Kiedy najlepiej przejść na emeryturę w 2024 roku? Są dwa dobre terminy

Wyjaśnijmy najpierw kilka pojęć z zakresu prawa o emeryturach ważnych dla osób, które zbliżają się do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Przejście na emeryturę a staż pracy

Staż pracy to łączna długość okresów zatrudnienia. Do uzyskania emerytury nie jest wymagane osiągnięcie określonego okresu ubezpieczenia. Okresy ubezpieczenia (okresy składkowe) są brane pod uwagę jedynie przy ustalaniu kapitału początkowego czyli hipotetycznej emerytury za pracę przed 1999 r.

Okresy składkowe

Okresami składkowymi są:

1. Okresy ubezpieczenia,
2. Okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Okresy składkowe a umowa-zlecenie

Za okresy składkowe wpływające na wysokość świadczeń emerytalno-rentowych uważa się wszystkie okresy opłacania składek z tytułu wykonywania umowy zlecenia. 

Staż pracy najczęściej obejmuje okres, w którym pracownik świadczył pracę w ramach stosunku pracy, czyli:

• na podstawie umowy o pracę,
• na podstawie spółdzielczej umowy o pracę,
• na podstawie mianowania lub wyboru.

Wielkość etatu jak i tryb rozwiązania stosunku pracy nie mają znaczenia.

Aby obliczyć swój staż pracy, wystarczy dodać do siebie długość wszystkich okresów zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz wszystkie inne okresy, które wlicza się do stażu pracy, np. studia wyższe. 

Staż pracy miał inne znaczenie dla osób, które przechodziły na emeryturę według starego systemu, czyli urodzonych do 31 grudnia 1948 roku, a inne ma dla osób, które urodziły się później, ponieważ one przechodzą na emeryturę według nowych zasad.

Spis treści

1. Przejście na emeryturę a staż pracy
2. Przejście na emeryturę a kapitał początkowy
3. Jak sprawdzić kapitał początkowy w ZUS?
4. Jak wyliczana jest emerytura?
5. Najniższa gwarantowana emerytura
6. Kiedy najlepiej przejść na emeryturę w 2024 roku?

Staż pracy w emeryturze na nowych zasadach

W przypadku osób urodzonych od 1 stycznia 1949 r. emeryturę może dostać każdy, kto choć raz zapłacił składki na ubezpieczenie emerytalne i osiągnął ustawowy wiek emerytalny (60 lat kobieta lub 65 lat mężczyzna).

Staż emerytalny – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn – jest ważny, gdy chodzi o osoby, które pracowały stosunkowo krótko lub otrzymywały niewielkie wynagrodzenie i z samego wyliczenia emerytury ZUS wypada niższa wysokość ich świadczenia od aktualnej najniższej emerytury (1588,44 zł brutto). Zgromadzenie odpowiedniej liczby lat składkowych i nieskładkowych daje gwarancję otrzymywania emerytury w najniższej ustawowej wysokości.

Wysokość emerytury wylicza się dzieląc sumy zgromadzone w ramach składek emerytalnych w ZUS – na kontach i subkoncie – przez liczbę miesięcy dalszego trwania życia, pobieraną z tablic GUS. Gdy z dzielenia wyjdzie kwota niższa od najniższej ustawowo gwarantowanej emerytury, osoba ubiegająca się o emeryturę otrzymywać będzie to, co wyszło. Jednak osoba legitymująca się odpowiednim stażem (20 lub 25 lat) dostanie w takim przypadku emeryturę w wysokości 1 588,44 zł, a po kolejnych waloryzacjach wyższą, gdy najniższa emerytura będzie rosnąć.

Staż pracy a kapitał początkowy

Dla osób urodzonych od 1 stycznia 1949 r., które pracowały przed rokiem 1999, w związku z czym mają prawo do ustalenia kapitału początkowego, staż pracy – okresy składkowe i nieskładkowe – są ważne, biorąc pod uwagę sposób, w jaki jest wyliczany kapitał początkowy. Im dłuższy staż pracy, tym kapitał początkowy wyższy.

