QUIZ PRL. Województwa PRL 1975-1998. Zgadnij, gdzie leżały te miasta? Wyzwanie dla znawców historii PRL
W naszym przebojowym cyklu QUIZY SE dzisiaj polecamy QUIZ z czasów PRL o reformie administracyjnej z 1975 roku. Reforma ta była częścią szerszego planu modernizacji kraju, zainicjowanego przez ekipę Edwarda Gierka. Celem było usprawnienie zarządzania gospodarką i przyspieszenie rozwoju ekonomicznego. Wprowadzono wówczas dwustopniowy podział administracyjny, likwidując powiaty i tworząc 49 województw w miejsce dotychczasowych 17 (plus 5 miast wydzielonych).
Interesujące jest to, że reforma ta została przeprowadzona w ekspresowym tempie. Sejm uchwalił ustawę 28 maja 1975 roku, a już 1 czerwca weszła ona w życie. Tak szybkie tempo zmian miało zapobiec potencjalnym protestom i oporom ze strony społeczeństwa oraz lokalnych elit. Nowy podział administracyjny znacząco zmienił mapę Polski, tworząc nowe ośrodki wojewódzkie i zmieniając dotychczasową hierarchię miast.
Warto zauważyć, że reforma ta miała też swoje konsekwencje polityczne. Zwiększenie liczby województw oznaczało utworzenie nowych stanowisk wojewodów i sekretarzy wojewódzkich PZPR, co dawało władzom centralnym większą kontrolę nad lokalnymi strukturami partyjnymi i administracyjnymi. Jednocześnie zmniejszono kompetencje wojewodów na rzecz centralnych organów państwa, co miało służyć większej centralizacji władzy.
Przez ponad 20 lat Polacy żyli w tej rzeczywistości, aż do 1998 roku, kiedy to przeprowadzono kolejną reformę. Tym razem postanowiono wrócić do koncepcji większych województw (choć nie tak dużych jak przed 1975) i przywrócić powiaty.
Początkowo rząd AWS-UW proponował podział na 12 dużych województw, co spotkało się z protestami w miastach, które miały utracić status wojewódzki. W wyniku kompromisu politycznego, ostatecznie ustalono liczbę 16 województw plus 1 metropolitalne.
Reforma weszła w życie 1 stycznia 1999 roku, wprowadzając trójstopniowy podział terytorialny: gminy, powiaty i województwa. Miało to na celu decentralizację władzy i przybliżenie jej do obywateli. Jednocześnie utworzono samorządy powiatowe i wojewódzkie, co znacząco zmieniło sposób zarządzania lokalnego w Polsce. Mimo kontrowersji, reforma ta jest uznawana za jeden z kluczowych elementów transformacji ustrojowej kraju.
Czy to dobra zmiana? Cóż, jak to w Polsce - zdania są podzielone. Jedni twierdzą, że większe województwa to lepsza koordynacja i oszczędności. Drudzy narzekają, że stolice województw są teraz za daleko. Zwolennicy powiatów cieszą się z "przybliżenia władzy do obywatela", przeciwnicy widzą w nich zbędny szczebel biurokracji.
Spór trwa do dziś i pewnie prędko się nie skończy. W końcu dyskusje o administracji to nasza narodowa rozrywka, zaraz po narzekaniu na pogodę i komentowaniu meczów reprezentacji.
Jedno jest pewne - gdyby ktoś chciał napisać książkę "Historia polskich reform administracyjnych", to raczej nie będzie to cienka broszurka!
QUIZ PRL. Województwa PRL 1975-1998. Zgadnij, gdzie leżały te miasta? Wyzwanie dla znawców historii PRL
Podcasty
Playlisty tematyczne
