenia niani do ubezpieczenia. Jeśli niania podlega:

• ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu – wypełnić formularz ZUS ZUA,
• tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu – wypełnić formularz ZUS ZZA

i przekazać do ZUS.

W formularzu należy wpisać kod tytułu ubezpieczenia, który zaczyna się od cyfr 04 30.

Formularze można otrzymać w dowolnej placówce ZUS lub pobrać je ze strony ZUS z zakładki Wzory Formularzy. Jeśli rodzice wypełniają takie dokumenty pierwszy raz, warto udać się do ZUS, gdzie pracownik sali obsługi klientów pomoże wypełnić formularze.

4. Złożyć w ZUS deklarację rozliczeniową i imienny raport miesięczny do 20. dnia następnego miesiąca. Jeżeli pensja niani nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia, dokumenty składa się tylko raz. Gdy pensja opiekunki jest wyższa niż połowa minimalnego wynagrodzenia dokumenty rozliczeniowe składa się do ZUS co miesiąc.