Lata nauki a staż emerytalny

Do okresów nieskładkowych dla stażu emerytalnego bierze się pod uwagę wyłącznie okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów. Jest to tak zwany okres nieskładkowy. By jednak okres ten był zaliczony do stażu, musi być przepracowany także odpowiedni okres zsumowany z okresów składkowych, to jest takich, w trakcie których konta ZUS były zasilane przez składki na ubezpieczenie emerytalne. Łączna długość okresów zatrudnienia musi co najmniej trzykrotnie przekroczyć długość ostatniego okresu edukacji. Jeśli więc czyjeś studia trwały 4 lata, by mogły być zaliczone do stażu pracy musi im towarzyszyć 12 lat okresów składkowych (12:4=3). Jeżeli trwały 5 lat, musi im towarzyszyć 15 lat okresów składkowych (15:5=3).

Do okresów nieskładkowych zalicza się:

• okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów;
• okresy studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu;
• okresy asystenckich studiów przygotowawczych.

Okres przerwy w świadczeniu pracy

Niekiedy do stażu pracy wlicza się także okres przerwy w świadczeniu pracy. Ma to miejsce w kilku wypadkach:

1. W sytuacji przywrócenia pracownika do pracy przez sąd, gdy pracownik otrzymał wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy i zgłosił gotowość do podjęcia pracy w ciągu 7 dni od wyroku. 
2. Gdy pracodawca ze swojej winy skrócił pracownikowi okres wypowiedzenia i wypłacił mu odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy. Wtedy staż pracy wynosi tyle, ile pierwotny, przysługujący pracownikowi okres wypowiedzenia. 
3. Gdy pracownik uczestniczył w czynnej lub zawodowej służbie wojskowej. 
4. Gdy pracownik był na urlopie wychowawczym. 
5. Gdy pracownik pobierał zasiłek dla bezrobotnych i stypendium za szkolenia, na które skierował go starosta lub gdy był uczestnikiem przygotowania zawodowego dorosłych.

Zarówno staż z urzędu pracy, jak i zwykły staż w prywatnej firmie wliczają się do stażu pracy, z tym, że w przypadku zwykłego stażu pracy pod warunkiem zatrudnienia na umowie o pracę. Praca za granicą wlicza się do stażu pracy. Należy ją jednak potwierdzić dokumentami przetłumaczonymi na polski.

Uwaga! Do stażu pracy nie wliczają się obowiązkowe praktyki studenckie ani działalność gospodarcza. 

Przejście na emeryturę a kapitał początkowy

To kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, które zostały opłacone (przez pracownika lub jego płatnika) przed 1 stycznia 1999 roku. Ma ona wpływ na wysokość emerytury. Kapitał początkowy może mieć ustalony każdy, kto urodził się po 31 grudnia 1948 roku, pracował przed 1 stycznia 1999 roku i miał opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, na przykład przez pracodawcę. O wyliczenie tego kapitału składa się wniosek do ZUS wraz z informacją o okresach składkowych i nieskładkowych oraz dokumentami potwierdzającymi okresy składkowe i nieskładkowe przed 1 stycznia 1999 roku. Wynik wyliczenia jest dostarczany osobie, która złożyła wniosek, najpóźniej z decyzją o ustaleniu prawa do emerytury.

Jak sprawdzić kapitał początkowy w ZUS?

Informacje o kapitale zgromadzonym na indywidualnym koncie emerytalnym są udostępnione na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Żeby sprawdzić informacje o swoim koncie należy zalogować się do PUE ZUS, a następnie wejść w zakładkę „ubezpieczony”. Tam trzeba wybrać przycisk „Informacja o stanie konta” a następnie „Informacja za 2023 r.” W ten sposób zyskamy dostęp do informacji o wysokości zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, wysokości naszego zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na subkoncie.

W przypadku osób, które mają już przyznane prawo do emerytury (złożyły wniosek emerytalny), ale nadal pracują i nie dostają jeszcze comiesięcznych wypłat z ZUS - w IOSKU (informacji o stanie konta ubezpieczonego w ZUS) nie ma podanej wysokości zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne ani zwaloryzowanego kapitału początkowego. Jest tam tylko kwota zwaloryzowanych składek na subkoncie oraz kwota składek odprowadzonych do OFE. Wszystko zostanie ponownie przeliczone dopiero po złożeniu wniosku o przeliczenie i rozpoczęcie wypłaty emerytury.

Jak wyliczana jest emerytura?

