Czy seniorowi można odebrać uprawnienia do kierowania pojazdami?

Spis treści

1. Prawo jazdy seniora - stan prawny w Polsce
2. Kiedy senior powinien przesiąść się na fotel pasażera?
3. Wiek kierowcy a bezpieczeństwo w ruchu drogowym
4. Senior, samochód, prawo jazdy i rozsądek
5. Co może zrobić rodzina by ograniczyć ryzyko kolizji?
6. Odwołanie od decyzji administracyjnej
7. Badania lekarskie kierowców
8. Policja a cofnięcie uprawnień

Decyzja o zakończeniu kierowania samochodem nie jest łatwa, ponieważ samochód daje poczucie samodzielności, niezależności, a przede wszystkim przeświadczenie, że nie jest się jeszcze odstawionym na tzw. boczny tor życia. Powinniśmy być jednak odpowiedzialni nie tylko za swoje zdrowie i życie, ale także innych użytkowników ruchu drogowego. Pamiętajmy, że czas reakcji jest kluczowy w bezpiecznej jeździe. 

Prawo jazdy seniora - stan prawny w Polsce

Od 2013 r. w Polsce wydawane są wyłącznie prawa jazdy z terminem. Dokument prawa jazdy kat. B aktualnie wydawany jest na czas określony, maksymalnie 15 lat, a o długości tego czasu decyduje okres ważności badań lekarskich. Data upływu tej ważności wpisana jest w dokument prawa jazdy. Nie chcąc stracić uprawnienia do kierowania samochodem, trzeba przed upływem tego terminu pójść do lekarza uprawnionego do badań kierowców, który zdecyduje, na podstawie stanu zdrowia, na jak długi okres zostanie ono przedłużone.

Uwaga! Kierowcy mający prawo jazdy bezterminowe, będą musieli wymienić je między 2028 a 2033. 

Nowela ustawy z 2013 roku wprowadziła datę ważności dla praw jazdy. Po 19 stycznia 2013 roku prawa jazdy wydawane są maksymalnie na 15 lat. W roku 2028 rozpocznie się więc okres wymiany praw jazdy bezterminowych na zgodne z aktualnie obowiązującym wzorem, ważnych przez maksymalnie 15 lat. Taka wymiana zakończy się w 2033 roku. 

Kiedy senior powinien przesiąść się na fotel pasażera?

Istnieją sytuacje, kiedy każdy odpowiedzialny człowiek powinien zrezygnować z miejsca za kierownicą i zostać pasażerem samochodu. Do tych oczywistych należą demencja, choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona, ale to nie jedyne schorzenia, których występowanie jest przeciwwskazaniem do prowadzenia pojazdów. Innymi są np. ubytek słuchu, znaczne pogorszenie wzroku, cukrzyca, przejście udaru mózgu, choroby nerek, problemy neurologiczne, zapalenie stawów, zaburzenia psychiczne oraz choroby układu sercowo-naczyniowego. Natomiast co do samego wieku kierującego pojazdem, to nie ma takiego, z racji którego kierowca staje się niebezpieczny dla ruchu i musi przestać jeździć.

Wiek kierowcy a bezpieczeństwo w ruchu drogowym

Wraz z wiekiem słabnie wzrok i słuch, sprawność fizyczną i refleks, a to w trakcie kierowania samochodem przekłada się na opóźnioną reakcję na sytuacje występujące na drodze, zawężenie pola widzenia, słabszą podzielnością uwagi i niewłaściwą ocenę odległości. Czy zatem odebranie prawa jazdy starszej osobie jest możliwe, gdy pojawią się takie problemy? Przepisy prawa polskiego nie wskazują górnej granicy, do kiedy ktoś może kierować pojazdami. Teoretycznie więc nawet stulatek może bez przeszkód prowadzić pojazdy. Czasem jednak nie ma innego wyjścia, więc choć przywykliśmy do niezależności w przemieszczaniu się, musimy zrezygnować z kierowania samochodem.

Ważne! Wymiana bezterminowych praw jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, T nie wymaga dodatkowych badań, chyba że prawo jazdy zostało wydane na czas określony ze względu na ograniczenia zdrowotne. Zatem, jeśli kierowca-senior nie miał czasowego ograniczenia ważności prawa jazdy, nie będzie musiał przejść badań.

A jeśli takie ograniczenia były i prawo jazdy zostało wydane na czas określony? Jeżeli u kierowcy-seniora w trakcie badań lekarz stwierdzi przeciwwskazania do kierowania pojazdami, skutkować to będzie brakiem możliwości dalszego siedzenia za kierownicą. Wtedy starosta wyda decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami.

