ZUS waloryzuje składki emerytalne - co to oznacza dla przyszłych emerytów?

Spis treści

1. Roczna waloryzacja składek
2. Jak przebiega waloryzacja?
3. Waloryzacja kapitału
4. Waloryzacja kapitału początkowego
5. Kwartalna waloryzacja składek
6. Kwartalna waloryzacja – zasady
7. Ile wynoszą kwartalne wskaźniki waloryzacji składek?
8. Najważniejsze informacje dla emerytów i przyszłych emerytów
9. Proces waloryzacji składek

Złożenie wniosku o emeryturę w lipcu może skutkować wyższą emeryturą ze względu na uwzględnienie rocznej waloryzacji konta i subkonta emerytalnego, a także potencjalnie wyższych składek kwartalnych. Warto rozważyć ten czynnik przy wyborze optymalnego terminu złożenia wniosku.

Roczna waloryzacja składek

Roczna waloryzacja składek emerytalnych to mechanizm, dzięki któremu kwota zgromadzonych na koncie ubezpieczonego składek jest aktualizowana o wskaźnik waloryzacji. Ma to na celu ochronę wartości składek przed utratą siły nabywczej na skutek inflacji i zapewnienie sprawiedliwego naliczania emerytur.

Jak przebiega waloryzacja?

• Waloryzowane są składki zgromadzone na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który przeprowadzana jest waloryzacja.
• Do kwoty tych składek dodawane są kwoty z tytułu wcześniejszych waloryzacji.
• Cała suma jest następnie pomnażana przez wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik ten jest ustalany co roku przez Radę Ministrów i uwzględnia wzrost cen oraz wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne.

Uwaga! Roczna waloryzacja konta i subkonta ma na celu ochronę wartości składek emerytalnych przed utratą siły nabywczej.

Waloryzacja kapitału

Jeżeli dopiero mamy zamiar przejść na emeryturę, ważniejsza jest dla nas waloryzacja składek zgromadzonych w ZUS, czyli waloryzacja kapitału. Następuje ona 1 czerwca, a dotyczy składek zgromadzonych na koniec poprzedniego roku. Jest to waloryzacja wyłącznie procentowa, przy czym najczęściej inny wskaźnik waloryzacji składek dotyczy konta podstawowego i kapitału początkowego, a inny subkonta. Ta waloryzacja jest ważna dla osób, które będą dopiero składały wniosek o emeryturę i to niekoniecznie w najbliższym czasie. Waloryzacja składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek na ubezpieczenie emerytalne przez wskaźnik waloryzacji. Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana. Kwota składek jest powiększana o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji.

Podobnie, choć zwykle według innego wskaźnika waloryzacyjnego, przeprowadzana jest w 1 czerwca każdego roku waloryzacja kapitału zgromadzonego na subkoncie, czyli środków co do zasady przeznaczonych na OFE.

Waloryzacja kapitału początkowego

Odbywa się według takich zasad, jak w przypadku rocznej waloryzacji składek, ale pierwsza waloryzacja kapitału początkowego przeprowadzana jest od dnia 1 czerwca 2000 r. za rok 1999 - według odrębnego wskaźnika waloryzacji kapitału początkowego za rok 1999 wynoszącego 115,60 proc. Kolejne waloryzacje kapitału początkowego, tj. za rok 2000 i lata następne, przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji ogłaszanych dla składek na ubezpieczenie.

Kwartalna waloryzacja składek

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 25a) przewiduje kwartalną waloryzację składek na koncie emerytalnym. Oznacza to, że kwota zgromadzonych składek podlega aktualizacji co trzy miesiące, wpływając tym samym na ostateczną wysokość emerytury.

Wszyscy uprawnieni, którzy nie przeszli na emeryturę w lutym, powinni poczekać ze złożeniem wniosku o emeryturę do lipca. Chodzi o wykorzystanie faktu rocznej waloryzacji konta i subkonta emerytalnego. Ogólna zasada mówi o tym, aby za cały rok składki waloryzować 1 czerwca następnego roku, a składki, które nie zostały objęte roczną waloryzacją, waloryzować za kwartały.

Mechanizm działania:

• Waloryzacja obejmuje składki zgromadzone na koncie emerytalnym po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią roczną waloryzację.
• Kwota składek jest pomnażana przez wskaźnik waloryzacji, który uwzględnia wzrost cen oraz wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne.
• Celem waloryzacji jest ochrona wartości składek przed utratą siły nabywczej na skutek inflacji.

Korzyści:

• Kwartalna waloryzacja zapewnia sprawiedliwe naliczanie emerytur, uwzględniając bieżące warunki ekonomiczne.
• Wyższa emerytura: Dzięki waloryzacji kwota zgromadzonych składek wzrasta, co przekłada się na wyższe świadczenie emerytalne.

Uwaga! Im wyższa waloryzacja, tym wyższa będzie przyszła emerytura.

Kwartalna waloryzacja – zasady

Oprócz corocznych podwyżek emerytur (w marcu i wrześniu) oraz składek na koncie i subkoncie ZUS, należy również wziąć pod uwagę kwartalne waloryzacje składek. Te ostatnie wpływają na wysokość wyliczonej emerytury, w zależności od miesiąca i kwartału, w którym złożymy wniosek.