Podstawą do obliczenia wysokości emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego są okresowo waloryzowane kwoty zapisane na kontach i subkontach w ZUS.

Wysokość emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. ustala się na podstawie zewidencjonowanego kapitału, czyli kwoty składek zapisanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego - za cały okres wykonywania pracy zarobkowej objętej składkami na ubezpieczenia społeczne, w tym również składkami opłacanymi z tytułu umowy zlecenia.

Swoją emeryturę można obliczyć wykorzystując kalkulator emerytalny ZUS.

Emeryturę oblicza się dzieląc podstawę obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia. Podstawa obliczenia emerytury to kwota składek na ubezpieczenia emerytalne: składki zaksięgowane na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje mu wypłata emerytury.

Zgodnie z nowymi tablicami GUS średnie dalsze trwanie życia wynosi 254,3 miesięcy (nieco ponad 21 lat) dla 60-latków (kobiet), a dla 65-latków (mężczyzn) 210,0 miesięcy (17,5 roku). Życie seniorów zgodnie z danymi GUS wydłuża się, więc wysokość nowo przyznawanych świadczeń będzie przez to niższa. Aby obliczyć swoją emeryturę trzeba zalogować się na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Kolejny krok to wybranie w głównym oknie zakładki „Ubezpieczony”. Po wejściu do tego panelu należy wybrać „Kalkulator emerytalny”. Kalkulator ten pozwala obliczyć swoją emeryturę, pod warunkiem, że wprowadzi się konkretne dane, korzystając z wersji uproszczonej lub zaawansowanej.

Używając kalkulatora ZUS poznamy: 

• wartość prognozowanej emerytury wraz z krótkim opisem,
• stan konta oraz subkonta w ZUS w momencie przejścia na emeryturę z uwzględnieniem waloryzacji,
• kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne bez składek na OFE,
• kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego,
• kwotę zapisaną na subkoncie.

Prognozowana stawka emerytury powstaje w ten sposób, że zakład dzieli podstawę obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia osób w wieku równym naszemu wiekowi, gdy będziemy przechodzić na emeryturę.

Najniższa gwarantowana emerytura

Okresy składkowe, na podstawie art. 87 ust. 1 ww. ustawy – brane są również pod uwagę przy ustalaniu uprawnień danej osoby do otrzymania najniższej (gwarantowanej) emerytury – jeżeli na podstawie indywidualnego kapitału danej osoby nie można ustalić świadczenia w co najmniej takiej lub w wyższej wysokości.

Gwarancja wypłaty najniższej emerytury przysługuje tym ubezpieczonym, którzy uzyskali 20-letni okres ubezpieczenia (kobiety) i 25-letni okres ubezpieczenia (mężczyźni), z podstawą wymiaru składek nie niższą niż minimalne wynagrodzenie. Okresy, w których podstawa ta była niższa – zaliczane są proporcjonalnie na potrzeby ustalania uprawnień do najniższej emerytury.

Kiedy najlepiej przejść na emeryturę w 2024 roku?

Moment przejścia na emeryturę wpływa na wysokość pobieranego co miesiąc świadczenia. Dwa najkorzystniejsze terminy to:

1. Styczeń lub przełom stycznia i lutego, ponieważ od 1 marca nowi emeryci będą mieli zagwarantowaną podwyżkę emerytury. Z zapisów budżetowych wynika, że waloryzacja emerytur i rent wyniesie 12,3 proc. oraz, że będzie to ostatnia waloryzacja dwucyfrowa. Początek roku jest dodatkowo korzystny z powodu wypłaty "trzynastek". Dodatkową emeryturę otrzymają osoby, które będą miały prawa emerytalne na dzień 31 marca. "Trzynastka" wyniesie tyle, co minimalna emerytura, czyli 1783,82 zł brutto.
2. Lipiec będzie dobrym momentem na złożenie wniosku o emeryturę ze względu na (przeprowadzaną w czerwcu) roczną waloryzację kapitału, jaki zgromadziliśmy w ZUS. Roczny wskaźnik waloryzacji konta emerytalnego może sięgnąć 12 proc. czyli tyle, co inflacja. Złożenie wniosku o emeryturę w lipcu może też oznaczać otrzymanie "czternastki" Termin jej wypłaty nie jest jeszcze znany, decyzję ma podjąć nowy rząd.