Senior, samochód, prawo jazdy i rozsądek

Psychologowie twierdzą, że zrezygnowanie z samodzielnego prowadzenia auta może być dla seniora traumatyczne, dlatego to najbliżsi osoby starszej powinni zdobyć się na szczerą rozmowę z nim, ilekroć zachodzi podejrzenie, że nie jest już  w stanie samodzielnie kierować pojazdem. Wtedy to kierowca zdecyduje o tym, że nie będzie korzystał z posiadanych przez siebie uprawnień, mając poczucie, że dokonał własnej, odpowiedzialnej decyzji. Co jednak można zrobić, jeśli do seniora nie trafiają racjonalne argumenty, obraża się na sugestie dotyczące końca kariery za kierownicą i dalej prowadzi pojazd, stając się zagrożeniem dla bezpieczeństwa ruchu na drodze? W takich skrajnych przypadkach wydaje się uzasadnione nawet podjęcie działań prawnych w celu pozbawienia seniora uprawnień do kierowania samochodem.

Co może zrobić rodzina by ograniczyć ryzyko kolizji?

Pierwszą możliwością, z jakiej może skorzystać rodzina martwiąca się o bezpieczeństwo nieodpowiedzialnego seniora, jest złożenie wniosku do organu, który wydał prawo jazdy, a więc do starosty, o przeprowadzenie badań lekarskich stwierdzających istnienie lub brak przeciwwskazań zdrowotnych do prowadzenia pojazdów. Można także wnioskować do starosty o wykonanie badań stwierdzających istnienie lub brak przeciwwskazań zdrowotnych do prowadzenia pojazdów i przeprowadzenie egzaminu sprawdzającego kwalifikacje kierowcy. Taki wniosek lub oba te wnioski trzeba uzasadnić, powołując się na okoliczności konkretnego przypadku. Starosta po otrzymaniu wniosku podejmie postępowanie. Jeśli powody podane przez wnioskujących, w szczególności zastrzeżenia do stanu zdrowia kierowcy, uzna za uzasadnione, podejmie decyzję administracyjną o skierowaniu go na badanie lekarskie

Jak wskazuje orzecznictwo sądów administracyjnych, przepisy ustawy o kierujących pojazdami nie definiują, jakie zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierowcy są wystarczające aby skierować go na badanie lekarskie. Mają one być jednak „uzasadnione i poważne”, co oznacza, że właściwy organ administracji po otrzymaniu informacji poddającej w wątpliwość należytą zdolność psychofizyczną kierowcy winien przeprowadzić postępowanie celem oceny, czy w konkretnym przypadku zastrzeżenia są rzeczywiście tego rodzaju.

Starosta ma także uprawnienie do wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu kierowcy na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w formie egzaminu państwowego, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do ich kwalifikacji.

Odwołanie od decyzji administracyjnej

Od wydanej decyzji administracyjnej o skierowaniu kierowcy na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w formie egzaminu państwowego, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do jego kwalifikacji oraz decyzji administracyjnej o skierowaniu kierowcy na badanie lekarskie, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do jego stanu zdrowia, przysługuje odwołanie. Należy je wnieść do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem starosty w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji.

Badania lekarskie kierowców

W ramach badania lekarskiego uprawniony lekarz ocenia stan zdrowia osoby badanej w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami w zakresie: narządu wzroku, narządu słuchu, układu ruchu, układu sercowo-naczyniowego i układu oddechowego, układu nerwowego, w tym padaczki, obturacyjnego bezdechu podczas snu, czynności nerek, cukrzycy, przy uwzględnieniu wyników badania poziomu glikemii, stanu psychicznego, objawów wskazujących na uzależnienie od alkoholu lub jego nadużywanie, objawów wskazujących na uzależnienie od środków działających podobnie do alkoholu lub ich nadużywanie, stosowania produktów leczniczych mogących mieć wpływ na zdolność do kierowania pojazdami oraz innych poważnych zaburzeń stanu zdrowia, które mogą stanowić zagrożenie w sytuacji kierowania pojazdami. Lekarz bierze pod uwagę obecność i rodzaj schorzenia, stopień zaawansowania objawów i ich dynamikę, z uwzględnieniem możliwości rozwoju choroby, jak i cofania się jej. Rozważa też zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, a wydając orzeczenie stwierdza istnienie lub brak przeciwwskazań do kierowania pojazdami. W wypadku stwierdzenia na podstawie orzeczenia lekarskiego istnienia przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem, starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami. Przysługuje od niej odwołanie w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.

Uwaga! Egzamin przeprowadzany w celu sprawdzenia kwalifikacji kierowcy wygląda tak samo, jak egzamin dla osoby uzyskującej prawo jazdy po raz pierwszy.

W przypadku utraty kwalifikacji na podstawie wyniku egzaminu państwowego przeprowadzonego w trybie sprawdzenia kwalifikacji starosta również wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami. Przysługuje odwołanie od niej w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.

Policja a cofnięcie uprawnień

Jeżeli funkcjonariusze zauważą kierowcę-seniora, który nie radzi sobie z prowadzeniem pojazdu, a jest trzeźwy i nie jest pod wpływem środków odurzających, wówczas mogą wystąpić z wnioskiem do starosty o skierowanie na badanie lekarskie stwierdzające istnienie lub brak przeciwwskazań zdrowotnych do prowadzenia pojazdów lub na egzamin sprawdzający kwalifikacje.

Listen on Spreaker.