Które waloryzacje kwartalne zostaną uwzględnione i w jakim stopniu, zależy od miesiąca złożenia wniosku o emeryturę. Innymi słowy, miesiąc ten determinuje zarówno moment wyliczenia świadczenia, jak i brane pod uwagę waloryzacje.

Ważne jest, że:

• w przypadku ustalania wysokości emerytury w pierwszym kwartale danego roku: ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;
• w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku: ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;
• w przypadku ustalania wysokości emerytury w trzecim kwartale danego roku: ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;
• w przypadku ustalania wysokości emerytury w czwartym kwartale danego roku: ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku.

Oprócz tego jednak, że na moment dokonania waloryzacji kwartalnej wpływa miesiąc roku, w którym do ZUS wpłynie wniosek o emeryturę, istotne jest także to, która zwaloryzowana już kwota składek zostanie przyjęta jako właściwa przy samym ustalaniu wysokości emerytury. Ponieważ sprawa jest dość skomplikowana, zależność związaną z kwartalną waloryzacją składek emerytalnych w ZUS najlepiej wyjaśnić na przykładach.

Przykład 1:

Ustalanie emerytury następuje w I kwartale 2024 r. lub w II kwartale 2024 r., w okresie kwiecień–maj: Kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji (to znaczy kwota składek na dzień 31 stycznia 2022 r. zwaloryzowana za 2022 r.) powinna być włączona w cykl waloryzacji kwartalnych, poczynając od waloryzacji za I kwartał 2023 r.

Przykład 2:

Gdy wniosek o emeryturę zostanie złożony w II kwartale 2024 r. w czerwcu: Kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji ( to znaczy kwota składek na dzień 31 stycznia 2023 r. zwaloryzowana za 2023 r.) nie podlega żadnej waloryzacji kwartalnej. Jednak w wypadku gdy jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, w przypadku ustalania emerytury w czerwcu danego roku, dokonuje się waloryzacji składek tak, jakby wysokość emerytury była ustalana w maju danego roku.

Przykład 3:

Przy wyliczaniu wysokości emerytury w 2024 r. w III lub IV kwartale, kwota składek poddana ostatniej rocznej waloryzacji to znaczy kwota składek na dzień 31 stycznia 2023 r. zwaloryzowana za 2023 r.) powinna być włączona w cykl waloryzacji kwartalnych, poczynając od waloryzacji za I kwartał 2024 r.

Wynika z tego, że jeśli złożymy wniosek o emeryturę w listopadzie lub grudniu 2024 r., to składki zwaloryzowane na koniec 2023 r. obejmie jeszcze waloryzacja za I i za II kwartał 2024 roku. Przy czym ta druga waloryzacja nie obejmie już kapitałów zwaloryzowanych podczas ostatniej rocznej waloryzacji.

Ile wynoszą kwartalne wskaźniki waloryzacji składek?

Kwartalne wskaźniki waloryzacji składek (konto ZUS plus kapitał początkowy) wynoszą:

Wskaźniki waloryzacji dla konta ZUS:

• za I kwartał 2023 r. 113,83 proc.,
• za II kwartał 2023 r. 104,01 proc.,
• za III kwartał 2023 r. 100 proc.,
• za IV kwartał 2023 r. 100,5 proc.

Wskaźniki waloryzacji dla subkonta ZUS:

• za I kwartał 2023 r. 102,3 proc.,
• za II kwartał 2023 r. 102,3 proc.,
• za III kwartał 2023 r. to 102,3 proc.,
• za IV kwartał 2023 r. 102,3 proc.

Uwaga! Wskaźniki waloryzacji składek emerytalnych zgromadzonych w ZUS za I kwartał 2024 roku zostaną opublikowane w Monitorze Polskim w maju i czerwcu 2024 r.

Najważniejsze informacje dla emerytów i przyszłych emerytów

Dla osób już pobierających emeryturę:

• Najważniejsza jest waloryzacja emerytur, która odbywa się 1 marca każdego roku.
• Wszystkie świadczenia są pomnażane przez wskaźnik waloryzacji, co oznacza wzrost emerytury od marca.
• W 2024 roku planowana jest dodatkowa waloryzacja emerytur we wrześniu, jeśli inflacja w I półroczu przekroczy 5%.

Dla osób, które dopiero przejdą na emeryturę:

• Ważniejsza jest waloryzacja składek zgromadzonych w ZUS, czyli waloryzacja kapitału.
• Odbywa się ona 1 czerwca, ale dotyczy składek zgromadzonych na koniec poprzedniego roku.
• Podwyższa ona kwotę, z której wyliczana jest przyszła emerytura.
• Wskaźniki waloryzacji dla konta podstawowego i kapitału początkowego oraz subkonta mogą się różnić.

Proces waloryzacji składek

• Zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego składki na ubezpieczenie emerytalne są pomnażane przez wskaźnik waloryzacji.
• Wskaźnik ten uwzględnia wzrost cen i wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne.
• Waloryzacja dotyczy składek zgromadzonych na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana, powiększonych o kwoty z poprzednich waloryzacji.